در بورس سرمایه‌گذاری کنیم یا فرابورس

فرابورس چیست و چه تفاوتی با بازار بورس دارد؟

بورس یا فرابورس؛ در کدام بازار سرمایه گذاری کنیم؟

به گزارش پایگاه خبری اخبارخوب به نقل از همشهری آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، مهدی قلی پور در خصوص بازار سهام اظهار کرد: بازار سهام یا به عبارت جامع‌تر بازار سرمایه، بازاری است که در آن ابزارهای مالی معامله می‌شوند. در بازار سهام، انواع اوراق بدهی، از جمله، اوراق مشارکت، مرابحه، صکوک اجاره، اسناد و اوراق خزانه اسلامی و با حجم کمتر ابزارهای مشتقه از جمله، اختیار خرید و فروش تبعی و قراردادهای آتی وجود دارد.

او بیان کرد: تقریبا ۹۵ درصد بازار سرمایه را سهام شرکت‌های اوراق بهادار به خود اختصاص داده‌اند. در سایت مدیریت فناوری اطلاعات بورس، سرمایه گذار متوجه می‌شود سهام یا دارایی مورد نظر در کدام تابلو پذیرش شده است، بنابراین نحوه معامله یکسان است و در این معاملات، سرمایه‌ای وارد شرکت نمی‌شود و تنها سهام موجود بین سرمایه گذاران دست به دست می‌شود.

کارشناس بازار سرمایه در خصوص، تفاوت بازار بورس و فرابورس گفت: دو بازار بورس و فرابورس تحت نظارت سازمان بورس هستند. تفاوت چندانی بین بازار بورس و فرابورس وجود ندارد، با این حال شرکت‌ها برای پذیرفته شدن در یکی از تابلوهای بورس الزامات سخت گیرانه‌تری نسبت به فرابورس، اعم از تعداد سال‌های فعالیت، میزان سرمایه، سودآور بودن در سه سال گذشته و درصد سهام شناور دارند.

او ادامه داد: البته ممکن است، شرکتی تمام‌ شرایط پذیرش در بورس را داشته باشد، ولی به خواست خود در فرابورس پذیرفته شده باشد. به طور نظری شرکت‌های بورسی معتبرتر از فرابورسی‌ها هستند و در خود این بازارها هم تابلوهای اصلی از تابلوهای فرعی و بازارهای اول و دوم از بازارهای سوم و پایه معتبرتر هستند.

قلی پور افزود: شرکت‌های فعال در بازار پایه فرابورس (با اعتبار زرد، نارنجی و قرمز) بیشترین ریسک را دارند و بعضا محدودیت‌های معاملاتی در آن‌ها مانند دامنه نوسان بازارها و تابلوهای بالاتر متفاوت است.

کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که، چگونه معامله در بازار سهام صورت می‌گیرد و چه ابزارهایی در این بازار وجود دارد؟، گفت: مشابه هر بازار دیگری، برای انجام معامله، به خریدار و فروشنده نیاز است ولی بین خریدار و فروشنده واسطه‌ای به نام کارگزار وجود دارد که تحت سامانه یکپارچه و هسته معاملاتی، با مدیریت شرکت مدیریت فناوری اطلاعات بورس تحت نظر سازمان بورس و اوراق بهادار، نسبت به سفارش گیری از مشتریان و درج آن در سامانه معاملات اقدام می‌کند، البته با داشتن سامانه آنلاین کارگزاری، مشتری خودش هم می‌تواند سفارشات خرید یا فروش را وارد کند.

قلی پور بیان کرد: با انتخاب یک کارگزار و اخذ کد بورسی در بورس سرمایه‌گذاری کنیم یا فرابورس از طریق سامانه (در مراکز خدمات الکترونیکی دولت) سجام که هویت بورسی هر فرد حقیقی یا حقوقی در بازار سرمایه است، سرمایه گذاران می‌توانند خرید و فروش خود را آغاز کنند.

وی افزود: بدیهی است که افراد پیش از خرید سهام، نیاز به شارژ حساب کارگزاری خود دارند و برای فروش هم باید یک کارگزار ناظر تعیین کنند. البته خرید از همه کارگزاری‌ها ممکن است، ولی فروش فقط از طریق کارگزار ناظر تعیین شده برای هر سهم امکان پذیر است.

قلی پور در خصوص کارمزد معاملاتی موجود در بازار سهام اظهار کرد: انواع سفارش خرید و فروش، در قیمت یا بازه قیمتی مشخص با اعتبار زمانی متفاوت برای اجرا وجود دارد. کمتر از نیم درصد ارزش معامله هر خرید یا فروش توسط کارگزار به عنوان کارمزد برداشته می‌شود.

وی اضافه کرد: البته سهم شرکت‌های بورس، فرابورس و سپرده گذاری و مدیریت فناوری بورس و حق نظارت سازمان بورس که جمعا کمتر از یک دهم درصد است نیز، توسط کارگزار برداشت می‌شود، اما در فروش، نیم درصد مالیات دولت نیز کسر می‌شود. البته، این کارمزدها در سال گذشته ۲۰ درصد کاهش یافتند.

کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که، مردم چگونه می‌توانند وارد بازار سهام شوند؟ تشریح کرد: تفاوت خاصی در ورود مردم به بازار بورس و فرابورس وجود ندارد و فقط از طبقه بندی ذکر شده در سایت مدیریت فناوری اطلاعات بورس، سرمایه گذار متوجه می‌شود سهام یا دارایی مورد نظر در کدام تابلو پذیرش شده است، بنابراین نحوه معامله یکسان است.

وی بیان کرد: البته برای اخذ اعتبار خرید برای سهام بازار پایه، محدودیت‌هایی وجود دارد، ولی معاملات نقدی مشابه است. حدود ۶۰۰ نماد معاملاتی در تابلوها و بازار بورس و فرابورس فهرست شده‌اند و تنوع زیادی از نظر صنعت دارند، البته از نظر ارزشی بیش از ۸۰ درصد سهام در بورس و مابقی در فرابورس هستند. بیشتر اوراق بدهی هم در فرابورس و در تابلو ابزارهای نوین مالی فهرست شده‌اند.

عرضه اولیه (IPO) چیست و چه کاربردی برای شرکت ها دارد؟

عرضه اولیه که مخفف عبارت Initial Public Offering می باشد، عبارت از عرضه درصد مشخصی از کل سهام یک شرکت برای نخستین بار در بورس یا فرابورس است. عرضه اولیه یک شرکت خاص منجر به مجاز شدن خرید و فروش سهام آن شرکت در بازار بورس یا فرابورس می شود. شرکت های متقاضی ورود به بورس در صورتی که شرایط و اوضاع مالی مناسبی داشته باشند، در صف انتظار قرار می گیرند و بعد از گذشت یک مدت زمانی در بورس عرضه می شوند. همچنین در صورتیکه شرکت ها شرایط بهتری به منظور تامین الزامات قانونی داشته باشند، در بورس پذیرفته می شوند و در غیر این صورت سهام آنها در بازار فرابورس مورد معامله قرار خواهد گرفت.

عرضه اولیه چه مزایایی برای شرکت ها دارد؟

اولین هدف شرکت هایی که برای ورود به بورس اقدام می کنند، عبارت از تامین مالی و جذب سرمایه مورد نیاز می باشد. همچنین به دلیل اینکه شرکت های فعال در بورس ملزم به شفافیت مالی هستند، شرایط بهتری را به منظور جذب وام پیدا می کنند. مورد سوم عبارت از این است که حضور در بورس منجر به مشهورتر شدن شرکت می شود؛ شهرت به دست آمده از طریق وارد شدن به بورس در نهایت انگیزه مشتریان را برای همکاری با این شرکت افزایش می دهد و همچنین مشتریان جدیدتری را جذب شرکت می کند.https://www.merriam-webster.com

عرضه اولیه چه مزایایی برای سرمایه گذاران دارد؟

در سال های اخیر عرضه اولیه (در بیش از 90% موارد) در فاصله کوتاه پس از عرضه شدن سودآوری خوبی را داشته است و این امر منجر به افزایش انگیزه سرمایه گذاران (به خصوص تازه واردان) برای خرید عرضه اولیه شرکت ها شده است. همچنین در اکثر موارد قیمت عرضه سهم پایین تر از ارزش ذاتی یا NAV آن سهم می باشد و پرواضح است که به دلیل حرکت کردن قیمت ها در بلند مدت به سمت ارزش ذاتی، اکثر سرمایه گذاران از چنین سهمی استقبال کنند. عوامل بیان شده باعث می شود که سهم عرضه شده در روزهای اولیه متقاضیان زیادی داشته باشد و این سهم بتواند سود خوبی را نصیب مالکان خودش بکند.

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

همانطور که شرکت ها برای ورود به بورس یک سری شرایطی داشته باشند، افرادی که داوطلب سرمایه گذاری در این بازار هستند هم باید یک سری شرایطی را احراز کنند. اصلی ترین شرط عبارت از داشتن کد معاملاتی و دسترسی به سامانه معاملات آنلاین یکی از کارگزاری می باشد که از طریق ثبت نام در این کارگزاری ها این امکان فراهم می شود. افرادی که شرایط معامله کردن در بورس را به دست می آورند می توانند نسبت به خرید عرضه اولیه و سهام شرکت های فعال در بورس یا فرابورس اقدام کنند.

همچنین باید توجه داشت که روش های گوناگونی برای خرید عرضه اولیه سهام وجود دارد. بورس تهران در گذشته از روش حراج با اولویت زمانی برای عرضه اولیه سهام استفاده می کرد؛ در این روش ابتدا سهم ها بدون دخالت سرمایه گذاران حقیقی کشف قیمت می شدند، سپس بر اساس تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید و ساعت سفارش گذاری تعیین می شدند. در این روش اولویت با افرادی بود که تقاضای آنها برای خرید عرضه اولیه زودتر ثبت شده بود. ولی اخیرا از روش بوک بیلدینگ برای عرضه اولیه سهام استفاده می شود.

روش بوک بیلدینگ در ثبت سفارش عرضه

روش بوک بیلدینگ یک سری مزیت های خاصی دارد که مهمترین آنها عبارت از امکان ثبت سفارت به قیمت های مختلف می باشد. در این روش مقدار حداکثر سفارش مشخص می باشد و قیمت توسط خریدار تعیین می شود. سقف تعدادی به منظور رسیدن سهم های یکسان به همه افراد قرار داده می شود و هیچ شخصی بیش از این سقف اجازه خرید ندارد. نهاد عرضه کننده یک قیمت را به عنوان قیمت کف تعیین می کند، ولی خریدار می تواند سفارش خودش را مابین این قیمت کف و 10% بالاتر از آن قرار دهد.

همچنین ساعات ثبت سفارش به روش بوک بیلدینگ 48 ساعت قبل از عرضه به اطلاع فعالان بورس و فرابورس می رسد. این شرایط باعث شده است که سرمایه گذاران در بازه تعیین شده و با خیال راحت نسبت به ثبت سفارش خودشان اقدام کنند. همچنین به منظور محاسبه مقدار مبلغ لازم برای خرید، باید حداکثر قیمت پیشنهادی را در قیمت ضرب کرد.

برخی از کارگزاری ها به منظور جذب مشتری، بدون داشتن موجودی توسط سرمایه گذار و به نمایندگی از وی اقدام به خرید عرضه اولیه می کنند. این مورد یک نوع اعتبار دادن می باشد. در این شرایط کارگزار به سرمایه گذار چند روز فرصت می دهد تا نسبت به تسویه بدهیش اقدام کند. در صورتیکه هیچ اقدامی توسط مشتری صورت نگیرد، کارگزاری اقدام به فروش سهام و تسویه بدهی سرمایه گذار می کند.

چگونه از زمان عرضه اولیه مطلع شویم؟

سازمان بورس دو روز قبل از عرضه اولیه، زمان این عرضه را به سهامداران اعلام می کند. همچنین برخی از کارگزاری ها از طریق ایمیل یا پیامک عرضه اولیه را به اطلاع مشتریان خودشان می رسانند. توصیه می شود که سرمایه گذاران در این بازار بلافاصله بعد از مطلع شدن از عرضه اولیه اقدام به تامین موجودی کافی برای خرید این سهم کنند تا با مشکل مواجه نشوند.

3 تا از بهترین اپلیکیشن های بورس ایران (خرید و فروش +تحلیل بازار)

معامله در بازار بورس همچون دیگر فعالیت های حرفه ای تحت تاثیر پیشرفت فناوری و توسعه زیر ساخت های الکترونیک قرار گرفته است. طراحی پلترفرم های معاملاتی وساختارهای تحت وب توسط کارگزاری های بورس موجب ارائه خدمات بهتر و تسهیل در خدمت رسانی به سرمایه گذاران شده در این مقاله بهترین اپلیکیشن های مورد استفاده برای سرمایه گذاران ایرانی برای رسیدن به یک تحلیل درست معرفی شده است.

• نکته مهم 1: دقت کنید فرقی نمی کند در کدام کارگزاری عضو شده باشید، اپلیکیشن های زیر تقریبا برای همه کارگزاری ها قابل استفاده هستند.
• نکته مهم 2: اپلیکیشن ها را حتما از خود سایت منبع دانلود کنید. دانلود از سایت های متفرقه ممکن است باعث نفوذپذیری اپلیکیشن و به خطر افتادن سرمایه تان شود. لینک دانلود هر اپلیکیشن زیر آن قرار گرفته است.

1-اپلیکیشن همراه تریدر یا همان ایزی تریدر (پیشنهاد ما-برای خرید و فروش، مشاهده اخبار و …)

فیلم آموزش استفاده از همراه تریدر:

برنامه همراه تریدر که بومی سازی شده یکی از بهترین اپلیکیشن های جهانی ست را اکثر بورس بازان حرفه ای استفاده می کنند. استفاده از آن بسیار آسان است و تقریبا همه کارگزاری های موجود را پشتیبانی می کند.

توی این پک فوق العاده، تحلیل تکنیکال در بورس رو جوری یاد میگیری که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! بورس رو سریع یاد بگیر وحسابی پول دربیار!

به کمک این پلتفروم میتوانید ضمن دریافت اخبار و داده های بورس، در این محیط به انجام برخی تحلیل های مرتبط نیز پرداخت. نکته قابل توجه برای ایرانیان این است که این پلترفرم توسط کارگزاری مفید بومی شده و تحت عنوان مفید تریدر در اختیار مشتریان قرار میگیرد.

ویژگی های همراه تریدر:

• مشاهده پروتفو لحظه ای
• واریز یا دریافت وجه
• مجموع 44 شیء تحلیلی و تعداد نامحدود نمودارها
• یک تقویم اقتصادی جامع و سیستم ایمیل
• تستر استراتژی چند رشته ای
• روند انتقال وجه بین حسابها
• سیستم هشدار برای به روز نگه داشتن شما با آخرین رویدادهای بازار
• پشتیبانی از همه کارگزاری های مطرح در ایران

دانلود از سایت منبع

2-اپلیکیشن سیگنال (فقط برای تحلیل و مشاهده اخبار- نه خرید و فروش)

سیگنال یکی دیگر از اپلیکیشن های موفق ایرانیست و موجب رفع مشکلات اطلاعاتی شما میشود و به شما کمک میکند تا فرصت های رشد خود را بشناسید.

با این اپلیکیشن ساده، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!

ویژگی‌های اپلیکیشن سیگنال:

• امکان ثبت نام و احراز هویت غیرحضوری در سامانه سجام
• دسترسی همزمان به اطلاعات و اخبار بورس، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، وام‌های بانکی، اوراق بدهی، طلا، ارز، ارز دیجیتال و کالاهای اولیه
• رصد کردن لحظه‌ای بازارها
• دسترسی به تازه‌ترین تحلیل‌ها و مقالات بازارهای مالی
• دسترسی به انواع ماشین حساب‌های کاربردی در محاسبات بانکی، طلا، ارز و اوراق بدهی
• فراهم شدن دید کلی از بازار و معرفی سهام با بیشترین خرید و فروش حقیقی/حقوقی
• قیمت لحظه‌ای ارزهای دیجیتال همراه با نمودارهای هفتگی، ماهانه، 6 ماهه، سالانه و چند ساله
• قیمت ارزها در بازار آزاد، سامانه سنا و سامانه نیما به همراه میزان تغییرات
• قیمت‌های حقیقی و به روز از انواع عیار طلا و سکه
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری
• اطلاعات از بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی، مختلط و درآمد ثابت به همراه نمودارهای قیمت و دارایی آن‌ها
• فراهم شدن دید کلی از بازار و اطلاعات اوراق با سود دوره‌ای و سود در سررسید
• مشاهده قیمت فلزات اساسی، فلزات گران‌بها و نفت و مشتقات آن به همراه نمودارهای پیشرفته

دانلود از سایت منبع

3-نبض بورس (فقط برای تحلیل و مشاهده اخبار- نه خرید و فروش)

اپلیکیشن نبض بورس تمامی اخبار مرتبط با بازار بورس را در اختیار شما قرار میدهد. شما میتوانید به راحتی پیام های ناظر بورس،کدال،قیمت لحظه ای سهم،اخبار بورسی،تحلیل های کاربران دیگر،گفتگو با دیگر کاربران،قیمت لحظه ای ارز و طلا،ساخت دیده بان مورد علاقه و … رو با اپلیکیشن نبض بورس یکجا داشته باشید.

ویژگی های نبض بورس:

• جدول های تاثیر در شاخص
• نمادهای پربیننده
• شاخص های منتخب
• بازار نقدی بورس و فرابورس در یک نگاه
• نمای سهم
• مشاهده تاریخچه سهم با تاریخ مورد نظر کاربر
• آمار ابتدایی سهم با تاریخ مورد نظر کاربر
• مشاهده تحلیل های کاربران مربوط به هر سهم
• مشاهده کدال
• قابلیت گفتگو با کاربران بورسی دیگر
• مشاهده پیام های ناظر
• دیدبان با قابلیت بروزرسانی لحظه ای
• اخبار بورسی و اقتصادی
• مشاهده قیمت لحظه ای ارز و طلا

دانلود از سایت منبع

4-نرم‌افزار داینامیک تریدر (بهترین برای تحلیل تکنیکال بورس روی کامپیوتر/لبتاب)

نرم افزار داینامیک تریدر (Dynamic Trader) یکی از بهترین نرم افزارهای تحلیل است. این نرم افزار در موج شماری و تحلیل زمانی کمک بسیاری میکند. این نرم افزار سابقه 15 ساله دارد و در تحلیل تکنیکال بسیار موفق ظاهر شده است.

این نرم افزار توسط تیم نرم افزاری رابرت ماینر تولید شده و تاکنون ورژن های مختلفی از آن تولید و معرفی شده است و برای بازار بورس تهران و هم بازار بین الملل کاربرد دارد.

فرابورس چیست و چه تفاوتی با بازار بورس دارد؟

بورس (Exchange) به بازاری سازمان یافته گفته می شود که در آن قیمت گذاری، خرید و فروش کالا و اوراق بهادار انجام می گیرد. داد و ستد خارج از بورس یا به اصطلاح فرابورس (Over-the-counter) یک نوع اوراق بهادار است که در بازار بورس رسمی و تحت نظارت آن معامله نمی شود و به صورت مستقیم بین دو طرف بدون هیچ گونه واسطه ای انجام می گردد. فرابورس نیز ساختاری مانند بازار بورس دارد و در آن سهام شرکت ها مبادله می شود و با توجه به میزان عرضه و تقاضا، قیمت گذاری انجام می گردد.

فرابورس چیست و چه تفاوتی با بازار بورس دارد؟

فرابورس

بورس (به فرانسوی Bourse ) و (به انگلیسی Exchange ) به بازاری سازمان یافته گفته می شود که در آن قیمت گذاری، خرید و فروش کالا و اوراق بهادار انجام می گیرد. اگر بخواهیم به یک زبان ساده بورس را تعریف کنیم، می توانیم آن را یک بازار در نظر بگیریم.

همان طور که در بازارهای سنتی، کالا و سرمایه های مختلف به ازای دریافت پول معامله می شوند، در بورس نیز دارایی های گوناگونی خرید و فروش می شوند. اما تفاوت در اینجاست که می توان بورس را یک بازار رسمی و دائمی نام گذاری کرد. در ادامه به معرفی مفاهیم مهم این بازار می پردازیم.

اوراق بهادار ( Security )

اوراق حقوق صاحبان سهام ( Equity )

اوراق بدهی یا اوراق قرضه ( Bond )

ابزارهای مشتقه ( Derivative Contract )

• قرارداد سلف

• قرارداد آتی یا قرارداد آینده ( Futures Contract )

• قرارداد اختیار معامله ( Option )

• قرارداد معاوضه یا سواپ ( Swap )

• پیمان آتی ( Forward contract )

بورس اوراق بهادار ( Stock exchange )

بورس کالا ( Commodity exchange )

بورس انرژی ایران ( Iran Energy Exchange )

در دنیا یک نوع بورس دیگر به نام بورس ارز هم وجود دارد که در آن ارزهای خارجی مبادله می شوند. البته کارگزاری های بورس ایران در این حوزه فعالیت ندارند و مبادلات ارزی به صورت دستی، در صرافی و یا بازار آزاد انجام می گیرد. (1)

فرابورس چیست؟

داد و ستد خارج از بورس یا به اصطلاح فرابورس ( off exchange یا Over-the-counter ) و یا به صورت اختصاری OTC ، یک نوع اوراق بهادار است که در بازار بورس رسمی و تحت نظارت آن معامله نمی شود و به صورت مستقیم بین دو طرف بدون هیچ گونه واسطه ای انجام می شود.

همچنین، اصطلاح فرابورس می تواند در مورد سهامی به کار برده شود که به جای یک بورس متمرکز در بازارهای دلالی ( Market Dealer ) معامله می شود. علاوه بر این، فرابورس به دیگر ابزارهای مالی، مانند اوراق مشتقه (که از طریق یک بازار دلالی معامله می شوند) یا به اوراق بدهی نیز اشاره دارد.

به این نکته مهم توجه داشته باشید که معاملات فرابورس بدون راهنمایی و نظارت صرافی ها انجام می شود. بورس اوراق بهادار ( Stock exchange ) نقدینگی ایجاد می کند، شفافیت به وجود می آورد، قیمت بازار را حفظ می کند و ریسک اعتباری پیش فرض طرفین در طول معامله را کاهش می دهد. (1)

در خصوص تاریخچه شروع فعالیت بازارهای بورسی در ایران باید بگوییم، بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ افتتاح شد و شرکت فرابورس ایران در سال 1387 در اداره ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری تهران به ثبت رسید و بازار فرابورس ایران به صورت رسمی در مهر ماه سال ۱۳۸۸ فعالیت خود را شروع کرد. (1)

ساختار فرابورس چگونه است و چه شرکت هایی در آن حضور دارند؟

فرابورس نیز ساختاری مانند بازار بورس دارد و در آن سهام شرکت ها مبادله می شود و با توجه به میزان عرضه و تقاضا قیمت گذاری انجام می گردد. به صورت کلی، فرابورس شامل پنج بازار با نام های بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه است و زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می کند.

سهام شرکت هایی که شرایط تعیین شده توسط این سازمان را داشته باشند در بازار اول و دوم خرید و فروش می شوند و شرکت هایی که هنوز شرایط و اعتبار لازم را کسب نکرده اند، می توانند در بازار پایه حضور پیدا کنند.

در بازار اول، شرکت های سهامی عام که بر اساس ضوابط پذیرش موفق بــه کسب شرایط لازم شده اند، می توانند سهام شرکت خود را در بازار فرابورس عرضه کنند. در بازار دوم نیز مانند بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عام انجام می پذیرد اما شرایط پذیرش در آن، آسان تر از بازار اول است.

بازار پایه فرابورس با هدف ایجاد قابلیت خرید و فروش سهام شرکت هایی که موفق نشده اند تا در بورس و یا دیگر بازارهای فرابورس پذیرش شوند، ایجاد شده است. در این بازار امکان حضور بسیاری از شرکت های سهامی وجود دارد. (1)

مزایای سرمایه گذاری در فرابورس چیست؟

سهولت در پذیرش

تامین مالی راحت

شرکت هایی که موفق به پذیرش در فرابورس می شوند، به راحتی و بدون صرفه هزینه زیادی می توانند اقدام به جذب سرمایه گذاران جدید و تامین مالی نمایند.

برخورداری از معافیت های مالیاتی

یکی از مهم ترین مزایای پذیرش در فرابورس، امکان استفاده از معافیت های مالیاتی تا حداکثر به میزان 10 درصد از درآمد است. البته شرکت هایی شرکت هایی که در بازار پایه حضور دارند، نمی توانند از این معافیت استفاده کنند.

وثیقه گذاری سهام

از آنجا که بانک ها، سهام شرکت های پذیرش شده در فرابورس را به عنوان دارایی قابل قبول به عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت می شناسد، افرادی که در فرابورس دارای سهام هستند، می توانند برای دریافت تسهیلات، سهام خود را به وثیقه بگذارند.

امکان انتشار اوراق بهادار

شرکت های حاضر در فرابورس می توانند حداکثر تا میزان 60 درصد سرمایه لازم برای اجرای پروژه های خود را از طریق انتشار اوراق تامین نمایند.

سهولت خارج شدن از فرابورس

در صورتی که شرکت های حاضر در فرابورس قصد خروج از آن را داشته باشند، به راحتی می توانند با طی فرآیند مربوطه آن را به انجام برسانند. این شرکت ها می توانند به بازارهای دیگر منتقل شوند و حتی به شرکت سهامی خاص تبدیل گردند.

عدم وجود حجم مبنا

حجم مبنا در خصوص سهام مبادله شده در فرابورس استفاده نمی شود، به همین دلیل معاملات دارای قابلیت نقد شوندگی بالاتری هستند و روان تر انجام می شوند همچنین، عرضه و تقاضا برای این نوع سهام خیلی زود متعادل می شود و مدت زمان زیادی صف خرید و فروش ادامه پیدا نمی کند. (2)

شرایط خرید و فروش سهام در فرابورس چیست؟

توجه به این نکته بسیار مهم است که سهام شرکت های فرابورسی و بورسی با یک کد معاملاتی قابل مبادله هستند. به همین منظور، شما می بایست قبل از آغاز انجام معامله، جهت دریافت کد بورسی خود از کارگزاری های مجاز اقدام کنید. یکی از سوالاتی که برای بسیاری از افراد علاقه مند به سرمایه گذاری در بازارهای مالی به وجود می آید، این است که شرایط معامله در فرابورس چیست و چه تفاوتی با معامله در بورس دارد؟

در پاسخ باید بگوییم که خرید و فروش سهام در فرابورس هیچ گونه تفاوتی با معامله در بازار بورس ندارد و با یک کد بورسی می توانید معاملات خود را در فرابورس با استفاده از سامانه کارگزاری های مختلف انجام دهید. در واقع، تفاوت عمده ای در روش معامله در بورس و فرابورس وجود ندارد. (2)

تفاوت های بورس و فرابورس

تقسیم بندی بازار

فرآیند پذیرش

زمان معاملات

علاوه بر موارد گفته شده، بورس دارای مزایایی مانند شفافیت قیمت ها و ریسک کمتر است اما در فرابورس به این صورت نیست؛ چرا که شرایط معاملات غالبا با توافق طرفین معامله مشخص می شود. (3)

بازار پایه فرابورس چیست؟

به گزارش شهر بورس، در یک جمله می‌توان گفت، خرید سهام شرکت‌هایی که در این بازار فعالیت می‌کنند، ریسک بالایی دارد. چرا که حتی شرکت‌هایی که باید تاکنون منحل می‌شدند هم در این بازار فعالیت می‌کنند. این بازار نیز مانند دیگر بازارهای بورس، قوانینی دارد که لازم است به آن اشاره شود. در ادامه خواهیم

به گزارش شهر بورس، در یک جمله می‌توان گفت، خرید سهام شرکت‌هایی که در این بازار فعالیت می‌کنند، ریسک بالایی دارد. چرا که حتی شرکت‌هایی که باید تاکنون منحل می‌شدند هم در این بازار فعالیت می‌کنند. این بازار نیز مانند دیگر بازارهای بورس، قوانینی دارد که لازم است به آن اشاره شود. در ادامه خواهیم دید که بازار پایه فرابورس چیست و معاملات در این بازار به چه صورتی انجام می‌شود. اما در ابتدا، نگاهی کوتاه به بازار فرابورس خواهیم داشت تا بهتر متوجه شویم که تفاوت بازار بورس و فرابورس و بازار پایه چیست.

نگاهی به بازار فرابورس

با توجه به آن‌چه پیش‌تر در خصوص بازار فرابورس گفته‌ایم، می‌توان دریافت که مهم‌ترین وظیفه فرابورس، سازمان‌دهی و رسیدگی به شرکت‌هایی است که شرایط ورود به بازار بورس را ندارند. از جمله ویژگی‌های این بازار آن است در بورس سرمایه‌گذاری کنیم یا فرابورس که سطح نظارت بر آن در قیاس با بازار بورس کم‌تر است. مشخص است که به این ترتیب شفافیت نیز در این بازار کم‌تر خواهد بود. با این تفاسیر می‌توان دریافت که سرمایه‌گذاری در شرکت‌های حاضر در این بازار با ریسک همراه است.

در ساختار جدید بازار فرابورس شاهد بازار اول، بازار دوم، بازار پایه و بازار سوم هستیم. در بازار اول،‌ سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری پذیرش می‌شوند. در این بازار دامنه نوسان مانند دامنه نوسان بورس است. یعنی ۶+ و ۲- . اما آخرین سرمایه ثبت‌شده در شرکت‌های پذیرش‌شده در این بازار، حداقل ۱۰ میلیارد ریال است. همچنین لازم است که یک سال از زمان بهره‌برداری این شرکت‌ها گذشته باشد و شرکت‌ها فاقد زیان انباشته باشند.

همچنین بخوانید: چرا نباید ۱۲۰ ساعت پس از ضرر معامله کرد؟

بازار دوم فرابورس، مربوط به سهام شرکت‌های سهامی عام است. در این بازار، شرکت‌هایی پذیرفته می‌شوند که زیان‌ده و تازه‌تاسیس هستند و با افزایش سرمایه می‌خواهند از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل شوند. آخرین سرمایه ثبتی برای حضور در این بازار حداقل یک میلیارد ریال است.

بازار سوم که به بازار عرضه نیز معروف است، بستری برای معاملات شفاف و امن است. در این بازار اوراق بهاداری که امکان یا شرایط برای حضور در بازار فرابورس را ندارند، پذیرفته می‌شوند. اما در خصوص بازار پایه فرابورس، به طور مفصل در ادامه این مطلب توضیح خواهیم داد.

بازار پایه چیست؟

گفتیم که فرابورس خود از چند بازار دیگر تشکیل شده است. بازار پایه فرابورس، یکی از این بازارها است. در این بازار شرکت‌هایی که در سازمان بورس ثبت شده‌اند اما شرایط لازم را برای پذیرش در بازار بورس و بازارهای دیگر فرابورس نداشته‌اند، حضور دارند. به این ترتیب مشخص است که سطح بازار پایه در میان سایر بازارهای فرابورس پایین‌تر است. بدیهی است عضویت در این بازار نیز ساده‌تر است.

پیش‌تر بازار پایه خود به سه تابلوی الف، ب و ج تقسیم می‌شد. ریسک سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که در رده‌های پایین‌تر این بازار حضور دارند، بیشتر است. هم‌چنین قبلا دامنه نوسان بازار پایه ۱۰ درصد بود (البته به جز تابلوی ج که دامنه نوسان نامحدود داشت). اما با تغییر قوانین بازار پایه، این موارد نیز دستخوش تغییر شد. اما اگر می‌خواهید بدانید که تفاوت شرکت‌های پذیرفته شده در تابلوهای مختلف بازار پایه چیست، باید گفت که این تفاوت‌ها ناشی از تفاوت سرمایه شرکت‌ها و معاملات آن‌هاست.

پیش از ظهور بازار پایه، معاملات چگونه انجام می‌شدند؟

محدودیت‌های موجود در بازار سرمایه موجب می‌شوند تا برخی از شرکت‌های سهامی عام وارد بازار پایه فرابورس شوند. چند مورد از این عوامل عبارت‌اند از سرمایه ثبتی شرکت، تعداد سهام‌داران و وضعیت سودآوری.

بازار پایه را می‌توان بازار غیررسمی یا همان تابلویی دانست که پیش از تشکیل فرابورس نیز وجود داشت. چرا که پیش از تشکیل فرابورس، شرکت‌هایی که در پی عملکرد ضعیف از بازار بورس اخراج می‌شدند، فعالیت خود را در بازار غیررسمی ادامه می‌دادند. می‌توان چنین گفت که بازار پایه موجب تسریع روند معاملات می‌شود و در این حالت خریداران و فروشندگان می‌توانند به صورت توافقی سهام موردنظر خود را معامله کنند.

روش‌های معامله در بازار پایه فرابورس

برای آن‌که بدانیم نحوه خرید سهام در بازار پایه فرابورس چیست، باید به این نکته اشاره کنیم که معاملات در این بازار به دو روش انجام می‌شود؛ یکی از طریق حراج پیوسته و دیگری از طریق حراج تک‌قیمتی.

• در شیوه حراج پیوسته، معاملات مانند بازار اول و دوم فرابورس به شکل مستمر و فراگیر و طی جلسه معاملاتی انجام می‌شوند.
• روش حراج تک‌قیمتی هم معمولا از جانب شرکت‌هایی به کار گرفته می‌شود که نقدشوندگی پایینی دارند. در این روش بر خلاف حراج پیوسته، معامله تنها در یک بازه زمانی معین در طی جلسه معاملاتی و پس از بررسی قیمت‌های پیشنهادی انجام می‌شود.

سرمایه‌گذاران همواره باید به ریسک بالای بازار پایه فرابورس در مقایسه با دیگر بازارها توجه کنند. شرکت‌هایی که در این بازار فعالیت می‌کنند، معمولا عمل‌کرد مطلوبی ندارند و اکثرا زیان‌ده هستند.

انواع شرکت‌های حاضر در بازار پایه

شرکت‌های سهامی عامی که در سازمان بورس اوراق بهادار ثبت شده‌اند، می‌توانند درخواستی برای درج نمادشان در بازار پایه فرابورس ارائه کنند. این شرکت‌ها را می‌توان به دو دسته زیر تقسیم کرد:

• شرکت‌های سهامی عام که سهام‌داران آن‌ها بیش از ۱۰۰ نفر است. هم‌چنین مقدار حقوق صاحبان سهام نیز بیشتر از ۵۰ میلیارد ریال است.
• شرکت‌های سهامی عام که سهام‌داران‌شان از ۳۵ نفر بیشتر و کمتر از ۱۰۰ نفر باشد. مقدار حقوق صاحبان سهام آن‌ها نیز بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد.

قوانین درج شرکت‌ها در بازار پایه فرابورس

زمانی که شرکت‌ها در سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت می‌شوند، باید مدارک آن‌ها در کمیته عرضه فرابورس بررسی شود. پس از آن در فهرست نرخ‌های بازار پایه فرابورس ثبت می‌شوند. نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که شرکت‌ها فرایندی را به منظور پذیرش در این بازار طی نمی‌کنند. شرکت‌هایی که در این بازار درج می‌شوند در سه دسته قرار می‌گیرند. در ادامه این سه دسته را بررسی می‌کنیم.

شرکت‌های ملزم به حضور در این بازار مطابق با الزام قانونی ماده ۹۹

دسته نخست شرکت‌هایی هستند که درخواستی در خصوص پذیرش ندارند و مطابق با الزام قانونی ماده ۹۹ برنامه پنجم توسعه ملزم به حضور در این بازار هستند. در این ماده آمده است که به منظور ارتقای جایگاه بازار سرمایه در کشور و هم‌چنین سامان‌دهی بازار اوراق بهادار، تمام اشخاصی که تاکنون نسبت به انتشار اوراق بهادار اقدام کرده‌اند، حداکثر ظرف شش ماه پس از ابلاغ این قانون مکلفند نسبت به ثبت آن نزد سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام نمایند. عدم ثبت، تخلف محسوب می‌شود و مانع از اجرای تکالیف قانونی برای ناشر اوراق بهادار نخواهد بود.

همچنین بخوانید: تغییر کارگزار ناظر بورس؛ آموزش نحوه انتقال سهام به کارگزاری جدید

ناشران اوراق بهادار ثبت‌شده، باید اطلاعات مالی خود را مطابق با آن‌چه در ماده ۴۵ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی آمده است، منتشر کنند. معاملات اوراق بهادار ثبت‌شده در سازمان فقط در بورس‌ها و در بازارهای خارج از بورسی که مجوز دارند، ممکن است. این معاملات با رعایت مقررات معاملاتی هر یک در بورس سرمایه‌گذاری کنیم یا فرابورس از این بازارها انجام می‌شود. چنان‌چه معامله اوراق بهادار مذکور بدون رعایت این موارد انجام شود، اعتباری نخواهد داشت.

شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته‌ نشده‌اند

پیش‌تر گفتیم که تمام شرکت‌ها امکان حضور در بازار بورس را ندارند. چرا که به دلیل عدم فراهم کردن شرایط بازار بورس، نمی‌توانند در این بازار فعالیت کنند. به این ترتیب می‌توانند در بازار پایه حاضر شوند.

شرکت‌های لغوپذیرش‌شده

برخی از شرکت‌ها در پی از دست دادن شرایط موردقبول بازارهای بورس یا فرابورس، با شرایطی روبه‌رو می‌شوند که به آن لغو پذیرش می‌گویند. به این ترتیب این شرکت‌ها نیز در بازار پایه درج می‌شوند.

مقرراتی که در این بازار وجود دارد، بسیار ساده‌تر از بازار اول و دوم است. معاملات این بازار به شکل عادی یا توافقی انجام می‌شود. معاملات عادی با دامنه نوسان و در شرایط عادی بازار انجام می‌شود. ولی معاملات توافقی فاقد دامنه نوسان است و توافق طرفین لازمه انجام آن‌هاست.

نکته‌ای جالب در خصوص بازار پایه وجود دارد و آن این‌که این بازار یک سوم ارزش فرابورس را تشکیل می‌دهد. دامنه نوسان بالای این بازار در گذشته، افراد را به سرمایه‌گذاری در این بازار ترغیب می‌کرد. البته که سودجویان با استفاده از همین نوسان بالا،‌ سهام‌داران را فریب می‌دادند و آن‌ها را متحمل ضرر و زیان فراوانی می‌کردند. به این دلیل بود که مسئولان فرابورس تصمیم گرفتند تا تغییراتی اساسی در این بازار انجام دهند. به این ترتیب روزهای دوشنبه، قیمت پایانی تعیین می‌شد و تا دوشنبه هفته بعد نیز همان قیمت به عنوان قیمت پایانی لحاظ می‌شد. اما این قوانین جذابیت را از بازار گرفت. به این ترتیب قوانین مجددا اصلاح شد که در ادامه این مطلب به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

شرایط حضور شرکت‌ها در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه چیست؟

در این بخش شرایط درج نمادهای مختلف را در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه بررسی می‌کنیم.

تابلوی بازار پایه زرد

• روزهای تاخیر در انتشار اطلاعات باید کمتر از ۱۰۰ روز باشد.
• دفعات عدم ارائه صورت‌های مالی نباید از دو بار بیشتر شود.
• شرکت‌ها باید حداقل یک صورت مالی حسابرسی‌شده داشته باشند.

دامنه نوسان در این تابلو، پیش‌تر از ۳- تا ۳+ بود؛ ولی به تازگی به ۲- تا ۳+ تغییر کرده است.

تابلوی بازار پایه نارنجی

• شرکت‌های حاضر در این تابلو نباید مشمول شرایط تابلوهای قرمز و زرد باشند.
• اظهار نظر حسابرس در خصوص این شرکت‌ها نباید از نوع عدم اظهارنظر یا مردود باشد.

دامنه نوسان در این تابلو از ۲- تا ۲+ است.

تابلوی بازار پایه قرمز

• مراجع قضایی باید رای بدوی یا قطعی در مورد ورشکستگی ناشر صادر کرده باشند.
• لازم است که مجمع عمومی فوق‌العاده یا مراجع قضایی، رایی مبنی بر انحلال شرکت داده باشند.
• شرکت در طی سه سال مالی متوالی، نباید صورت‌های مالی حسابرسی‌شده ارائه داده باشد.

دامنه نوسان شرکت‌های حاضر در این تابلو، از ۱- تا ۱+ است.

روال معامله در تابلوی زرد، نارنجی و قرمز چگونه است؟

• در تابلوی زرد معاملات دو روز در هفته به صورت حراج ناپیوسته و سه روز با دامنه نوسان یک‌ ریالی انجام می‌شود.
• معاملات در تابلوی نارنجی یک روز در هفته به صورت حراج ناپیوسته و چهار روز در هفته با دامنه نوسان یک ریالی انجام می‌شود.
• معاملات در تابلوی قرمز یک روز در ماه به صورت حراج ناپیوسته و در باقی روزها با دامنه نوسان یک ریالی انجام می‌شود.

دامنه روزانه و دامنه حراج پایانی در تابلوهای بازار پایه فرابورس

برای خرید و فروش سهام در بازار پایه فرابورس لازم است اطلاعات خود را در مورد این بازار افزایش دهیم. به همین دلیل اکنون می‌خواهیم توضیح دهیم که قوانین مربوط به دامنه حراج پایانی بازار پایه چیست. گفتیم که در تابلوی زرد دامنه نوسان روزانه قیمت ۳+ و ۲- است. ولی در حراج پایانی دامنه معاملات ۶ درصد است. در تابلوی نارنجی دامنه روزانه ۲ درصد و دامنه حراج پایانی ۴ درصد است. و در نهایت در تابلوی قرمز، دامنه روزانه ۱ درصد و دامنه حراج پایانی ۲ درصد است.

آیا شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس می‌توانند به تابلوهای معتبرتر منتقل شوند؟

مطابق با قوانین مصوب مجلس و قانون‌گذار، ناظر این امکان را ندارد که شرکتی را از بازار پایه خارج کند. فلسفه وجودی بازار پایه، ضعف قوانین جاری بر اقتصاد و هم‌چنین ملاحظه‌کاری است. بسیاری از شرکت های ورشکسته حاضر در این بازار، به دلیل شرایط نامطلوب می‌بایست پیش‌تر منحل می‌شدند. اما بنا به دلایل مذکور، این شرکت‌ها هم‌چنان در بازار پایه فرابورس حضور دارند.

البته باید به این مسئله اشاره کنیم که برخی از شرکت‌ها از قوانین این بازار سوءاستفاده می‌کنند. به این ترتیب که اطلاعات نادرستی را ارائه می‌کنند و موجب تضییع حقوق سهام‌داران می‌شوند. در بازار پایه به دلیل نظارت کمتر ممکن است هیئت مدیره یک شرکت، مطابق با منافع خود عمل کند و هیچ تلاشی برای حضور در بازارهای معتبرتر و بالاتر نکند.

بازار پایه الف، ب و ج چیست؟

احتمال دارد پیش‌تر نام بازار پایه الف و ب و ج به گوش‌تان خورده باشد. شاید بپرسید بازار پایه ج یا الف چیست. باید گفت در سال ۹۸ تغییراتی به وجود آمد و مقررات جدیدی در مورد بازار پایه فرابورس تصویب شد. به این ترتیب معاملاتی که در قالب تابلوی الف،‌ ب و ج انجام می‌شدند، پس از این قانون در تابلوهای زرد و نارنجی و قرمز انجام شدند.

قوانین جدید بازار پایه چیست؟

• چنان‌چه صف خرید و فروش، در سه روز متوالی و در یک جهت انجام شود و هم‌چنین در پایان هر جلسه معاملاتی، حداقل تعداد ۰.۰۰۰۲ از کل سهام شرکت معامله شود، در روز آینده دامنه نوسان تابلوهای زرد و نارنجی و قرمز زیاد می‌شود. این افزایش به ترتیب برابر است با پنج، چهار و دو درصد. گفتیم که در حالت عادی دامنه نوسان تابلوی زرد ۳ درصد، تابلوی نارنجی ۲ درصد و تابلوی قرمز ۱ درصد است. پس از آن، دامنه نوسان مجددا به حالت قبلی برمی‌گردد.
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط و سهام تنها می‌توانند تا ۱۰ درصد از دارایی‌های تحت مدیریت خود را در بازار پایه سرمایه‌گذاری کنند.
• چنان‌چه ناشران بازار پایه اطلاعاتی قابل اتکا و به موقع منتشر کنند، فرابورس می‌تواند پیشنهادی مبنی بر افزایش سرمایه‌گذاری صندوق‌ها را در بازار پایه مطرح کند.

پرسش‌های متداول درباره بازار پایه

در این بخش می‌خواهیم به چند پرسش و پاسخ مهم در خصوص بازار پایه فرابورس بپردازیم.

آیا سهام شرکت‌های بی‌نام در بازار پایه معامله می‌شود؟

با سهام بی‌نام نمی‌توان معامله کرد. در صورتی که شرکتی دارای سهام بی‌نام باشد، حتما باید پیش از آغاز معاملات، تغییراتی در سهام خود به وجود آورد. یعنی لازم است سهام بی‌نام را به بانام تغییر دهد. سپس باید سهام مذکور را در سامانه معاملاتی درج کند تا امکان شروع معاملات فراهم شود.

آیا نقل وانتقال سهام ممتاز در بازار پایه امکان‌پذیر است؟

چنان‌چه سهام ممتاز در بازار پایه وجود داشته باشد، مطابق با روال اجرای مصوب هیئت مدیره فرابورس، نقل‌وانتقال آن‌ها در سامانه معاملاتی قابل انجام است.

آیا شرکت‌ها پیش از بهره‌برداری امکان حضور در بازار پایه فرابورس را دارند؟

شرکت‌هایی که در مراحل پیش از بهره‌برداری به سر می‌برند، به منظور درج و ثبت در بازار پایه و در صورتی که شرایط لازم را برای حضور در این بازار داشته باشند، می‌توانند اقدامات لازم را انجام دهند.

جمع‌بندی

در این مطلب توضیح دادیم که بازار پایه فرابورس چیست و چه شرکت‌هایی می‌توانند در این بازار فعالیت کنند. شرکت‌هایی که در بازار بورس و یا بازارهای دیگر فرابورس امکان حضور ندارند، در بازار پایه فعالیت می‌کنند. بازار پایه پیش‌تر به بازار الف ب و ج تقسیم می‌شد ولی بعدها معاملات این بازارها به سه بازار دیگر منتقل شد. به این ترتیب اکنون بازار پایه از سه تابلوی نارنجی، زرد و قرمز تشکیل می‌شود که هر یک شرایطی برای پذیرش شرکت‌ها دارند. در بازار پایه نظارت کمتری بر شرکت‌ها وجود دارد و با توجه به همین مساله، ریسک معامله در آن بالاتر از سایر بازارهاست. ام هر چند این احتمال وجود دارد که قوانین با گذشت زمان مجدد تغیر کند.