افزایش نارضایتی از کارگزاری ها ی بورس
کسب و کار نیوز - این روزها برای سهامداران کارگزاری «آگاه» اصلا روزهای خوبی نبوده و اختلال و در دسترس نبودن سامانه این کارگزاری یکی از مهم ترین اتفاقات بازار سرمایه در روزهای گذشته بوده است.
به گزارش کسب و کار نیوز، در این میان انتقاد سهامداران کارگزاری های «مفید» و «مبین سرمایه» هم به چشم می خورد. مشکل به ساعت ۱۰ شب سه شنبه برمی گردد که در فضای مجازی خبری دست به دست شد که سایت کارگزاری «آگاه» هک شده و با این شایعه شروع شد. بلافاصله مدیران کارگزاری «آگاه» پاسخ دادند که هک نشده و مشکلی است که حل می شود. چهارشنبه هم عرضه اولیه وپویا بود که بعد از مدت ها عرضه اولیه مهمی بود. همین موضوع باعث شد که مشتریان آگاه نگران باشند که چگونه می توانند عرضه اولیه را بخرند یا معامله گران بزرگ تر در مورد معاملات روز چهارشنبه نگران بودند. با توجه به حرف های مسئولان کارگزاری آگاه یک مشکل سخت افزاری در اختلال به کارگزاری ها برمی گردد مرکز داده این کارگزاری ایجاد شده بود و روز چهارشنبه سایت کارگزاری از دسترس خارج شد و کسی نتوانست معامله انجام دهد. در نهایت روز شنبه ساعت ۱۰ دوباره سایت در دسترس قرار گرفت ولی اختلال همچنان کما بیش وجود داشت و روز یکشنبه هم به درازا کشید. ثبت سفارش ها کند بود و مشکلات دیگری که در کارگزاری های دیگر نیز به چشم می خورد.
درآمدهای نجومی کارگزاری های «مفید» و «آگاه»
آمارهای رسمی منتشرشده نشان می‌دهد که کارگزاری‌های مفید و آگاه دو کارگزاری پرمخاطب بازار سرمایه هستند که سهم ۱۹٫۸۹ درصدی و ۱۲٫۸۹ درصدی از کل معاملات عادی و الکترونیکی را دارند. ارزش معاملات دو کارگزاری مفید و آگاه نیز افزایش عجیبی داشته است. ارزش معاملات کارگزاری مفید تا پایان اردیبهشت سال جاری نسبت به زمان مشابه ۱۸ برابر شده و ارزش معاملات کارگزاری آگاه نیز در همین زمان ۲۵ برابر شده که با توجه به ثابت ماندن میزان کارمزد کارگزاری‌ها از هر معامله، در آمد نجومی را نصیب این دو کارگزاری شده است. با وجود افزایش نجومی درآمد اما بررسی خدمات دو کارگزاری نشان می‌دهد که هر دو کارگزاری در این زمینه از میزان رشد مشتریان خود عقب مانده‌اند به طوریکه افزایش قطعی و کند شدن سرعت سامانه‌های این کارگزاری‌ها به اتفاقی طبیعی در ماه‌های اخیر تبدیل شده است. این اتفاق در روزهای انتشار عرضه اولیه سهام شرکت‌ها به اوج خود می‌رسد و هر دو کارگزاری با کندی شدید در معاملات روبرو می‌شوند. این موضوع در روز چهارشنبه هفته گذشته به اوج خود رسید و کارگزاری آگاه با قطعی کامل سامانه معاملاتی مواجه شد که سوختگی یکی از سرورها دلیل اصلی این اتفاق بیان شد. اما این دلیل در کنار سایر کندی‌های سامانه معاملاتی این دو کارگزاری باعث نارضایتی مشتریان آنها شده و به نظر می‌رسد که مدیران این دو کارگزاری با وجود افزایش نجومی درآمد اما قصد اقدام جدی برای بهبود خدمات خود را ندارند و ایرادات همچنان پابرجاست.
دولت تهدیدات بورس را کنترل کند
در همین راستا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه به هیچ وجه موافق توقف بازار اختلال به کارگزاری ها برمی گردد بورس نیستیم، گفت: «باید زیرساخت های بازار بورس به درستی ایجاد، مدیریت و تقویت شود.» «کسب و کار» در گفتگو با دو کارشناس، به بررسی عوامل نارضایتی مردم از کارگزاران می پردازد.
زیرساخت های ضعیف، گلوگاه رونق بورس
کمیل طیبی، اقتصاددان
عدم صدور مجوز برای تاسیس کارگزاری های بورسی باعث ایجاد انحصار و رانت شده است. هم زمان با گسترش بازار سرمایه، اقبال مردم برای خرید و فروش سهام و ورود به بازار سرمایه و توجهی که دولت نسبت به گسترش بازار سرمایه دارد که می تواند باعث تامین منابع مالی باشد و حتی به عبارتی تامین منابع مالی برای رونق تولید، بنابراین نیاز است که زیرساخت های این بازار تقویت شود. مشکلاتی که مردم در سامانه های معاملاتی دارند نشان می دهد زیرساخت ها ضعیف است. این در حالی است که ما این مشکلات را در بازارهای مالی یا بازارهای سرمایه کشورهای پیشرفته تر نداریم و این زیرساخت ها در آن کشورها فراهم است. توجه داشته باشیم که ارائه خدمات و ورود به این بازار به صورت دیجیتالی انجام می شود. پس در این شرایط پرداختن به زیرساخت و هدف گذاری برای گسترش بخش دیجیتالی بازار و تقویت آن بسیار اهمیت دارد. در غیر این صورت می تواند موجب نارضایتی مردم یا آن دسته از معامله گران شود که از این بازار ناامید می شوند. این مشتریان پس از ناامیدی از بازار سرمایه راه کوتاه تر و آسان تری را انتخاب کنند و وارد بازار ارز و سکه برای تبدیل دارایی خود می شوند. بنابراین اگر بخواهیم یک بازار دارایی خوب و مطمئن داشته باشیم که در آن سبدگردانی انجام شود و تنوع در سبد به وجود بیاید، باید زیرساخت های بورس را متناسب با اقبال عمومی و تقاضایی که اختلال به کارگزاری ها برمی گردد به وجود آمده گسترش دهیم.
ایجاد زیرساخت در بورس زمان بر است
همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه
بازار سرمایه در خلال یک سال و نیم اخیر بسیار بزرگ شده و به خصوص بعد از آزادسازی سهام عدالت اقبال مردم به این بازار بیشتر هم شده است. در حال حاضر نزدیک به ۵۰ میلیون سهامدار در بازار داریم و قطعا ساختارهای قدیم بورس برای پاسخگویی به این تعداد بسیار زیاد سهامداران کم و کاستی هایی دارد. شرایط واگذاری و زیرساخت های انفورماتیکی بازار سرمایه برای این تعداد مشتری طراحی نشده بود که در یک عرضه اولیه تا ۴ میلیون مشتری مشارکت کنند. همچنین تخصیص تعداد بسیار محدودی سهم در یک عرضه اولیه که قرار است ۱۳ تا ۱۴ سهم تخصیص داده شود، کار بسیار دشواری است. شاید فقط بانک ها و مخابرات برای تلفن ثابت و در مورد پرداخت یارانه ها چنین حجمی از عملیات را شاهد باشند؛ البته این عملیات ها نیز به این اندازه فشردگی زمانی ندارند و از این نظر سامانه معاملاتی به شدت زیر فشار است. تاکنون تلاش بسیار زیادی شده که این سیستم سرپا نگه داشته شود؛ اما شرایط تغییر کرده است. این در حالی است که در کشور استان های زیادی را داریم که اصلا کارگزاری ندارند. همچنین در خیلی از نقاط کشور دسترسی به سبدگردان ها و مشاوره ها وجود ندارد. اصل گسترش بازار سرمایه این مساله را اختلال به کارگزاری ها برمی گردد مورد تاکید قرار می دهد که در صدور مجوزها تعجیل شود و با توجه به بزرگ شدن بازار، مجوزهای فعالیت نهادهای مالی جدید در تمام سطوح کارگزاری، سبدگردان، مشاوره و تامین سرمایه داده شود. بازار ما نیازمند ورود نیروهای جوان و تازه نفس است و مجوزهای جدید می تواند ایجاد اشتغال گسترده ای در کشور به خصوص در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی کند. جا دارد سازمان بورس با صدور مجوزها زمینه اشتغال ۶ هزار نفر را در بازار سرمایه ایجاد کند که از این نظر رقم قابل توجهی است. آمادگی بازار سرمایه برای چنین گسترشی در یک زمان کوتاه خیلی کم بود و رفته رفته باید کمبودها جبران شود که قدم اول آن سهولت در اعطای مجوزها خواهد بود. روز چهارشنبه شاهد عرضه اولیه «وپویا» بودیم که کارگزاری آگاه حین آن دچار اختلال شد. وقتی یک عرضه اولیه با مشارکت ۲ و نیم میلیون سهامدار برگزار می شود شما نمی توانید آن را به خاطر بروز یک مشکل در یک کارگزاری عملا نقد کنید چون به هر حال کل اختلال به کارگزاری ها برمی گردد سامانه دوباره با یک بار سنگین مواجه می شود و شاید اصلا مشخص نباشد که مشکلات یک کارگزاری چه زمانی حل خواهد شد. به هر حال این روابطی است که میان آن کارگزاری و مشتریانش است. کارگزاری «آگاه» هم پذیرفت که خسارتی را به مشتریانش به خاطر آنکه نتوانستند در عرضه اولیه شرکت کنند، پرداخت کند. رقم تخصیص داده شده در عرضه اولیه حدود ۸۰ هزار تومان بود و اگر آن یک میلیون مشتری هم وارد بازار می شدند حتی رقم خیلی کمتر از این می شد. اگر هم صددرصد رشد می کرد برای آن یک میلیون نفر هم ۵۰ هزار تومان به ازای هر نفر می توانست بازدهی داشته باشد که رقم خاصی در این بازار نیست. به هر حال یک مشتری که مدت طولانی با یک کارگزاری کار کرده و در شرایط مختلف از آن خدمات گرفته این مساله چیزی نیست که بخواهد روی آن تاکید کند. اما واقعیت این است که وقوع حوادث بر اثر فشار زیادی که به یک کارگزاری بیاید یا اتفاقاتی از این دست، بیشتر به مدیریت آن کارگزاری و کانون کارگزاران و در نهایت سازمان بورس و اوراق بهادار برمی گردد. لازمه توسعه بازار این است که ما با این حوادث مواجه شویم و درک کنیم که گام هایی باید برای توسعه بازار برداشته و این نواقص کم کم رفع شود. مردم نیز چون تازه وارد بازار شده اند فرق کارگزاران، نحوه ارائه خدمات و نحوه ارائه پشتیبانی را درک خواهند کرد و کم کم ما شاهد تخصصی تر شدن و بهبود کیفیت خدمات کارگزاران خواهیم بود. به هر حال این کار زمان نیاز دارد زیرا ما در یک مقطع کوتاه یک سال و نیمه شاهد ورود تعداد عظیم سهامداران هستیم و به تبع به همان میزان که تعداد سهامداران زیاد می شود ایجاد زیرساخت های فنی و مهندسی ممکن نیست. زمانی که انبوهی از تقاضا به وجود می آید لاجرم مشکلات هم همراه آن ایجاد می شود و زمان نیاز است که سرمایه گذاری کنید تا زیرساخت ها را توسعه دهید.
اختلال به کارگزاری ها برمی گردد
بورس تهران در مهر ماه افت شدیدی را در تراز شاخص های خود تجربه کرد. معیار های معاملات روزانه نیز بیانگر شرایط بد بازار در این ماه است.
عقبگرد بورس از سنگر ۷ماهه
شاخص کل بورس در نخستین روز معاملاتی آبان به زیر سطح ۳/ ۱میلیون واحدی رفت. افت ۹۳/ ۰درصدی بازار سهام سبب شد تا بار دیگر اذهان عمومی درخصوص وضعیت رکودی بازار سهام حساس شوند.
برنده رالی سه بازار
بررسی‌ها نشان می‌دهد رالی هفت‌ماهه سه بازار سهام، دلار و سکه به نفع دارندگان دلار تمام شده است. در مهرماه نیز بازدهی بورس تهران به منفی۵/ ۳ درصد رسید اما دلار ۴درصد رشد کرد.
ویتانا فروش خود را ۲۶۴ درصد افزایش داد
صورت های مالی 9 ماهه منتهی به 31 شهریور این مجموعه نیز نشان می دهد که سودآوری این شرکت در این مدت نسبت به مدت مشابه در سال قبل بیش از 5 برابر شده است.
حجم مبنا از ۴ نماد فرابورسی دیگر حذف شد
معاونت نظارت بر بازار شرکت فرابورس با انتشار اطلاعیه‌ای از شمول ۴ نماد معاملاتی در بازارهای اول و دوم فرابورس ایران برای عدم اعمال حجم مبنا از نخستین دوشنبه آبان خبر داد.
دو سامانه کارگزاری مجازی و پالایش رانندگان تاکسی به زودی راه اندازی می شود - تلاش در حل مشکل انقطاع بیمه رانندگان
سرویس اقتصادی - مدیرعامل اتحادیه سراسری تاکسیرانی کشور گفت: ظرف یک ماه آینده دو سامانه کارگزاری مجازی برای رانندگان حمل و نقل عمومی و سامانه پالایش رانندگان به زودی راه‌اندازی می‌شود.
به گزارش سرویس اقتصادی برخط نیوز به نقل از فارس - تعدادی از رانندگان تاکسی از استان البرز روز گذشته در تماس با سامانه سوت زنی خبرگزاری فارس گلایه کردند که آنها علاوه بر 393 هزار تومان حق بیمه خود، ماهانه 25 هزار تومان اضافه به شرکت تعاونی تاکسیرانی واریز می کنند، اما این شرکت خدماتی به آنها ارائه نمی کند و همچنین با وجود اینکه به صورت مرتب و ماهانه حق بیمه های خود را پرداخت کرده اند، اما برای 20 درصد از آنها انقطاع لیست بیمه در ماه هایی از سال های گذشته صورت گرفته است.
در این زمینه خبرنگار فارس با محمد رجائیه تماس گرفت که وی گفت: بیمه رانندگان تاکسی هم چون یک بیمه حمایتی است که 50 درصد آن توسط دولت و 50درصد توسط راننده تاکسی پرداخت می شود توسط کارگزاری های بیمه که در شرکت تعاونی تاکسیرانی مستقر است به صورت یکجا واریز می شود و این کارگزاری ها مانند همه دفاتر خدماتی پیشخوان دولت الکترونیک و یا دفاتر پلیس +10 یک کارمزدی از رانندگان دریافت می کنند، اما در مورد اینکه رانندگان تاکسی استان البرز اعلام کرده اند از آنها 25 هزار تومان گرفته اند، ما بررسی می کنیم و موضوع را اطلاع رسانی خواهیم کرد.
وی گفت: از 14 سال قبل که بحث بیمه رانندگان تاکسی مطرح شد این کارگزاری ها وظیفه گرفتن پول سهم حق بیمه رانندگان و واریز آن به حساب سازمان تأمین اجتماعی را دارند اما اکنون می خواهیم سامانه ای درست کنیم که به صورت کارگزاری مجازی حمل و نقل عمومی باشد، در آن صورت هزینه انسانی و اشتباهات به حداقل کاهش پیدا می کند.
به گفته رجائیه، بیمه رانندگان تاکسی و رانندگان حمل و نقل عمومی بیمه حمایتی است که از 27 درصد حق بیمه 13.5 درصد توسط دولت و 13.5 درصد توسط راننده پرداخت می شود. در سال هایی دولت می خواست کمک به حق بیمه رانندگان را حذف کند، اما ما مطالبه کردیم تا این حمایت دولت حذف نشود و الان هم می خواهیم ظرف یک ماه آینده دو سامانه راه اندازی کنیم ، یکی سامانه کارگزاری مجازی بیمه رانندگان تاکسی و دیگری سامانه پالایش رانندگان خواهد بود.
مدیرعامل اتحادیه سراسری تاکسیرانی کشور عنوان کرد: برای برای از رانندگان اتفاق افتاده است که مثلاً در یک سال یک یا دو ماه حق بیمه او پرداخت نشده که اختلال به کارگزاری ها برمی گردد عمدتاً به خاطر اختلال سیستمی بین کارگزاری بیمه در تاکسیرانی و سیستم تأمین اجتماعی بوده است که وقتی این مشکلات ارائه می شود بلافاصله به طرف می شود.
رجائیه خاطرنشان کرد: یکی دیگر از خدمات دفاتر کارگزاری بیمه رانندگان تمدید دفترچه های بیمه رانندگان و همچنین ارائه مرخصی بوده است که معمولاً کل رانندگان تاکسی در یک شهر تحت عنوان یک کد کارگاهی به نام تعاونی تاکسیرانی ثبت شده اند و این رویه از 14 سال قبل که بیمه رانندگان تاکسی و وسایل حمل و نقل مطرح بود به صورت حمایتی ادامه داشته است.
وی ادامه داد: در برخی از شهرها رانندگان تاکسی با موضوع خلا بیمه رانندگان مواجه شد که در تهران مسئله پیگیری شد و حق بیمه آنها پرداخت و مشکل برطرف شد و اکنون رانندگان تاکسی در تهران به صورت مستقیم حق بیمه خود را به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز می کنند. برای کل کشور هم سامانه کارگزاری مجازی بیمه تاکسیرانان ظرف یک ماه آینده راه اندازی می شود. اما اگر کسی از رانندگان دچار قطعی فهرست بیمه شده می تواند به تعاونی تاکسیرانی خود مراجعه کرده و با ارائه اسناد پرداختی خود نسبت به رفع این مشکل اقدام کنند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری تاکسیرانی کشور اظهار داشت: یک کارگروه رفع مشکلات حمل و نقل در سازمان تأمین اجتماعی تشکیل شده که هر ماه با معاونت بیمه ای این سازمان جلسه داریم و هر کسی از رانندگان تاکسی که مشکل دارد به ما اعلام کنند تا مشکل انقطاع بیمه آنها را حل کنیم.
وی در مورد اینکه رانندگان تاکسی کرج گفته بودند 25 هزار تومان از آنها می گیرند، اما خدماتی ارائه نمی شود، گفت: موضوع رانندگان کرج را پیگیری می کنیم اما اگر سامانه راه اندازی اختلال به کارگزاری ها برمی گردد اختلال به کارگزاری ها برمی گردد شود این مشکلات دیگر کمتر خواهد شد. مشکلات شهر تهران سه ماه انقطاع بیمه بود که به صورت جمعی حل شد.
به گفته وی، در کل کرج هشت هزار راننده تاکسی داریم که ظاهراً تعداد کمی از آنها دچار مشکل انقطاع بیمه شده اند که به راحتی قابل حل است. در کل کشور هم 330 هزار تاکسی وجود دارد اما رانندگان درون شهری که از بیمه استفاده می کنند 500 هزار نفر هستند و مشکل آنها این است که سایت سازمان تأمین اجتماعی از سال 92 به این طرف بسته شده و رانندگان جدید درون شهری نمی توانند بیمه شوند.
رجاییه عنوان کرد: سازمان تأمین اجتماعی می گوید باید 50 درصد حق بیمه که از سوی دولت توسط سازمان هدفمندی یارانه باید پرداخت شود تا بتوانیم رانندگان جدید را تحت پوشش بیمه رانندگان قرار دهیم. متأسفانه این سامانه از هشت سال قبل تاکنون بسته شده است. یعنی رانندگان جدید نتوانسته اند بیمه شوند.
وی افزود: سامانه دیگری برای پالایش رانندگان به زودی راه اندازی می کنیم که این طرح از تهران شروع شده و به زودی به کل کشور می رسد. چون در این مدت هشت سال برخی از رانندگان بازنشست شده و برخی افراد از شغل رانندگی بیرون رفته اند و برعکس تعدادی جدید راننده شده اند که باید به سامانه اضافه شوند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری تاکسیرانی کشور گفت: در حال حاضر به دلیل اختلال به کارگزاری ها برمی گردد بسته بودن سامانه بیمه رانندگان تاکسی کسانی که تازه راننده شده اند بیمه نشده اند اما وزیر جدید تعاون، کار و رفاه اجتماعی قول داده است که جلسه ای با سازمان هدفمندی یارانه ها برگزار کند و تعاونی تاکسیرانی که همه این موارد درون بخش تعاون و رفاه اجتماعی هستند مشکلات بررسی و حل شود و به زودی سامانه پالایش رانندگان تاکسی و وسایل حمل و نقل رانندگی راه اندازی شود.
رجائیه در پایان گفت: ظرف یک ماه آینده دو سامانه یکی شامل کارگزاری مجازی رانندگان حمل و نقل عمومی و دیگری سامانه پالایش رانندگان راه اندازی خواهد شد.
بورس و بازی دولت با آن
اله مراد سیف /
این که بازار بورس مانند هر بازار دیگر در اقتصاد ملی نیازمند مدیریت است درست است اما این که دولت فکر کند به هر نحو که تشخیص داد می تواند با این بازار رفتار کند نتیجه اش وضعیتی است که هم اکنون مشاهده می کنیم . اوضاع فعلی بورس چگونه است و چه خواهد شد؟
بورس پدیده نوظهوری در اقتصاد ما نیست و سابقه آن به سال ۱۳۴۶ برمی گردد، با این حال اقبال عمومی مردم به این بازار پدیده نسبتا جدیدی است. رشد شاخص بورس با نرخی غیر عادی در سال گذشته توجه مرد و زن و پیر و جوان را به این بازار جلب کرد که موجب هجوم سرمایه های خرد و کلان به این بازار شد . کم نیستند کسانی که به امید بهره بردن از افزایش قیمت سهام در بورس سرمایه های خود را نقد کردند و در این بازار به عنوان سهام دار و بهتر بگوییم بورس باز وارد شدند . بسیاری از این افراد شاید الفبای بازار سرمایه هم اطلاعی ندارند و تنها چیزی که بلد هستند این که گوش به شایعات بدهند و سهمی را بخرند و سهمی را بفروشند . چند ماه ابتدای سال جاری نیز در همان جهت سال ۹۸ پیش رفت و موجب شد شاخص کل از مرز ۲ میلیون واحد عبور کند . اکنون اما وضعیت به گونه دیگر است و شاخص با افت ۴۰۰ هزار واحدی به حدود یک میلیون و ششصد برگشت خورده است . برگشتی که تا کنون موجب ریزش بسیاری از سرشاخه ها شده و بسیاری از تازه واردان را از سرمایه ساقط کرده و موجب از دست رفتن سود سرمایه گذاران در این بازار شده است . چرا چنین شد ؟
داستان برگشت شاخص از زمانی کلید خورد که دولت ملاحظه کرد همه از این بازار منتفع می شوند غیر از دولت . این شد که دولت نیز بر آن شد از این نمد برای خود کلاهی دست و پا کند . کارهایی که دولت کرد که نتیجه اش در وضعیت فعلی قابل مشاهده است به این ترتیب بود :
۱- مجموعه شستا که در ۱۸۷ شرکت بورسی مدیریت مالکی دارد. عرضه ده درصد از سهام شستا (سرمایه گذاری تامین اجتماعی) در روز چهارشنبه ۲۷ فروردین انجام شد . در این اقدام به ارزش ۷۰۰۰ میلیارد تومان سهم جدید وارد بورس شد . در جریان عرضه اولیه سهم شستا، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی ۸ میلیارد سهم خود را در قیمت ۸۶۰ تومان عرضه اولیه کرد که طی آن به هر کد بورسی حداکثر ۳۶۳۷ سهم تخصیص یافت. ارزش این میزان سهام تخصیص داده شده برای هر متقاضی به بیش از ۳٫۱ میلیون تومان می‌رسد. در این عرضه اولیه که با مشارکت ۲ میلیون و ۷۰ هزار کد صورت گرفت ، نزدیک ۷ هزار میلیارد تومان تامین مالی کرد که از این نظر بزرگترین عرضه تاریخ بازار سرمایه کشور بود.
۲- دولت ملاحظه کرد که ۵۰ میلیون نفر از مردم سهام عدالت دارند ولی عملا در بورس حضوری ندارند و تنها به صورت سالیانه سودی در حد متعارف به حساب بانکی آنها واریز می شود . لذا از مقام معظم رهبری برای آنچه آزاد سازی سهام عدالت لقب گرفت کسب اجازه شد . رهبر معظم انقلاب روز نهم اردیبهشت با صدور ابلاغیه‌ای موافقت خود را با درخواست رییس جمهور برای آزادسازی سهام اعلام فرمودند . در شرایطی که ۵۰ میلیون نفر هر یک به ارزش ۱۱ میلیون تا ۲۲ میلیون تومان سهام دارند، ورود این حجم سهام برای عرضه در بورس خود می توانست یک سونامی باشد لذا دولت این آزاد سازی را به درستی مرحله بندی کرد و ۳۰ درصد اول را برای فروش در بورس آزاد کرد . این دومین عرضه مهم در بازاری بود که شاخص کل آن در حال تاخت و تاز بود .سهامداران مشمول طرح سهام عدالت که روش سهامداری مستقیم را انتخاب کرده‌اند از ۱۰ خرداد می توانستند با مراجعه به کارگزار منتخب خود نسبت به خرید و فروش سهام اقدام کنند . این اقدام به دلیل این که فروش سهام در آن تدریجی انجام می شد و همه نیز روش مستقیم را انتخاب نکرده بودند و نیز به دلیل این که زیر ساخت های فروش در کارگزاری ها و بانک ها هنوز کامل نشده بود ، می توانست برای حداقل یک دوره چهار ماهه تاثیر خوبی بر متعادل کردن رشد و روند شاخص بورس داشته باشد .
۳- اقدام دیگر دولت فروش سهام شرکت های دولتی (در قدم اول سهام دولتی ۵ بانک و ۲ بیمه ) به صورت صندوق در ۱۴ اردیبهشت سال جاری بود که تا پایان یکم خرداد ادامه داشت . در این رابطه برای هر کد ملی مبلغ دو میلیون تومان برای خرید سهام صندوق خرید دارا یکم در نظر گرفته شد . در مجموع برآوردها نشان داد که با توجه به حجم خرید متفاوت از سوی افراد، میانگین پذیره نویسی هر نفر حدود یک میلیون و هشتصد هزار تومان و در مجموع ۸/ ۵ هزار میلیارد تومان پذیره نویسی انجام شد. در حالیکه برآوردهای اولیه از این عرضه تاریخی مجموع ارزش ۱۶ هزار میلیارد تومانی را نشان می‌داد که با احتساب مشارکت مزبور حدود ۳۷درصد از کل این واحدها خریداری شد.
۴- اقدام دیگر دولت اعلام آزاد سازی ۳۰ درصد دوم سهام عدالت بود.
۵- اقدام بعدی دولت اعلام عرضه صندوق دوم با تخصیص هر نفر ۳ میلیون تومان علاوه بر اختلال به کارگزاری ها برمی گردد دو میلیون دارا یکم بود .در این مرحله صندوق پالایش یکم که متشکل از عرضه سهام چهار شرکت پالایشی دولت یعنی پالایشگاه‌های بزرگ تهران اصفهان، تبریز و بندرعباس در دستور کار قرار گرفت که نهایتا در پنجم شهریور سال جاری اجرایی شد .
به دنبال اتفاقات فوق و به طور ساده به دو دلیل اساسی بورس در اختلال به کارگزاری ها برمی گردد وضعیت ریزش قیمت ها قرار گرفت و شاخص کل عقب نشینی زیاد خود از بالای دو میلیون به یک میلیون و ششصد را تجربه کرد :
۱- رشد غیر عادی شاخص قبل از این اتفاقات که لزوم اصلاح شاخص را برای سرمایه گذاران مورد انتظار کرده بود .
۲- عرضه زیاد هم زمان حجم زیادی سهام به بورس به طوری که حتی برای فروش این حجم از عرضه هسته مرکزی بورس پاسخگو نبود و بارها با اختلال مواجه شد .
آنچه رخ داد اگرچه در یک نگاه می تواند به اصلاح شاخص تعبیر شود لیکن این نگاه قدری خوشبینانه است و شاید منطقی تر باشد که آن را یک تعدیل ساختاری به حساب آوریم که آینده این بازار را تعیین خواهد کرد . به این معنی آنچه رخ داد یک ریزش تاریخی بود که نقطه عطفی در حرکت شاخص کل خواهد بود . اما چرا این ریزش یک نقطه عطف و تعدیل ساختاری است؟ اصلی ترین دلیل این نوع نگاه را باید در نقش و جایگاه دولت در بازار بورس جستجو کرد . تا زمانی که دولت در بازار بورس یک نظاره گر بی طرف بود بازار بورس در پاسخ به متغیرهای اقتصادی عکس العمل نشان می داد . اگرچه دراین مسیر نمی توان منکر افزایش حباب گونه شاخص قیمت سهام شد لیکن اولا تشکیل حباب قیمتی هم جزئی از واقعیت بازار بورس است و ثانیا دولت می توانست با استفاده سنجیده از ابزارهای مناسب مانند کم کردن دامنه نوسان روزانه و یا افزایش تدریجی عرضه سهام های دولتی و همچنین ایجاد بازار اوراق مناسب در کنار بازار بورس هم بازار را توسعه داده و هم عمق بخشی نماید . در جایی که آنچه اتفاق افتاده است ورود دولت به عنوان یک بازیگر اصلی به بازار بورس است که ماهیت کاملا متفاوتی با آنچه گفته شد دارد . در حال حاضر دولت وارد بازار بورس شده است با دو مشخصه مهم . اولین مشخصه این که دولت سنگین وارد شده است . آزاد سازی یکباره ۶۰ درصد سهام عدالت و نیز عرضه شستا و دارا یکم و پالایش یکم همزمان با سهام عدالت یک ورود ساده دولت به بازار بورس نیست که اثر آن را بتوان در یک بازه زمانی میرا تلقی کرد . ریشتر این زلزله بالا و پس لرزه های آن فراوان است و به این زودی نمی توان تاثیر مخرب آن را مدیریت کرد . ویژگی دوم ورود فعلی دولت که از اولی هم مهمتر است این که هدف دولت از ورود به بازار بورس کسب درآمد و تامین مالی کسری بودجه سنگین خود می باشد . این ویژگی موجب می شود دولت به پیامد ورود خود کمتر توجه داشته باشد و به اصطلاح با این هدف وسیله را توجیه کند . از آنچه که بازار بورس بازار دارایی است قانون خود را هم دارد . در بازار دارایی هنگامی مردم بیشتر تقاضا می کنند که قیمت ها رو به افزایش باشد . لذا اگر قیمت ها در این نوع بازارها رو به کاهش باشد واسطه گران در جانب تقاضا دست نگه می دارند و کمتر خرید می کنند . از آنجا که ورود بی رویه دولت به بازار بورس لاجرم تا مدت ها تاثیر کاهشی بر قیمت سهام دارد موجب خواهد شد در قدم اول سرمایه گذاران و بورس بازها دست نگه دارند و در قدم دوم از این بازار خارج شوند کم این که در همین چند روزه ریزش شاخص ها بیش از صد هزار میلیون تومان از بورس خارج شد . خارج شدن از بازار بورس در شرایطی که بازارهای موازی مانند دلار و طلا و زمین و مسکن مستعد جذب این سرمایه ها هستند می تواند برای اقتصاد تورمی ما خطرناک باشد. ضمن این که خروج سرمایه ها از بازار بورس به ریزش بیشتر قیمت سهام و خروج بیشتر پول از این بازار منجر خواهد شد .
آنچه گذشت می تواند درس های زیادی برای دولتی ها و نیز سرمایه گذاران داشته باشد که توجه به آنها برای اقتصاد ملی و نیز آینده بازار سرمایه مفید است .
اول : انتظار سودهای غیر عادی از بازار سرمایه به طوری که خارج از قاعده اقتصادی و ارزش ذاتی سهام باشد یک انتظار غیر قابل تداوم است . ممکن است در کوتاه مدت به دلیل تعدیل های تورمی و نیز تعدیل نرخ ارز و انتظارات تورمی رشد زیاد شاخص ها را شاهد باشیم، لیکن در میان مدت ارزش ذاتی سهام تعیین کننده سود سهام داران خواهد بود .
دوم : بازار سرمایه جایی است که اجرای سیاست های اساسی نظام مانند اصل ۴۴ تنها از این طریق ممکن است با تبعات کمتر اقتصادی و اجتماعی اتفاق بیفتد هم از این جهت که مکانیزم کشف قیمت در این بازار شفاف تر عمل می کند و هم از این جهت که فرصت برابر برای مشارکت اقتصادی مردم تنها در این بازار می تواند رخ دهد . بازاری با این زمینه مساعد برای خروج از اقتصاد دولتی را نباید دستخوش سیاست های مقطعی و اقتضایی کرد . دولت ها نباید این اختلال به کارگزاری ها برمی گردد ریل اصلاح اقتصادی را تخریب کند و لذا حفظ پایداری و رونق نسبی بورس می باید برای دولت موضوعیت داشته باشد و از هر گونه اقدامی که موجب بی ثباتی خارج از قاعده این بازار می شود پرهیز کند .
سوم : اگرچه کسب درآمد برای دولت در شرایط حاضر می تواند هدف معقولی باشد لیکن رسیدن به این هدف نیز می باید به طریقی معقول انجام شود . عرضه های متوالی و خارج از ظرفیت بازار نوعی نقض غرض برای دولت نیز خواهد بود و لذا مدیریت این موضوع هم مهم می باشد .
چهارم : اگرچه ریزش های اخیر بازار بورس بسیاری را با ضرر و زیان هنگفت مواجه کرد و بدتر آن که این زیان ها بیشتر به تازه واردانی تعلق گرفت که با سرمایه های خرد در موج اخیر وارد بورس شده بودند تعلق گرفت ، لیکن نباید تصور کرد که در آینده بازار بورس اهمیت کمتری نسبت به شرایط قبل داشته باشد بلکه از نظر اقتصادی می تواند وضعیت منطقی تری در بازار بورس را شاهد باشیم که در آن تنها دو گروه اصلی از اشخاص حقیقی در آن موثر باشند . یک گروه سهام دارانی که به قصد سهام داری و با نگاه میان مدت و بلند مدت سهام شرکت ها را خریداری و نگهداری می کنند . گروه دوم نیز سفته بازانی که به صورت حرفه ای در نوسانات بازار بازیگر خواهند بود . تفاوت این وضعیت با شرایط کنونی در آن است که غیر حرفه ای های نوسان گیر را که می توانند خود تشدید کننده شرایط نوسانی بورس باشند را در بازار نخواهیم داشت و لذا امید آن می رود که بازار بورس با ثبات تری در آینده شاهد باشیم .
پنجم : در پایان این نکته مهم و اساسی را باید یاد آور شد که بازار سرمایه اگر با مشارکت عمومی مردم در اقتصاد پیوند بخورد از جمله عوامل تقویت امنیت اقتصادی و حتی امنیت ملی می تواند باشد . در واقع رابطه دو طرفه ای میان امنیت اقتصادی و امنیت ملی حکم می کند که مردم خواهان برقراری ثبات داخلی باشند . با این نگاه رونق پایدار این بازار می باید خود به عنوان هدف مستقل برای مسئولین نظام مورد توجه باشد و از آن پاسداری کنند . به عبارت ساده تر وضعیت بازار سرمایه تنها یک مساله اقتصادی نبوده و نهادهای مرتبط با امنیت ملی مانند شورای عالی امنیت ملی و حتی سپاه نیز می باید نسبت به آن حساسیت لازم را به خرج دهند و با عواملی که موجب اختلال اساسی در آن خواهد شد برخورد کنند .
سه راه حل برای رفع اختلالات هسته معاملات بورس
سناریوی دو قسمتی شدن ساعت معاملات بورسی از روز ۲۷ مردادماه به منظور جلوگیری از اختلالات هسته اجرا شد؛ راه حلی که عمر آن فقط دو روز بود و یک کارشناس بازار سرمایه که بر موقتی بودن این راه حل تاکید دارد، معتقد است که معماری هسته معاملات باید تغییر کند.
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، حجت اله فرهنگیان با اشاره به دو شیفته شدن معاملات بازار سرمایه، اظهار کرد: دو قسمتی شدن معاملات بازار سرمایه یک راه حل موقت برای کاهش فشار بار روی هسته تا پیاده سازی راه حل های جایگزین بود. درواقع این سیاست بیشتر به کنترل عملکرد هسته معاملات برمی گردد.
وی درمورد مشکل هسته معاملاتی توضیح داد: خرید هسته معاملات در سال های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ انجام شد و تا ۱۳۸۸ زمان برد؛ یعنی تکنولوژی و نیازمندی ها مربوط به آن سالها بود و پس از آن نیز به دلیل تحریم ها تا سال ۱۳۹۵ به روز رسانی هسته صورت نگرفت. در سال ۱۳۸۵ نیز درآمد کارگزاری ها در این حد نبود که بخواهند در حوزه IT سرمایه گذاری سنگینی انجام دهند. تعدادی از شرکت های IT که به OMS ها معروف شدند این موضوع را مدیریت کردند و کارگزاری ها به OMS ها و OMSها هم به هسته وصل شدند.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: البته معماری در دنیا اینطور نیست که همه به صورت مستقیم به هسته دسترسی داشته باشند. در آن زمان هم پیش بینی نمی شد این حجم از سهامدار وارد بازار شده و به صورت مستقیم به هسته دسترسی داشته باشند. درحالی که مزیت هسته سرعت عمل آن است، درحال حاضر نمی تواند پاسخگوی این حجم از متقاضی باشد و به همین دلیل با اختلال در هسته مواجه شده ایم.
فرهنگیان با تاکید بر اینکه سازمان بورس، ارکان و شرکت های IT به دنبال راه حلی برای کم کردن فشار روی هسته هستند، گفت: برای مدیریت فشار روی هسته، دو زمانه شدن معاملات بازار، یک راه حل موقتی است. البته راه حل بهینه ای نیست و می تواند مشکلات جدی ایجاد کند. این موضوع می تواند معادلات سبدگردانی و بازارگردانی را به هم بریزد. نمادها در ساعات مختلف باید استراتژی معامله گران را بسازد اما فاصله زمانی بین معاملات مشکل ایجاد می کند که منطقی و منصفانه نیست اما چاره ای هم نیست تا راه حل های جایگزین پیاده شود.
وی با بیان اینکه بر ای رفع مشکل اختلال هسته معاملاتی، سه راه حل وجود دارد، توضیح داد: راه حل اصلی این است که هسته معاملات که تکنولوژی قدیمی دارد، عوض شود. این راه حل از طریق وندورهای ایرانی که می توانند هسته معاملات داخلی بنویسند و همچنین وندورهای خارجی که نگران تحریم ها نیستند و راه هایی برای خرید و انتقال تکنولوژی نیز وجود دارد، درحال پیگیری است.
این کارشناس ادامه داد: راه حل دوم این است که تعداد هسته های مچینگ معاملات بیشتر شود. درحال حاضر دو هسته مچینگ وجود دارد؛ هسته بورس و هسته فرابورس. البته کاربر متوجه جدا بودن هسته معاملات نمی شود. شرکت مدیریت فناوری در تلاش است تعداد هسته های بورس و فرابورس را افزایش دهد تا با قدرت پردازش موازی بتوانند بخش بیشتری از سفارش های بازار را مدیریت کنند.
فرهنگیان در ادامه با تاکید بر اینکه باید معماری بازار را تغییر داد، گفت: تغییر و راه حل اساسی که انقلاب در معماری بازار محسوب می شود و عمده بورسهای جهانی نیز از همین مدل استفاده می کنند، این است که یوزر هسته نباید یوزر نهایی باشد. یوزر هسته باید نهادهای مالی باشند که تعداد آن ها بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر است نه ۴۰ میلیون نفر.
وی گفت: سازمان بورس روی این پیشنهاد به عنوان ORMS کار می کند. در این مدل هرکدام از کارگزاری ها می توانند تبدیل به یک سپرده گزاری کوچک شوند؛ یعنی دارایی مشتریها توسط OMS نگهداری می شود و سمت یوزر تغییری دیده نمی شود. یوزر زمانی که می خواهد به هسته مراجعه کند، از جایگاه کارگزاری وارد می شود. در آن سو کارگزاری به جای یوزر سفارش را می گذارد، ادیت می کند، لغو می کند و. .
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه با روش مذکور، بار روی هسته به شدت کم می شود و سرعت بالا می رود، اظهار کرد: اما اگر این معماری عوض نشود و یوزر هسته ۴۰ میلیون نفر باشد به جای ۲۰۰۰ هیچ سیستمی در دنیا نمی تواند پاسخگوی آن باشد. به هر حال این روزها یک دوران گذار بوده و ممکن است اختلال های پیش آمده موجب نارضایتی سهامداران شده باشد اما این موضوع در بازه شش ماه تا یک ساله برطرف می شود. هرچند ممکن است آسیب هایی نیز وارد کند اما باید صبر و همکاری کرد.
دیدگاه شما