اهرم در معاملات چگونه عمل میکند؟

لیکویید شدن ارز دیجیتال چیست؟و روش های جلوگیری از لیکویید شدن

امروز از سلسله مقالات زرین پال به موضوع لیکویید شدن ارز دیجیتال می پردازیم. اگر در بازار ارز های دیجیتال کار کرده باشید یقینا برای شما هم پیش آمده که این کلمه را شنیده باشید و معنی آن را ندانید. یا ممکن است حتی خودتان لیکویید شده باشید. در واقع لیکویید شدن یا liquidation مبحث گسترده ای است که در این مقاله به تمام آن می پردازیم. ولی در ابتدا می توانیم بگوییم که تنها افراد غیر حرفه ای و کسانی که توانایی کنترل احساساتشان را ندارند لیکویید می شوند.

همانطور که می دانید بازار ارز های دیجیتال نوسانات بسیار بالایی دارد. همچنین افراد مبتدی زیادی هرروزه به این بازار ورود می کنند. این موضوع به این معناست که لیکویید شدن اتفاقی رایج در این بازار است. هر روز مردم بسیاری در آن پول خود را از دست می دهند که موجب می شود به این بازار لقب کلاهبرداری بزرگ را نسبت دهند. ارز های دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم به دلیل سرمایه گذاری های پر ریسک و پر نوسان معروف هستند که از طرفی باعث سود های بسیار زیادی برای افراد حرفه ای می شود. اما برای شروع بیایید به معنی و تعریف لیکویید شدن و اینکه در کل به چه معناست بپردازیم.

منظور از لیکویید شدن چیست؟

لیکویید شدن در لغت به معنای انحلال است اما در واقع اصطلاح تلخی به معنای تمام شدن پول شماست که هیچ معامله گری علاقه ای به تجربه ی آن ندارد. در واقع لیکویید شدن هنگامی اتفاق خواهد افتاد که معامله گر سرمایه کافی برای باز نگه داشتن معامله نداشته باشد. یعنی اینکه پول بیشتری برای تحمل ضرر در معامله را ندارد . همانگونه که گفتیم بازار ارز های دیجیتال نوسانات سنگینی دارد که سبب پولدار شدن یک سری و ورشکسته شدن افراد مبتدی می شود. اگر در این بازار حرفه ای رفتار کنید ممکن است جزو دسته اول نباشید اما مطمئنا در دسته دوم قرار نمی گیرید. جالب است بدانید از زمان شیوع ویروس کرونا در سال 2020 بیت کوین 160 درصد نسبت به طلا با 22 درصد و S&P 500 با 14 درصد افزایش یافته است. چیزی که نوسانات این بازار را بیشتر می کند داشتن ویژگی هایی همچون معاملات مارجین، قابلیت سوآپ کردن و معاملات آتی است که در ادامه به معنی آن ها می پردازیم.

معاملات مارجین (margin trading)

در واقع تصور کنید از شخصی پول برای معامله کردن قرض می گیرید و آن شخص می گوید بعد از مثلا ده روز باید پول را به او برگردانید در غیر اینصورت خودش می گیرد. همچنین قید می کند که اگر بیشتر از مثلا بیست درصد ضرر کنید هم پول خودش را می گیرد و هم پول شما را. از طرفی معاملات مارجین قابلیت اهرم دار کردن معامله را به شما می دهند. به این صورت که تا پنج برابر پولتان را می توانید قرض بگیرید و معامله کنید که به همان نسبت سود و یا ضرر بیشتری خواهید کرد. شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که اگر پول را به صرافی بر نگردانیم چه؟ طبیعتا در زندگی عادی هیچ غریبه ای به شما رایگان پول قرض نمی دهد.

در بازار ارز های دیجیتال هم به همین صورت است و صرافی از شما مبلغی را به عنوان وثیقه می خواهد که بعنوان مارجین اولیه شناخته می شود. هر معامله ای بسته به اندازه اهرم، پتانسیل سود یا ضرر بیشتری دارد. بطور مثال با اهرم پنج روی سرمایه صد دلاری، اگر 10 درصد سود کنید در واقع ده درصد روی پانصد دلار سود کرده اید. یعنی پنجاه دلار سود روی سرمایه سرمایه اولیه ی 100 دلاری . بعد از معامله 400 دلار به صرافی برمی گردانید و 150 دلار نزد خود نگه می دارید(100 دلار سرمایه اولیه + 50 دلار سود). در حالی که اگر از مارجین استفاده نمی کردید تنها ده دلار سود کرده بودید.

البته در آن طرف قضیه اگر فقط بیست درصد ضرر می کردید هم 400 دلار را از دست می دادید و هم 100 دلار خودتان را زیرا 20 درصد ضرر ضربدر 5 اهرم می شود که یعنی 100 درصد ضرر. در واقع لیکویید شدن ارز دیجیتال یعنی همین!

سوآپ کردن (swap)

سوآپ کردن برعکس مارجین است. به این صورت که شما ارز مورد نظرتان را (اگر قابلیت سوآپ داشته باشد) انتخاب می کنید و در ازای سود سالیانه یا ماهانه مشخصی آن ارز را می خرید و نزد صرافی نگه می دارید. طبق مدت تعیین شده شما نمی توانید به آن ارز دست بزنید و اصطلاحا قفل شده است و در واقع شما آن ارز را در ازای سود مشخصی برای مدت معینی به صرافی قرض می دهید.

معاملات آتی (futures)

در معاملات آتی شما ارز مورد نظر را نمی خرید بلکه بر روی نوسانات قیمتی آن معامله ی دو طرفه (یا در جهت خرید یا در جهت فروش) باز می کنید. در واقع در معاملات فیوچرز شما مالکیتی بر دارایی ندارید و فقط نوساناتش را معامله می کنید. معاملات آتی در ارز های دیجیتال بسیار پر ریسک هستند زیرا همانطور که گفته شد نوسانات بسیاری دارد. در این نوع معامله شما می توانید تا سقف 75 یا 125 برابر پول خود را معامله کنید. این یعنی اگر با اهرم 100 معامله ای را باز کنید با یک درصد سود صد درصد سود می کنید و با یک درصد ضرر صددرصد ضرر خواهید کرد و در معامله ارز دیجیتالتان لیکویید خواهید شد.

این ویژگی ها در سال 2011 به بازار جهان ورود پیدا کردند و در سال های اخیر وارد بازار ارز های دیجیتال شدند. معاملات مارجین و فیوچرز را به واسطه ی سود و ضرر بزرگی که می توانند بدهند شمشیر دو لبه می دانند. که یک طرف آن سود بزرگ و لبه ی دیگر ضرری عظیم را دارد.

لیکویید شدن ارز دیجیتال چگونه اتفاق می افتد؟

اما در کل لیکویید شدن چگونه اتفاق می افتد؟ در این بازار لیکویید شدن ارز دیجیتال زمانی اتفاق می افتد که یک صرافی بدلیل از دست دادن جزیی یا کلی سرمایه اولیه پوزیشن معاملاتی معامله گر را به اجبار می بندد. در واقع یعنی وقتی که معامله گر نتواند الزامات مارجین اهرم در معاملات چگونه عمل میکند؟ را برای یک پوزیشن اهرمی برآورده کند و سرمایه کافی را برای باز نگه داشتن معامله آتی یا مارجین نداشته باشد لیکویید می شود.

معامله با اهرم بسیار پر ریسک است و اگر بازار حرکتی در خلاف جهت معامله انجام دهد ممکن است به راحتی تمام پول از دست برود و ارز دیجیتال لیکویید شود. همچنین برخی کشور های اروپایی مانند انگلیس صرافی های ارز دیجیتال را از ارا ئه معاملات اهرمی به کاربران مبتدی برای محافظت از سرمایه آنها محروم کرده اند.

چرا معاملات لیکویید می شوند؟

خب تا اینجا تعریف لیکویید شدن و چگونه اتفاق افتادنش را گفتیم حالا بیایید بگوییم که به کلی چرا معاملات لیکویید می شوند. در واقع زمانی که شما با توجه به فرمول لیکویید شدن حد ضرر خود را خارج از محدوده بگذارید یا اصلا نگذارید لیکویید خواهید شد. به این معنی که مثلا شما با طبق فرمول با بیست درصد ضرر لیکویید می شوید اما حد ضرر خود را به اشتباه روی 30% ضرر می گذارید و این باعث از دست رفتن پولتان می شود.

در حالت دوم شما به دلیل بی تجربگی یا نداشتن کنترل روی احساسات حد ضرر را به کلی نمی گذارید. این یعنی که شما روانشناسی معاملات و مدیریت ریسک را بلد نیستید و اگر بلدید به آن عمل نکرده اید. دلیل سوم حرکت سریع قیمت است. در این حالت شما حد ضرر خود را در جای مناسب گذاشته اید اما قیمت در یک حرکت بشدت سریع از آن قیمت می گذرد و معامله شما پر نمی شود و در واقع حد ضررتان عمل نمی کند.

چگونه می توان از لیکویید شدن ارز دیجیتال جلوگیری کرد؟

حال وقت آن است که بگوییم چگونه می توان از لیکویید شدن جلوگیری کرد. در واقع دلیل اصلی لیکویید شدن نداشتن حد ضرر است. در قسمت بالایی توضیح دادیم که چرا معاملات لیکویید می شوند. خب برای جلوگیری از لیکویید شدن ارز دیجیتال در قدم اول باید دقیقا محاسبه کنید که در چه قیمتی لیکویید خواهید شد. بعد از اینکه محاسبه را انجام دادید در جای درست حد ضرر خود را می گذارید.

اما گفتیم که در مواقعی که قیمت سریع حرکت می کند حد ضرر عمل نمی کند. برای جلوگیری از این اتفاق شما بجای تعیین یک قیمت برای حد ضرر باید یک محدوده را بعنوان حد ضرر انتخاب کنید. مثالی میزنیم تا بهتر متوجه این مطلب شوید: فرض کنید شما روی قیمت صد دلار خرید کرده اید و حساب کرده اید که اگر قیمت به شصت دلار برسد لیکویید خواهید شد. در اینجا برای اینکه حرکت سریع قیمت باعث عمل نکردن حد ضرر شما نشود حد ضرر خود را بجای تعیین کردن روی قیمت 80 دلار روی محدوده قیمتی 82 تا 76 دلار تعیین می کنید. یعنی اینکه به معامله خود در صرافی این دستور را می دهید که از قیمت 82 دلار تا قیمت 76 دلار هر معامله خریدی وجود داشت با معامله من set شود.

هرچقدر این محدوده کوچک تر باشد ریسک بیشتر و هرچقدر بزرگ تر باشد ریسک کمتری خواهد داشت. همچنین راه دیگر برای جلوگیری از لیکویید شدن معامله نکردن در ارز های کم حجم است. ارز های دیجیتالی هستند که حجم معاملاتی آنها بسیار کم است و خود این مسئله باعث درست عمل نکردن حد ضرر خواهد شد. سعی کنید در ارزهای دیجیتالی معامله کنید که حجم معاملات بالایی دارند.

ارزش لیکویید شدن چگونه محاسبه می شود؟

منظور از ارزش لیکویید شدن این است که در چه قیمتی و کجا با چه درصدی معامله ما لیکویید می شود. ارزش لیکویید شدن تقریبا در تمام صرافی ها بطور اتوماتیک محاسبه و نمایش داده می شود. اگر قیمت آن ارز دیجیتال از آن محدوده عبور کند معامله ما لیکویید می شود و پولمان از دست می رود. قیمت لیکویید شدن در صرافی به دو مورد خیلی مهم وابسته است:

1)میزان پول در حساب

2)میزان اهرم

هرچقدر میزان پول در حساب بیشتر باشد قیمت لیکویید شدن شما دورتر است و توانایی تحمل ضرر بیشتری را دارید. از طرفی هر چقدر میزان اهرم بیشتر باشد زودتر لیکویید می شوید. فرض کنید قیمت لیکویید شدن شما با اهرم پنج روی بیست درصد است. خب اگر از اهرم پنجاه استفاده کنید با تنها دو درصد ضرر لیکویید خواهید شد. همانطور که گفته شد صرافی خودش قیمت لیکوییدیشن را محاسبه می کند و به شما نمایش می دهد. اما شما خودتان هم می توانید با استفاده از فرمولی به درصد لیکویید شدنتان برسید. در صرافی های ارز دیجیتال معمولا ماشین حساب وجود دارد که می توانید در آن محاسبه کنید اما به کلی فرمول آن به شرح زیر است:

درصد لیکویید شدن = 100 / اهرم

برای نمونه اگر شما در معامله خود از اهرم 3 استفاده کنید حدودا 33 درصد تحمل ضرر دارید و اگر به 33.3 برسد لیکویید خواهید شد. ( 33.3 = 100 / 3 )

محاسبه لیکویید شدن ارز دیجیتال در صرافی

لیکویید شدن در صرافی چگونه محاسبه می شود؟ در واقع دو حالت در صرافی ارز دیجیتال وجود دارد که در هر دو حالت می توانید لیکویید شوید اما با هم تفاوت دارند. این دو حالت به شرح زیر هستند :

1)کراس (Cross)

اگر در پوزیشن معاملاتی خود حالت کراس (cross) را انتخاب کرده باشید یعنی کل دارایی تان را در آن صرافی درگیر کرده اید. در واقع اگر در ضرر بروید و لیکویید شوید نه تنها سرمایه درگیر در آن معامله بلکه تمام دارایی تان در آن صرافی را از دست خواهید داد. این حالت ریسک بسیار بالایی دارد اما مزایای آن این است که شانس لیکویید شدنتان پایین تر می آید. همانگونه که در قسمت ارزش لیکویید شدن گفتیم میزان اهرم و میزان پول در حساب دو عامل مهم در لیکویید شدن هستند و هرچقدر سرمایه بیشتری داشته باشید تحمل ضرر بیشتری دارید. در حالت کراس وقتی کل دارایی شما درگیر باشد طبیعتا سرمایه بیشتری دارید و تحمل ضررتان بالاتر است. اما خب اگر لیکویید شوید تمام پولتان را از دست خواهید داد که ریسک بالایی است.

2)ایزوله (Isolated)

در حالت ایزوله (Isolated) یا ایزولیت دقیقا برعکس حالت کراس فقط دارایی ای درگیر است که معامله کرده اید. یعنی اگر حالت ایزوله را برای معامله خود انتخاب کنید تنها آن مبلغی را که در معامله وارد کرده اید محاسبه می شود. در این حالت ریسک شما پایین می آید و مدیریت ریسک را بهتر رعایت کرده اید اما شانس لیکویید شدن معامله شما بیشتر خواهد شد.

سخن پایانی

به کلی لیکویید شدن در بازار ارز دیجیتال به علت نوسانات شدید بسیار شایع است که این بازار را پر خظر و پر ریسک می کند. در واقع هنگامی که شما روی نوسانات یک دارایی معامله می کنید که به معاملات آتی و مارجین اطلاق می شود امکان لیکویید شدن شما پدیدار می شود و این مبحث پیش می آید. هنگامی که شما معاملات فیوچرز یا آتی باز می کنید یک آستانه تحمل ضرر را دارا می شوید که اگر از آن حد بیشتر شود تمام پول خود را از دست می دهید و اصطلاحا لیکویید می شوید.

در این زمان شما برای جلوگیری از ضرر کار های زیادی را می توانید انجام دهید که عبارتند از: گذاشتن حد ضرر- مشخص کردن یک محدوده حد ضرر بجای یک قیمت. همچنین گفتیم که زمانی لیکویید می شوید که دیگر شما بودجه ای برای تحمل ضرر نداشته باشید و صرافی به اجبار معامله شما اهرم در معاملات چگونه عمل میکند؟ اهرم در معاملات چگونه عمل میکند؟ را می بندد. در ادامه فرمول محاسبه درصد لیکویید شدن را بیان کردیم و گفتیم که نیازی به محاسبه آن نیست چون خود صرافی اینکار را می کند و عدد محاسبه شده را به شما می دهد. همچنین می توانید از ماشین حسابی که در اکثر صرافی های ارز دیجیتال وجود دارد برای محاسبه درصد لیکویید شدن استفاده کنید. یکی از مسائل مهمی که باید در نظر بگیرید انتخاب حالت کراس یا ایزوله در معاملات اهرمی است.

در حالت کراس شانس لیکویید شدن نسبت به حالت ایزوله پایین می آید اما ریسک معامله بالاتر می رود. در کل اگر مبتدی و تازه کار هستید بهتر است سمت معاملات اهرمی نروید و اگر می روید حتما روانشناسی معامله و مدیریت ریسک را به خوبی فرا بگیرید و به آن عمل کنید.

اهرم مالی چیست و چه کاربردی در سرمایه گذاری در بورس دارد؟

برای درک بهتر ابزار اهرم مالی به این مثال ساده توجه کنید: فرض کنید تاجر پسته‌اید و در حال حاضر تمام سرمایه‌تان را صرف پیش‌خرید پسته کرده‌اید و تصمیم دارید پسته‌هایتان را شب عید به بازار عرضه کنید. پسته‌کارانی که می‌شناسید همچنان اهرم در معاملات چگونه عمل میکند؟ می‌توانند محصول بیشتری در اختیارتان بگذارند، به شرطی که پول‌شان را به موقع بپردازید. شما که حدس می‌زنید شب عید قیمت پسته افزایش خواهد داشت، از یکی از آشنایان‌تان پول قرض می‌گیرید و این پول را هم صرف خرید پسته می‌کنید تا شب عید بتوانید پسته بیشتری به بازار عرضه کنید. پولی که قرض گرفته‌اید و با آن پسته خریده‌اید، در واقع نوعی «اهرم مالی» است که کمک‌تان می‌کند علاوه بر سرمایه خودتان، از سرمایه شخصی دیگر هم در معاملات‌تان استفاده کنید و به این ترتیب به سود بیشتری برسید.

اهرم مالی چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

اگر بخواهیم تعریف رسمی‌تری از اهرم مالی داشته باشیم، باید بگوییم اهرم مالی یا «Leverage» یعنی اینکه برای افزایش سود در سرمایه‌گذاری، از بدهی استفاده کنیم. بیشتر شرکت‌ها برای تامین سرمایه لازم برای فعالیت‌های اقتصادی‌شان از این اهرم استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، بخشی از ساختار سرمایه اکثر شرکت‌ها از بدهی تشکیل می‌شود. معنی و مفهومش هم این است که شرکت‌ها علاوه بر پولی که سهامداران اصلی شرکت در اختیار مدیران شرکت گذاشته‌اند، پولی را هم از منابع دیگر (مانند بانک و اوراق بدهی) قرض می‌گیرند تا اهرم در معاملات چگونه عمل میکند؟ به این ترتیب سرمایه لازم برای فعالیت‌های اقتصادی شرکت و توسعه این فعالیت‌ها فراهم باشد.

مثال: فرض کنید تعدادی سرمایه‌گذار می‌خواهند یک دامداری تاسیس کنند و با تولید شیر به سود برسند. طبق برآورد این سرمایه‌گذاران، طرح‌شان به ۵۰ میلیارد تومان سرمایه نیاز دارد، ولی پولی که آن‌ها می‌توانند در این کار بگذارند فقط ۲۰ میلیارد تومان است. این سرمایه‌گذاران برای شروع فعالیت شرکت سراغ بانک می‌روند و با دریافت وام ۳۰ میلیارد تومانی، موفق می‌شوند شرکت‌شان را برپا کنند. به این ترتیب این شرکت با دریافت وام ۳۰ میلیاردی، در واقع از اهرم مالی استفاده کرده است.

استفاده از اهرم مالی مخصوص شرکت‌ها نیست و هر کدام از ما که در برهه‌ای از زندگی وام یا قرض گرفته‌ایم، در واقع به‌نوعی از اهرم مالی استفاده کرده‌ایم. برای مثال، کسی که از بانک وام می‌گیرد و با این وام خانه می‌خرد در واقع از اهرم مالی استفاده کرده است.

نکته: استفاده از اهرم مالی با ریسک بازپرداخت همراه است. یعنی اگر برای انجام فعالیتی از کسی پول قرض بگیرید، همیشه باید دقت کنید که بتوانید به موقع این پول را پس بدهید. مثلا هرچه وامی که از بانک برای خرید خانه می‌گیریم بیشتر باشد، قسط بازپرداخت آن هم بیشتر خواهد بود و پرداخت به‌موقع این قسط‌ها دشوارتر.

استفاده از اهرم مالی در شرکت‌های بورسی

گفتیم که بخشی از ساختار مالی شرکت‌ها از طریق قرض‌کردن یا همان «بدهی» تامین می‌شود. دریافت قرض برای انجام فعالیت‌های اقتصادی در هر مرحله‌ای از حیات شرکت امکان‌پذیر است و شرکت‌ها می‌توانند با صلاحدید مدیران و صاحبان خود، برای نیازهای مختلف‌شان پول قرض بگیرند. شرکت‌ها با این کار در واقع از اهرم مالی استفاده می‌کنند. یکی راه دیگر برای تامین نیازهای مالی شرکت‌ها، دعوت از سرمایه‌گذاران جدید و استفاده از سرمایه آن‌ها است.

اما چرا شرکت‌ها برای تامین نیازهای مالی، گاهی ترجیح می‌دهند به جای افزایش میزان سرمایه‌گذاری، سراغ قرض گرفتن بروند؟ نکته اینجاست که اگر تعداد سهامداران بیشتر شود، سودی که از فعالیت اقتصادی شرکت حاصل می‌شود باید بین سهامداران بیشتری تقسیم شود، ولی اگر به جای افزایش میزان سرمایه‌گذاری، از اهرم مالی استفاده شود، این سود بین همان سهامداران قبلی تقسیم خواهد شد.

نکته یک: استفاده از اهرم مالی زمانی می‌تواند مناسب باشد که فعالیت اقتصادی مورد نظر به سود مناسب برسد. اگر فعالیت اقتصادی شرکت نتواند هزینه‌های استفاده از اهرم مالی را پوشش بدهد، استفاده از اهرم مالی منطقی نیست. برای درک بهتر موضوع فرض کنید برای فعالیتی اقتصادی سراغ وام بانکی رفته‌اید و وامی با نرخ سود ۲۰ درصد گرفته‌اید. اگر فعالیت اقتصادی شما نتواند این هزینه را جبران کند، دچار زیان خواهید شد.

نکته ۲: استفاده از اهرم مالی برای شرکت‌ها همواره با ریسک همراه است. یکی از نکاتی که تحلیلگران بنیادی به آن توجه می‌کنند، ساختار سرمایه شرکت و نسبت بدهی آن به مجموع دارایی‌های آن است. این نسبت را در اصطلاح «نسبت بدهی» می‌نامند و هرچه این نسبت بیشتر باشد به معنای آن است که بخش بزرگ‌تری از دارایی‌های شرکت از بدهی تشکیل شده و روی هم رفته ریسک بالاتری دارد.

درجه یا حساسیت اهرم مالی چیست؟

همان‌طور که از مثال‌ها و توضیحاتی که آوردیم پیداست، استفاده از اهرم مالی هزینه دارد. همان‌طور که استفاده از این ابزار مالی می‌تواند به افزایش چشمگیر سود منجر شود، در صورتی که سرمایه‌گذاری‌مان موفق نباشد و فعالیت اقتصادی مورد نظر طبق انتظار پیش نرود، ضرر و زیان ناشی از این فعالیت بسیار بیشتر از زمانی خواهد بود که از اهرم مالی استفاده نکرده‌ایم.

پس می‌شود گفت میزان بدهی و نحوه استفاده از اهرم مالی در شرکت می‌تواند روی سودآوری شرکت تاثیر داشته باشد. تحلیلگران برای بررسی این رابطه از مفهوم «درجه اهرم مالی» یا «حساسیت اهرم مالی» استفاده می‌کنند که به انگلیسی می‌شود «Degree of Financial Leverage» یا به طور خلاصه «DFL». «حساسیت اهرم مالی» در واقع نسبتی است که میزان حساسیت سود هر سهم شرکت (EPS) را نسبت به تغییرات درآمد آن شرکت در نتیجه تغییرات میزان بدهی می‌سنجد. این نسبت هرچه بیشتر باشد، نشانه آن است که نوسانات سود شرکت بیشتر است. معنی ساده این حرف هم این است که استفاده از اهرم مالی برای چنین شرکتی ریسک بالاتری دارد.

پایین بودن حساسیت اهرم مالی هم می‌تواند به این معنی باشد که مدیران شرکت امکان بیشتری برای استفاده از اهرم مالی دارند و اگر بتوانند به درستی از چنین ابزاری استفاده کنند، احتمالا می‌توانند سود بیشتری نصیب سرمایه‌گذاران کنند.

استفاده از اهرم‌مالی در معاملات اعتباری

تا اینجا گفتیم که برای انواع فعالیت‌های اقتصادی می‌شود از اهرم مالی استفاده کرد. پس باید اهرم در معاملات چگونه عمل میکند؟ بشود از این ابزار برای سرمایه‌گذاری در بورس هم استفاده کرد. راحت‌ترین روش برای استفاده از اهرم مالی در معاملات سهام استفاده از اعتبار کارگزاری است. در واقعیت هم همواره بخش مهمی از معاملات سهام در بورس از طریق اعتبار یا همان اهرم مالی انجام می‌شود.

روش دیگر برای استفاده از اهرم مالی در بازار بورس، دریافت وام از بانک یا موسسه‌های مالی دیگر و خرید سهام با این وام است. مثلا اگر وامی با نرخ بهره سالانه ۱۸ درصد بگیرید و با بتوانید با استفاده از این وام در بازار سرمایه به سود سالانه ۶۰ درصدی برسید، توانسته‌اید با استفاده از اهرم مالی به سود مناسبی دست پیدا کنید.

مهم‌ترین انگیزه برای استفاده از اهرم مالی در معاملات بورسی، کسب سود هرچه بیشتر در کمترین زمان است. اما از آنجا که نوسان قیمت سهام می‌تواند بسیار زیاد باشد، استفاده درست از اعتبار می‌تواند سود بسیار بالایی برای معامله‌گر در پی داشته باشد و استفاده نابجا از آن می‌تواند حتی تمام سرمایه فرد را به باد بدهد. پس استفاده از اهرم مالی برای خرید سهام می‌تواند بیشترین میزان ریسک را داشته باشد.

استفاده از اهرم مالی در بورس می‌تواند به افزایش سود معامله‌گر کمک کند، اما استفاده بی‌رویه از این ابزار ممکن است علاوه بر خود معامله‌گر، به بازار سرمایه هم ضربه بزند. مثلا در دوره‌هایی که شاخص بورس نزولی است، معامله‌گرانی که از اهرم مالی استفاده می‌کنند در تسویه اعتبارات‌شان دچار مشکل می‌شوند و ممکن است مجبور شوند به هر قیمتی که شده سهام‌شان را بفروشند. در این حالت دوره نزولی بورس ممکن است طولانی‌تر شود و قیمت سهام بیشتر از حالت عادی افت کند. برای جلوگیری از چنین اتفاقاتی، سازمان بورس در سال‌های اخیر در زمینه اعطای اعتبار از طرف کارگزاری‌ها، سخت‌گیری‌های بیشتری انجام می‌دهد و دریافت اعتبار از کارگزاری‌ها را مشروط به رعایت نسبت کفایت سرمایه و دریافت وثایق کافی کرده است.

استفاده از اهرم در قراردادهای مشتقه

بازار قراردادهای مشتقه، چه در ایران چه در جهان، یکی از جذاب‌ترین بازارهای مالی است. معامله قراردادهای اختیار و قراردادهای آتی از مهم‌ترین بخش‌های بازار ابزارهای مشتقه در بازار سرمایه ایران است و در معاملات مربوط به این ابزارها می‌شود از اهرم مالی هم استفاده کرد.

برای مثال، معامله‌گرانی که وارد بازار آتی می‌شوند در ابتدای کار اهرم مالی ۱۰ دارند که این اهرم با توجه به شرایط و وجوه تضمین می‌تواند تغییر هم بکند. مفهوم «اهرم مالی ۱۰» هم این است که این معامله‌گران می‌توانند تا ۱۰ برابر سرمایه خودشان اقدام به خرید یا فروش کنند.

مثال: فرض کنید می‌خواهید در بازار آتی ۲ کیلوگرم زعفران بخرید (مقدار هر قرارداد آتی زعفران در بازار آتی ۱۰۰ گرم است، پس برای خرید ۲ کیلوگرم زعفران باید ‍۲۰ قرارداد آتی زعفران خریداری کنید). اما از آنجا که اهرم مالی شما برای معامله در بازار آتی ۱۰ است، پس می‌توانید با یک‌دهم پول لازم این معامله را انجام بدهید. یعنی به جای اینکه پول ۲ کیلوگرم (۲۰ قرارداد) را بدهید، کافی است پول ۲۰۰ گرم (۲ قرارداد) را بپردازید. مثلا اگر پول هر قرارداد آتی زعفران ۱۵۰ هزار تومان باشد، با پرداخت ۳۰۰ هزار تومان می‌توانید به اندازه ۲ کیلوگرم در بازار آتی زعفران بخرید.

نکته: اهرم مالی ابزاری برای «تکثیر سود و زیان» است. در مثال بالا، با ۳۰۰ هزار تومان توانسته‌اید معامله‌ای ۳ میلیون تومانی انجام بدهید و اگر در این معامله به سود برسید، سودی حاصل اهرم در معاملات چگونه عمل میکند؟ از ۳۰۰ هزار تومان مانند سود حاصل از ۳ میلیون تومان خواهد بود. اما اگر در این معامله زیان کنید، زیان حاصل هم مانند زیان حاصل از معامله ۳ میلیون‌تومانی خواهد بود که ممکن است در مقایسه با ۳۰۰ هزار تومان، مبلغ قابل توجهی باشد.

استفاده از اهرم مالی چه مزایا و معایبی دارد؟

با توجه به آنچه که تا کنون گفتیم، مزایا و معایب استفاده از اهرم مالی را می‌توانیم به صورت زیر خلاصه کنیم.

مزایا

• افزایش سود شرکت بدون نیاز به افزایش میزان سرمایه‌گذاری
• انجام معاملاتی با ارزش چند برابر اصل سرمایه
• چند برابر شدن سود حاصل از معاملات

معایب

• استفاده از اهرم مالی همراه با ریسک است
• در صورتی که بازار طبق انتظار عمل نکند، زیان چندبرابری متوجه معامله‌گر خواهد شد

گفتیم که اهرم مالی کاربردهای متنوعی می‌تواند داشته باشد؛ حتی هنگامی که از بانک وام می‌گیریم و با این وام خانه می‌خریم در واقع از اهرم مالی استفاده کرده‌ایم. شرکت‌ها با استفاده از این ابزار می‌توانند با قبول ریسکی معقول، سود صاحبان سهم‌شان را افزایش بدهند و معامله‌گران بورس می‌توانند به کمک اهرم مالی، به معاملاتی با ارزش چند برابر سرمایه اولیه‌شان وارد شوند و سود معاملات‌شان را حتی به چند برابر افزایش بدهند. اما استفاده از این ابزار ریسک دارد و در صورتی که بازار طبق پیش‌بینی جلو نرود، ضرر و زیان ناشی از آن می‌تواند حتی کل سرمایه اولیه را از بین ببرد.

لوریج یا اهرم در ارز دیجیتال چیست؟

در سال‌های اخیر سرمایه گذاری بر ارز های دیجیتال به شدت افزایش پیدا کرده و بسیاری از تریدرها سودهای بالایی از بازار کسب کرده‌اند. اگر با بازارهای مالی آشنایی داشته و خرید و فروش ارز دیجیتال انجام داده باشید، اصطلاح اهرم ترید یا لوریج ترید را شنیده‌اید. لوریج یا اهرم یک مزیت در معاملات مالی محسوب می‌شود و به شما کمک می‌کند تا با استفاده از سرمایه‌های بروکر‍‌ها و صرافی‌ها معامله کنید. در این جا خواهیم دید لوریج یا اهرم ارز دیجیتال چیست و از آن در چه پلتفرم‌هایی می‌توان استفاده کرد.

اهرم در ارز دیجیتال چیست؟

لوریج یا اهرم در ارز دیجیتال به این معنا است که سرمایه گذاران می‌توانند معاملات لحظه‌ای خود را با قرض گرفتن سرمایه بیشتر از بروکرها و صرافی‌ها انجام دهند. به بیان دیگر سرمایه گذاران می‌توانند با استفاده از این ابزار، بیش از سرمایه‌ای که دارند، معامله کنند. در نتیجه این ابزار بسیار کار آمد است چون می‌توان با سرمایه کوچک سودهای خوبی کسب کرد. برای تریدرها که شاید سرمایه‌های زیادی ندارند این ابزار ویژگی بزرگی محسوب می‌شود. حال با سرمایه‌های بزرگ این ابزار شگفت انگیز می‌شود. مثلا در نظر بگیرید تریدر و معامله‌گری که با 100 دلار وارد بازار شده می‌تواند تا 10x مارجین معامله کند. این یعنی 100 دلار او به 10 هزار دلار تبدیل می‌شود. با این وجود هرچه سرمایه بیشتر باشد حداکثر مارجین نیز افزایش می‌یابد. ولی در نظر داشته باشید که این اهرم ریسک شما را نیز افزایش می‌دهد و ممکن است ضررهای زیادی را متحمل شوید. به همین دلیل است که توصیه می‌شود معامله گران تازه وارد از این اهرم استفاده نکنند. با این وجود می توان با سرمایه کوچک معاملات قابل توجه و سودهای خوبی کسب کرد.

چرا کمپانی‌ها با اهرم سرمایه گذاری می‌کنند؟

شرکت هایی که مشکل کمبود سرمایه دارند، می‌توانند از این اهرم برای افزایش سرمایه داشته و در تولید استفاده کنند. به این شکل درآمد می‌تواند بسیار افزایش یابد. ولی ریسک بالایی هم دارد یعنی ممکن است آن طور که انتظار می‌رود سودبخش نباشد. در نتیجه احتمال بالایی وجود دارد که حتی به جای سود ضررهای هنگفتی هم متحمل شوند. تا اینجا متوجه شدید که لوریج یا اهرم ارز دیجیتال چیست؛ ولی باید بدانید که مانند شمشیر دو لبه عمل می‌کند و هم ممکن است سودهای بالایی بدست آورید و هم ضررهای هنگفتی متحمل شوید. این اهرم زمانی سود بخش است که بازار همانطور که پیش بینی کرده‌اید پیش رود، در غیر این صورت متضرر خواهید شد.

بهترین صرافی‌های ارائه دهنده اهرم ارز دیجیتال

در اینجا به معروف‌ترین پلتفرم‌های خرید و فروش رمز ارز که ویژگی لوریج یا اهرم در ارز دیجیتال را فراهم می کنند، می پردازیم. این صرافی‌ها بر اساس چندین فاکتور مثل ویژگی‌ها، نحوه استفاده، میزان لوریج، کارمزدها و پشتیبانی از کاربران سنجیده شده است.

Binance

Binance بعد از راه اندازی در سال 2017 توانست رشدهای عظیمی را تجربه کند. به طوری که هم اکنون به عنوان بزرگ‌ترین پلتفرم مبادلاتی ارزهای دیجیتال شناخته شده و در هر ثانیه 1.4 میلیون تراکنش در آن انجام می‌شود. کاربران می‌توانند با استفاده از نرم افزار‌های موبایل مثل اندروید و IOS از اهرم یا لوریج آن در معاملات خود استفاده کنند. داشتن رابط کاربری راحت و آسان باعث شده نرم افزار بایننس بیشترین استفاده را در بین تریدرها داشته باشد. برای استفاده از اهرم بایننس باید توسط صرافی احراز هویت شده و مهم‌تر از همه کشور شما توسط بایننس پشتیبانی شود. همانطور که می‌دانید بایننس تعدادی کشورها را به لیست سیاه خود وارد کرده و به آن‌ها خدمتی ارائه نمی‌کند.

ویژگی‌های بایننس

• معامله در بیش از 200 ارز دیجیتال
• پلتفرم پیشتاز ارز دیجیتال
• امکان دریافت سود با سرمایه گذاری در حساب‌های بایننس
• نرخ واریز و دریافت قابل توجه
• دارای قابلیت مدیریت سفارشات
• میزان لوریج 10xs و 125xs

ByBit

ByBit، سال 2018 در سنگاپور راه اندازی شد و اکنون بیش از 2 میلیون کاربر فعال دارد. صرافی‌های بای بیت و بایننس برای استفاده از بیشترین نقدینگی در معاملات، بهترین هستند. کاربران می‌توانند بسیار ساده به صرافی بای بیت دسترسی داشته باشند مثلا از طریق اپلیکیشن موبایل بای بیت که کاربری بسیار ساده‌ای دارد، معاملات خود را انجام دهند. در این صرافی می‌توانید از بیمه سرمایه نیز استفاده کرده تا با شکست رو به رو نشوید.

ویژگی‌های بای بیت

• صرافی ارز دیجیتال با سریع‌ترین رشد
• پشتیبانی 24 ساعته و در چندین زبان مختلف
• میزان لوریج تا 100x
• بدون هیچگونه خطای سرور
• گارانتی بازگشت سرمایه در صورت خرابی و یا ارور سیستم
• دارای ابزار مدیریت ریسک
• قابلیت پردازش 100 هزار معامله در ثانیه
• قابلیت ایجاد حد ضرر و حد سود با یک کلیک

FTX

اگر می‌خواهید از یک پلتفرم ارز دیجیتال پیشرفته استفاده کنید، صرافی FTX یکی از بهترین‌ها است. این صرافی در اواسط 2019 راه اندازی شد و به کاربران امکان بیمه سرمایه خود و استفاده از نقدینگی بالا را فراهم می‌کند. کاربران آمریکایی باید از سایت FTX.US استفاده کنند چون خود FTX در آمریکا پشتیبانی نمی‌شود.

ویژگی اف تی ایکس

• ارائه حجم بالا در اهرم توکن‌ها
• دسترسی بدون احراز هویت
• قابلیت برداشت تا 2000 دلار در روز
• دارای نرم افزار موبایل و کامپیوتر پیشرفته
• دارای قابلیت فیوچرز

تا اینجا با بهترین پلتفرم‌های لوریج کریپتو آشنا شدید. از آنجایی که این این صرافی‌ها با میزان بسیار زیاد پول فعالیت می‌کنند، به همین دلیل ریسک بالایی دارند. در نتیجه باید در این پلتفرم‌ها با اطمینان کامل وارد شد و از لوریج یا اهرم در ارز دیجیتال استفاده کرد. یکی از مزیت‌های صرافی‌های ذکر شده موارد امنیتی مانند احراز هویت دو عاملی است.

حرف آخر

در این مقاله متوجه شدیم لوریج یا اهرم ارز دیجیتال چیست و در چه پلتفرم‌هایی می‌توان از آن استفاده کرد. به یاد داشته باشید لوریج یا اهرم می‌تواند هم سودبخش و هم مضر باشد. پس حتما به درستی و در موقعیت‌های مناسب از آن استفاده کنید. یکی دیگر از نکات امنیتی داشتن یک کیف پول است. به دلیل مشکلات نفوذ و هک تمامی سرمایه‌های خود را در صرافی‌ها نگهداری نکنید. سعی کنید مازاد سرمایه خود را که قصد ترید آن را ندارید به کیف پول‌های خود منتقل کنید تا اطمینان بیشتری داشته باشید. اگر در گذشته از پلتفرم‌های گفته شده استفاده کرده و از لوریج آن‌ها بهره برده‌اید، تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

لیکویید شدن ارز دیجیتال چیست؟و روش های جلوگیری از لیکویید شدن

امروز از سلسله مقالات زرین پال به موضوع لیکویید شدن ارز دیجیتال می پردازیم. اگر در بازار ارز های دیجیتال کار کرده باشید یقینا برای شما هم پیش آمده که این کلمه را شنیده باشید و معنی آن را ندانید. یا ممکن است حتی خودتان لیکویید شده باشید. در واقع لیکویید شدن یا liquidation مبحث گسترده ای است که در این مقاله به تمام آن می پردازیم. ولی در ابتدا می توانیم بگوییم که تنها افراد غیر حرفه ای و کسانی که توانایی کنترل احساساتشان را ندارند لیکویید می شوند.

همانطور که می دانید بازار ارز های دیجیتال نوسانات بسیار بالایی دارد. همچنین افراد مبتدی زیادی هرروزه به این بازار ورود می کنند. این موضوع به این معناست که لیکویید شدن اتفاقی رایج در این بازار است. هر روز مردم بسیاری در آن پول خود را از دست می دهند که موجب می شود به این بازار لقب کلاهبرداری بزرگ را نسبت دهند. ارز های دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم به دلیل سرمایه گذاری های پر ریسک و پر نوسان معروف هستند که از طرفی باعث سود های بسیار زیادی برای افراد حرفه ای می شود. اما برای شروع بیایید به معنی و تعریف لیکویید شدن و اینکه در کل به چه معناست بپردازیم.

منظور از لیکویید شدن چیست؟

لیکویید شدن در لغت به معنای انحلال است اما در واقع اصطلاح تلخی به معنای تمام شدن پول شماست که هیچ معامله گری علاقه ای به تجربه ی آن ندارد. در واقع لیکویید شدن هنگامی اتفاق خواهد افتاد که معامله گر سرمایه کافی برای باز نگه داشتن معامله نداشته باشد. یعنی اینکه پول بیشتری برای تحمل ضرر در معامله را ندارد . همانگونه که گفتیم بازار ارز های دیجیتال نوسانات سنگینی دارد که سبب پولدار شدن یک سری و ورشکسته شدن افراد مبتدی می شود. اگر در این بازار حرفه ای رفتار کنید ممکن است جزو دسته اول نباشید اما مطمئنا در دسته دوم قرار نمی گیرید. جالب است بدانید از زمان شیوع ویروس کرونا در سال 2020 بیت کوین 160 درصد نسبت به طلا با 22 درصد و S&P 500 با 14 درصد افزایش یافته است. چیزی که نوسانات این بازار را بیشتر می کند داشتن ویژگی هایی همچون معاملات مارجین، قابلیت سوآپ کردن و معاملات آتی است که در ادامه به معنی آن ها می پردازیم.

معاملات مارجین (margin trading)

در واقع تصور کنید از شخصی پول برای معامله کردن قرض می گیرید و آن شخص می گوید بعد از مثلا ده روز باید پول را به او برگردانید در غیر اینصورت خودش می گیرد. همچنین قید می کند که اگر بیشتر از مثلا بیست درصد ضرر کنید هم پول خودش را می گیرد و هم پول شما را. از طرفی معاملات مارجین قابلیت اهرم دار کردن معامله را به شما می دهند. به این صورت که تا پنج برابر پولتان را می توانید قرض بگیرید و معامله کنید که به همان نسبت سود و یا ضرر بیشتری خواهید کرد. شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که اگر پول را به صرافی بر نگردانیم چه؟ طبیعتا در زندگی عادی هیچ غریبه ای به شما رایگان پول قرض نمی دهد.

در بازار ارز های دیجیتال هم به همین صورت است و صرافی از شما مبلغی را به عنوان وثیقه می خواهد که بعنوان مارجین اولیه شناخته می شود. هر معامله ای بسته به اندازه اهرم، پتانسیل سود یا ضرر بیشتری دارد. بطور مثال با اهرم پنج روی سرمایه صد دلاری، اگر 10 درصد سود کنید در واقع ده درصد روی پانصد دلار سود کرده اید. یعنی پنجاه دلار سود روی سرمایه سرمایه اولیه ی 100 دلاری . بعد از معامله 400 دلار به صرافی برمی گردانید و 150 دلار نزد خود نگه می دارید(100 دلار سرمایه اولیه + 50 دلار سود). در حالی که اگر از مارجین استفاده نمی کردید تنها ده دلار سود کرده بودید.

البته در آن طرف قضیه اگر فقط بیست درصد ضرر می کردید هم 400 دلار را از دست می دادید و هم 100 دلار خودتان را زیرا 20 درصد ضرر ضربدر 5 اهرم می شود که یعنی 100 درصد ضرر. در واقع لیکویید شدن ارز دیجیتال یعنی همین!

سوآپ کردن (swap)

سوآپ کردن برعکس مارجین است. به این صورت که شما ارز مورد نظرتان را (اگر قابلیت سوآپ داشته باشد) انتخاب می کنید و در ازای سود سالیانه یا ماهانه مشخصی آن ارز را می خرید و نزد صرافی نگه می دارید. طبق مدت تعیین شده شما نمی توانید به آن ارز دست بزنید و اصطلاحا قفل شده است و در واقع شما آن ارز را در ازای سود مشخصی برای مدت معینی به صرافی قرض می دهید.

معاملات آتی (futures)

در معاملات آتی شما ارز مورد نظر را نمی خرید بلکه بر روی نوسانات قیمتی آن معامله ی دو طرفه (یا در جهت خرید یا در جهت فروش) باز می کنید. در واقع در معاملات فیوچرز شما مالکیتی بر دارایی ندارید و فقط نوساناتش را معامله می کنید. معاملات آتی در ارز های دیجیتال بسیار پر ریسک هستند زیرا همانطور که گفته شد نوسانات بسیاری دارد. در این نوع معامله شما می توانید تا سقف 75 یا 125 برابر پول خود را معامله کنید. این یعنی اگر با اهرم 100 معامله ای را باز کنید با یک درصد سود صد درصد سود می کنید و با یک درصد ضرر صددرصد ضرر خواهید کرد و در معامله ارز دیجیتالتان لیکویید خواهید شد.

این ویژگی ها در سال 2011 به بازار جهان ورود پیدا کردند و در سال های اخیر وارد بازار ارز های دیجیتال شدند. معاملات مارجین و فیوچرز را به واسطه ی سود و ضرر بزرگی که می توانند بدهند شمشیر دو لبه می دانند. که یک طرف آن سود بزرگ و لبه ی دیگر ضرری عظیم را دارد.

لیکویید شدن ارز دیجیتال چگونه اتفاق می افتد؟

اما در کل لیکویید شدن چگونه اتفاق می افتد؟ در این بازار لیکویید شدن ارز دیجیتال زمانی اتفاق می افتد که یک صرافی بدلیل از دست دادن جزیی یا کلی سرمایه اولیه پوزیشن معاملاتی معامله گر را به اجبار می بندد. در واقع یعنی وقتی که معامله گر نتواند الزامات مارجین را برای یک پوزیشن اهرمی برآورده کند و سرمایه کافی را برای باز نگه داشتن معامله آتی یا مارجین نداشته باشد لیکویید می شود.

معامله با اهرم بسیار پر ریسک است و اگر بازار حرکتی در خلاف جهت معامله انجام دهد ممکن است به راحتی تمام پول از دست برود و ارز دیجیتال لیکویید شود. همچنین برخی کشور های اروپایی مانند انگلیس صرافی های ارز دیجیتال را از ارا ئه معاملات اهرمی به کاربران مبتدی برای محافظت از سرمایه آنها محروم کرده اند.

چرا معاملات لیکویید می شوند؟

خب تا اینجا تعریف لیکویید شدن و چگونه اتفاق افتادنش را گفتیم حالا بیایید بگوییم که به کلی چرا معاملات لیکویید می شوند. در واقع زمانی که شما با توجه به فرمول لیکویید شدن حد ضرر خود را خارج از محدوده بگذارید یا اصلا نگذارید لیکویید خواهید شد. به این معنی که مثلا شما با طبق فرمول با بیست درصد ضرر لیکویید می شوید اما حد ضرر خود را به اشتباه روی 30% ضرر می گذارید و این باعث از دست رفتن پولتان می شود.

در حالت دوم شما به دلیل بی تجربگی یا نداشتن کنترل روی احساسات حد ضرر را به کلی نمی گذارید. این یعنی که شما روانشناسی معاملات و مدیریت ریسک را بلد نیستید و اگر بلدید به آن عمل نکرده اید. دلیل سوم حرکت سریع قیمت است. در این حالت شما حد ضرر خود را در جای مناسب گذاشته اید اما قیمت در یک حرکت بشدت سریع از آن قیمت می گذرد و معامله شما پر نمی شود و در واقع حد ضررتان عمل نمی کند.

چگونه می توان از لیکویید شدن ارز دیجیتال جلوگیری کرد؟

حال وقت آن است که بگوییم چگونه می توان از لیکویید شدن جلوگیری کرد. در واقع دلیل اصلی لیکویید شدن نداشتن حد ضرر است. در قسمت بالایی توضیح دادیم که چرا معاملات لیکویید می شوند. خب برای جلوگیری از لیکویید شدن ارز دیجیتال در قدم اول باید دقیقا محاسبه کنید که در چه قیمتی لیکویید خواهید شد. بعد از اینکه محاسبه را انجام دادید در جای درست حد ضرر خود را می گذارید.

اما گفتیم که در مواقعی که قیمت سریع حرکت می کند حد ضرر عمل نمی کند. برای جلوگیری از این اتفاق شما بجای تعیین یک قیمت برای حد ضرر باید یک محدوده را بعنوان حد ضرر انتخاب کنید. مثالی میزنیم تا بهتر متوجه این مطلب شوید: فرض کنید شما روی قیمت صد دلار خرید کرده اید و حساب کرده اید که اگر قیمت به شصت دلار برسد لیکویید خواهید شد. در اینجا برای اینکه حرکت سریع قیمت باعث عمل نکردن حد ضرر شما نشود حد ضرر خود را بجای تعیین کردن روی قیمت 80 دلار روی محدوده قیمتی 82 تا 76 دلار تعیین می کنید. یعنی اینکه به معامله خود در صرافی این دستور را می دهید که از قیمت 82 دلار تا قیمت 76 دلار هر معامله خریدی وجود داشت با معامله من set شود.

هرچقدر این محدوده کوچک تر باشد ریسک بیشتر و هرچقدر بزرگ تر باشد ریسک کمتری خواهد داشت. همچنین راه دیگر برای جلوگیری از لیکویید شدن معامله نکردن در ارز های کم حجم است. ارز های دیجیتالی هستند که حجم معاملاتی آنها بسیار کم است و خود این مسئله باعث درست عمل نکردن حد ضرر خواهد شد. سعی کنید در ارزهای دیجیتالی معامله کنید که حجم معاملات بالایی دارند.

ارزش لیکویید شدن چگونه محاسبه می شود؟

منظور از ارزش لیکویید شدن این است که در چه قیمتی و کجا با چه درصدی معامله ما لیکویید می شود. ارزش لیکویید شدن تقریبا در تمام صرافی ها بطور اتوماتیک محاسبه و نمایش داده می شود. اگر قیمت آن ارز دیجیتال از آن محدوده عبور کند معامله ما لیکویید می شود و پولمان از دست می رود. قیمت لیکویید شدن در صرافی به دو مورد خیلی مهم وابسته است:

1)میزان پول در حساب

2)میزان اهرم

هرچقدر میزان پول در حساب بیشتر باشد قیمت لیکویید شدن شما دورتر است و توانایی تحمل ضرر بیشتری را دارید. از طرفی هر چقدر میزان اهرم بیشتر باشد زودتر لیکویید می شوید. فرض کنید قیمت لیکویید شدن شما با اهرم پنج روی بیست درصد است. خب اگر از اهرم پنجاه استفاده کنید با تنها دو درصد ضرر لیکویید خواهید شد. همانطور که گفته شد صرافی خودش قیمت لیکوییدیشن را محاسبه می کند و به شما نمایش می دهد. اما شما خودتان هم می توانید با استفاده از فرمولی به درصد لیکویید شدنتان برسید. در صرافی های ارز دیجیتال معمولا ماشین حساب وجود دارد که می توانید در آن محاسبه کنید اما به کلی فرمول آن به شرح زیر است:

درصد لیکویید شدن = 100 / اهرم

برای نمونه اگر شما در معامله خود از اهرم 3 استفاده کنید حدودا 33 درصد تحمل ضرر دارید و اگر به 33.3 برسد لیکویید خواهید شد. ( 33.3 = 100 / 3 )

محاسبه لیکویید شدن ارز دیجیتال در صرافی

لیکویید شدن در صرافی چگونه محاسبه می شود؟ در واقع دو حالت در صرافی ارز دیجیتال وجود دارد که در هر دو حالت می توانید لیکویید شوید اما با هم تفاوت دارند. این دو حالت به شرح زیر هستند :

1)کراس (Cross)

اگر در پوزیشن معاملاتی خود حالت کراس (cross) را انتخاب کرده باشید یعنی کل دارایی تان را در آن صرافی درگیر کرده اید. در واقع اگر در ضرر بروید و لیکویید شوید نه تنها سرمایه درگیر در آن معامله بلکه تمام دارایی تان در آن صرافی را از دست خواهید داد. این حالت ریسک بسیار بالایی دارد اما مزایای آن این است که شانس لیکویید شدنتان پایین تر می آید. همانگونه که در قسمت ارزش لیکویید شدن گفتیم میزان اهرم و میزان پول در حساب دو عامل مهم در لیکویید شدن هستند و هرچقدر سرمایه بیشتری داشته باشید تحمل ضرر بیشتری دارید. در حالت کراس وقتی کل دارایی شما درگیر باشد طبیعتا سرمایه بیشتری دارید و تحمل ضررتان بالاتر است. اما خب اگر لیکویید شوید تمام پولتان را از دست خواهید داد که ریسک بالایی است.

2)ایزوله (Isolated)

در حالت ایزوله (Isolated) یا ایزولیت دقیقا برعکس حالت کراس فقط دارایی ای درگیر است که معامله کرده اید. یعنی اگر حالت ایزوله را برای معامله خود انتخاب کنید تنها آن مبلغی را که در معامله وارد کرده اید محاسبه می شود. در این حالت ریسک شما پایین می آید و مدیریت ریسک را بهتر رعایت کرده اید اما شانس لیکویید شدن معامله شما بیشتر خواهد شد.

سخن پایانی

به کلی لیکویید شدن در بازار ارز دیجیتال به علت نوسانات شدید بسیار شایع است که این بازار را پر خظر و پر ریسک می کند. در واقع هنگامی که شما روی نوسانات یک دارایی معامله می کنید که به معاملات آتی و مارجین اطلاق می شود امکان لیکویید شدن شما پدیدار می شود و این مبحث پیش می آید. هنگامی که شما معاملات فیوچرز یا آتی باز می کنید یک آستانه تحمل ضرر را دارا می شوید که اگر از آن حد بیشتر شود تمام پول خود را از دست می دهید و اصطلاحا لیکویید می شوید.

در این زمان شما برای جلوگیری از ضرر کار های زیادی را می توانید انجام دهید که عبارتند از: گذاشتن حد ضرر- مشخص کردن یک محدوده حد ضرر بجای یک قیمت. همچنین گفتیم که زمانی لیکویید می شوید که دیگر شما بودجه ای برای تحمل ضرر نداشته باشید و صرافی به اجبار معامله شما را می بندد. در ادامه فرمول محاسبه درصد لیکویید شدن را بیان کردیم و گفتیم که نیازی به محاسبه آن نیست چون خود صرافی اینکار را می کند و عدد محاسبه شده را به شما می دهد. همچنین می توانید از ماشین حسابی که در اکثر صرافی های ارز دیجیتال وجود دارد برای محاسبه درصد لیکویید شدن استفاده کنید. یکی از مسائل مهمی که باید در نظر بگیرید انتخاب حالت کراس یا ایزوله در معاملات اهرمی است.

در حالت کراس شانس لیکویید شدن نسبت به حالت ایزوله پایین می آید اما ریسک معامله بالاتر می رود. در کل اگر مبتدی و تازه کار هستید بهتر است سمت معاملات اهرمی نروید و اگر می روید حتما روانشناسی معامله و مدیریت ریسک را به خوبی فرا بگیرید و به آن عمل کنید.

اهرم مالی چیست و چه کاربردی در سرمایه گذاری در بورس دارد؟

برای درک بهتر ابزار اهرم مالی به این مثال ساده توجه کنید: فرض کنید تاجر پسته‌اید و در حال حاضر تمام سرمایه‌تان را صرف پیش‌خرید پسته کرده‌اید و تصمیم دارید پسته‌هایتان را شب عید به بازار عرضه کنید. پسته‌کارانی که می‌شناسید همچنان می‌توانند محصول بیشتری در اختیارتان بگذارند، به شرطی که پول‌شان را به موقع بپردازید. شما که حدس می‌زنید شب عید قیمت پسته افزایش خواهد داشت، از یکی از آشنایان‌تان پول قرض می‌گیرید و این پول را هم صرف خرید پسته می‌کنید تا شب عید بتوانید پسته بیشتری به بازار عرضه کنید. پولی که قرض گرفته‌اید و با آن پسته خریده‌اید، در واقع نوعی «اهرم مالی» است که کمک‌تان می‌کند علاوه بر سرمایه خودتان، از سرمایه شخصی دیگر هم در معاملات‌تان استفاده کنید و به این ترتیب به سود بیشتری برسید.

اهرم مالی چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

اگر بخواهیم تعریف رسمی‌تری از اهرم مالی داشته باشیم، باید بگوییم اهرم مالی یا «Leverage» یعنی اینکه برای افزایش سود در سرمایه‌گذاری، از بدهی استفاده کنیم. بیشتر شرکت‌ها برای تامین سرمایه لازم برای فعالیت‌های اقتصادی‌شان از این اهرم استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، بخشی از ساختار سرمایه اکثر شرکت‌ها از بدهی تشکیل می‌شود. معنی و مفهومش هم این است که شرکت‌ها علاوه بر پولی که سهامداران اصلی شرکت در اختیار مدیران شرکت گذاشته‌اند، پولی را هم از منابع دیگر (مانند بانک و اوراق بدهی) قرض می‌گیرند تا به این ترتیب سرمایه لازم برای فعالیت‌های اقتصادی شرکت و توسعه این فعالیت‌ها فراهم باشد.

مثال: فرض کنید تعدادی سرمایه‌گذار می‌خواهند یک دامداری تاسیس کنند و با تولید شیر به سود برسند. طبق برآورد این سرمایه‌گذاران، طرح‌شان به ۵۰ میلیارد تومان سرمایه نیاز دارد، ولی پولی که آن‌ها می‌توانند در این کار بگذارند فقط ۲۰ میلیارد تومان است. این سرمایه‌گذاران برای شروع فعالیت شرکت سراغ بانک می‌روند و با دریافت وام ۳۰ میلیارد تومانی، موفق می‌شوند شرکت‌شان را برپا کنند. به این ترتیب این شرکت با دریافت وام ۳۰ میلیاردی، در واقع از اهرم مالی استفاده کرده است.

استفاده از اهرم مالی مخصوص شرکت‌ها نیست و هر کدام از ما که در برهه‌ای از زندگی وام یا قرض گرفته‌ایم، در واقع به‌نوعی از اهرم مالی استفاده کرده‌ایم. برای مثال، کسی که از بانک وام می‌گیرد و با این وام خانه می‌خرد در واقع از اهرم مالی استفاده کرده است.

نکته: استفاده از اهرم مالی با ریسک بازپرداخت همراه است. یعنی اگر برای انجام فعالیتی از کسی پول قرض بگیرید، همیشه باید دقت کنید که بتوانید به موقع این پول را پس بدهید. مثلا هرچه وامی که از بانک برای خرید خانه می‌گیریم بیشتر باشد، قسط بازپرداخت آن هم بیشتر خواهد بود و پرداخت به‌موقع این قسط‌ها دشوارتر.

استفاده از اهرم مالی در شرکت‌های بورسی

گفتیم که بخشی از ساختار مالی شرکت‌ها از طریق قرض‌کردن یا همان «بدهی» تامین می‌شود. دریافت قرض برای انجام فعالیت‌های اقتصادی در هر مرحله‌ای از حیات شرکت امکان‌پذیر است و شرکت‌ها می‌توانند با صلاحدید مدیران و صاحبان خود، برای نیازهای مختلف‌شان پول قرض بگیرند. شرکت‌ها با این کار در واقع از اهرم مالی استفاده می‌کنند. یکی راه دیگر برای تامین نیازهای مالی شرکت‌ها، دعوت از سرمایه‌گذاران جدید و استفاده از سرمایه آن‌ها است.

اما چرا شرکت‌ها برای تامین نیازهای مالی، گاهی ترجیح می‌دهند به جای افزایش میزان سرمایه‌گذاری، سراغ قرض گرفتن بروند؟ نکته اینجاست که اگر تعداد سهامداران بیشتر شود، سودی که از فعالیت اقتصادی شرکت حاصل می‌شود باید بین سهامداران بیشتری تقسیم شود، ولی اگر به جای افزایش میزان سرمایه‌گذاری، از اهرم مالی استفاده شود، این سود بین همان سهامداران قبلی تقسیم خواهد شد.

نکته یک: استفاده از اهرم مالی زمانی می‌تواند مناسب باشد که فعالیت اقتصادی مورد نظر به سود مناسب برسد. اگر فعالیت اقتصادی شرکت نتواند هزینه‌های استفاده از اهرم مالی را پوشش بدهد، استفاده از اهرم مالی منطقی نیست. برای درک بهتر موضوع فرض کنید برای فعالیتی اقتصادی سراغ وام بانکی رفته‌اید و وامی با نرخ سود ۲۰ درصد گرفته‌اید. اگر فعالیت اقتصادی شما نتواند این هزینه را جبران کند، دچار زیان خواهید شد.

نکته ۲: استفاده از اهرم مالی برای شرکت‌ها همواره با ریسک همراه است. یکی از نکاتی که تحلیلگران بنیادی به آن توجه می‌کنند، ساختار سرمایه شرکت و نسبت بدهی آن به مجموع دارایی‌های آن است. این نسبت را در اصطلاح «نسبت بدهی» می‌نامند و هرچه این نسبت بیشتر باشد به معنای آن است که بخش بزرگ‌تری از دارایی‌های شرکت از بدهی تشکیل شده و روی هم رفته ریسک بالاتری دارد.

درجه یا حساسیت اهرم مالی چیست؟

همان‌طور که از مثال‌ها و توضیحاتی که آوردیم پیداست، استفاده از اهرم مالی هزینه دارد. همان‌طور که استفاده از این ابزار مالی می‌تواند به افزایش چشمگیر سود منجر شود، در صورتی که سرمایه‌گذاری‌مان موفق نباشد و فعالیت اقتصادی مورد نظر طبق انتظار پیش نرود، ضرر و زیان ناشی از این فعالیت بسیار بیشتر از زمانی خواهد بود که از اهرم مالی استفاده نکرده‌ایم.

پس می‌شود گفت میزان بدهی و نحوه استفاده از اهرم مالی در شرکت می‌تواند روی سودآوری شرکت تاثیر داشته باشد. تحلیلگران برای بررسی این رابطه از مفهوم «درجه اهرم در معاملات چگونه عمل میکند؟ اهرم مالی» یا «حساسیت اهرم مالی» استفاده می‌کنند که به انگلیسی می‌شود «Degree of Financial Leverage» یا به طور خلاصه «DFL». «حساسیت اهرم مالی» در واقع نسبتی است که میزان حساسیت سود هر سهم شرکت (EPS) را نسبت به تغییرات درآمد آن شرکت در نتیجه تغییرات میزان بدهی می‌سنجد. این نسبت هرچه بیشتر باشد، نشانه آن است که نوسانات سود شرکت بیشتر است. معنی ساده این حرف هم این است که استفاده از اهرم مالی برای چنین شرکتی ریسک بالاتری دارد.

پایین بودن حساسیت اهرم مالی هم می‌تواند به این معنی باشد که مدیران شرکت امکان بیشتری برای استفاده از اهرم مالی دارند و اگر بتوانند به درستی از چنین ابزاری استفاده کنند، احتمالا می‌توانند سود بیشتری نصیب سرمایه‌گذاران کنند.

استفاده از اهرم‌مالی در معاملات اعتباری

تا اینجا گفتیم که برای انواع فعالیت‌های اقتصادی می‌شود از اهرم مالی استفاده کرد. پس باید بشود از این ابزار برای سرمایه‌گذاری در بورس هم استفاده کرد. راحت‌ترین روش برای استفاده از اهرم مالی در معاملات سهام استفاده از اعتبار کارگزاری است. در واقعیت هم همواره بخش مهمی از معاملات سهام در بورس از طریق اعتبار یا همان اهرم در معاملات چگونه عمل میکند؟ اهرم مالی انجام می‌شود.

روش دیگر برای استفاده از اهرم مالی در بازار بورس، دریافت وام از بانک یا موسسه‌های مالی دیگر و خرید سهام با این وام است. مثلا اگر وامی با نرخ بهره سالانه ۱۸ درصد بگیرید و با بتوانید با استفاده از این وام در بازار سرمایه به سود سالانه ۶۰ درصدی برسید، توانسته‌اید با استفاده از اهرم مالی به سود مناسبی دست پیدا کنید.

مهم‌ترین انگیزه برای استفاده از اهرم مالی در معاملات بورسی، کسب سود هرچه بیشتر در کمترین زمان است. اما از آنجا که نوسان قیمت سهام می‌تواند بسیار زیاد باشد، استفاده درست از اعتبار می‌تواند سود بسیار بالایی برای معامله‌گر در پی داشته باشد و استفاده نابجا از آن می‌تواند حتی تمام سرمایه فرد را به باد بدهد. پس استفاده از اهرم مالی برای خرید سهام می‌تواند بیشترین میزان ریسک را داشته باشد.

استفاده از اهرم مالی در بورس می‌تواند به افزایش سود معامله‌گر کمک کند، اما استفاده بی‌رویه از این ابزار ممکن است علاوه بر خود معامله‌گر، به بازار سرمایه هم ضربه بزند. مثلا در دوره‌هایی که شاخص بورس نزولی است، معامله‌گرانی که از اهرم مالی استفاده می‌کنند در تسویه اعتبارات‌شان دچار مشکل می‌شوند و ممکن است مجبور شوند به هر قیمتی که شده سهام‌شان را بفروشند. در این حالت دوره نزولی بورس ممکن است طولانی‌تر شود و قیمت سهام بیشتر از حالت عادی افت کند. برای جلوگیری از چنین اتفاقاتی، سازمان بورس در سال‌های اخیر در زمینه اعطای اعتبار از طرف کارگزاری‌ها، سخت‌گیری‌های بیشتری انجام می‌دهد و دریافت اعتبار از کارگزاری‌ها را مشروط به رعایت نسبت کفایت سرمایه و دریافت وثایق کافی کرده است.

استفاده از اهرم در قراردادهای مشتقه

بازار قراردادهای مشتقه، چه در ایران چه در جهان، یکی از جذاب‌ترین بازارهای مالی است. معامله قراردادهای اختیار و قراردادهای آتی از مهم‌ترین بخش‌های بازار ابزارهای مشتقه در بازار سرمایه ایران است و در معاملات مربوط به این ابزارها می‌شود از اهرم مالی هم استفاده کرد.

برای مثال، معامله‌گرانی که وارد بازار آتی می‌شوند در ابتدای کار اهرم مالی ۱۰ دارند که این اهرم با توجه به شرایط و وجوه تضمین می‌تواند تغییر هم بکند. مفهوم «اهرم مالی ۱۰» هم این است که این معامله‌گران می‌توانند تا ۱۰ برابر سرمایه خودشان اقدام به خرید یا فروش کنند.

مثال: فرض کنید می‌خواهید در بازار آتی ۲ کیلوگرم زعفران بخرید (مقدار هر قرارداد آتی زعفران در بازار آتی ۱۰۰ گرم است، پس برای خرید ۲ کیلوگرم زعفران باید ‍۲۰ قرارداد آتی زعفران خریداری کنید). اما از آنجا که اهرم مالی شما برای معامله در بازار آتی ۱۰ است، پس می‌توانید با یک‌دهم پول لازم این معامله را انجام بدهید. یعنی به جای اینکه پول ۲ کیلوگرم (۲۰ قرارداد) را بدهید، کافی است پول ۲۰۰ گرم (۲ قرارداد) را بپردازید. مثلا اگر پول هر قرارداد آتی زعفران ۱۵۰ هزار تومان باشد، با پرداخت ۳۰۰ هزار تومان می‌توانید به اندازه ۲ کیلوگرم در بازار آتی زعفران بخرید.

نکته: اهرم مالی ابزاری برای «تکثیر سود و زیان» است. در مثال بالا، با ۳۰۰ هزار تومان توانسته‌اید معامله‌ای ۳ میلیون تومانی انجام بدهید و اگر در این معامله به سود برسید، سودی حاصل از ۳۰۰ هزار تومان مانند سود حاصل از ۳ میلیون تومان خواهد بود. اما اگر در این معامله زیان کنید، زیان حاصل هم مانند زیان حاصل از معامله ۳ میلیون‌تومانی خواهد بود که ممکن است در مقایسه با ۳۰۰ هزار تومان، مبلغ قابل توجهی باشد.

استفاده از اهرم مالی چه مزایا و معایبی دارد؟

با توجه به آنچه که تا کنون گفتیم، مزایا و معایب استفاده از اهرم مالی را می‌توانیم به صورت زیر خلاصه کنیم.

مزایا

• افزایش سود شرکت بدون نیاز به افزایش میزان سرمایه‌گذاری
• انجام معاملاتی با ارزش چند برابر اصل سرمایه
• چند برابر شدن سود حاصل از معاملات

معایب

• استفاده از اهرم مالی همراه با ریسک است
• در صورتی که بازار طبق انتظار عمل نکند، زیان چندبرابری متوجه معامله‌گر خواهد شد

گفتیم که اهرم مالی کاربردهای متنوعی می‌تواند داشته باشد؛ حتی هنگامی که از بانک وام می‌گیریم و با این وام خانه می‌خریم در واقع از اهرم مالی استفاده کرده‌ایم. شرکت‌ها با استفاده از این ابزار می‌توانند با قبول ریسکی معقول، سود صاحبان سهم‌شان را افزایش بدهند و معامله‌گران بورس می‌توانند به کمک اهرم مالی، به معاملاتی با ارزش چند برابر سرمایه اولیه‌شان وارد شوند و سود معاملات‌شان را حتی به چند برابر افزایش بدهند. اما استفاده از این ابزار ریسک دارد و در صورتی که بازار طبق پیش‌بینی جلو نرود، ضرر و زیان ناشی از آن می‌تواند حتی کل سرمایه اولیه را از بین ببرد.