حجم مبنا چیست؟
به گزارش بیدار بورس، حجم مبنا برای ۲۰ نماد معاملاتی دارای بازارگردان در بازارهای اول و دوم فرابورس ایران از روز سه‌شنبه (۱۲ بهمن ماه) اعمال نخواهد شد که این مهم ابلاغیه جسورانه‌ای بود که در روزهای گذشته توسط مدیران فرابورس گرفته شد و میتواند در بهبود روند بازار تاثیرگذار باشد.
۲۰ سهمی که حجم مبنای آنها حذف میشود
اتکای - تاپکیش - توسن – ثتران – حآسا – حآفرین – دسانکو – زنگان – سمگا - شبصیر - شکام – فرابورس – فروی – فزرین – کتوکا – کلر- گدنا – مادیرا- مدیریت - نطرین
حجم مبنا چیست؟
حجم مبنـا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز، معامله شود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد. درصورتی که تعداد سهام معامله شده یک شرکت در طول روز، کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.
نحوه محاسبه حجم مبنای سهام یک شرکت
در فاصله سال های ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۳، حجم مبنای سهام یک شرکت عددی ثابت بود و هر نماد بورسی بسته به اندازه خود و تعداد سهامی که به بازار وارد می کرد، از این نرخ ثابت حجم مبنا تاثیر می‌پذیرفت. اما از سال ۱۳۹۳ به بعد، فرمول محاسبه حجم مبنای سهام یک شرکت دستخوش تغییراتی شد. شکل محاسبه حجم مبنا به این ترتیب است در یک سال حداقل ۲۰ درصد تعداد سهام شرکت معامله شود. اگر در نظر بگیریم یک سال دارای ۲۵۰ روز کاری است بنابراین برای محاسبه حجم مبنا یک روز کافی است ۲۰ درصد تعداد سهام شرکت را بر ۲۵۰ روز کاری تقسیم کنیم که در این صورت حجم مبنا برابر ۰.۰۰۰۸ (هشت ده هزارم) کل سهم شرکت میشود. البته قابل ذکر است محاسبه و عدد یاد شده تنها برای محاسبه حجم مبنا بازار بورس است. حجم مبنا برای فرابورس ۰.۰۰۰۴ (چهار در ده هزارم) برابر تعداد سهام شرکت است. در سال ۱۳۹۸ سازمان بورس اوراق بهادارو شورای عالی بورس حجم مبنای کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب ۲۸ / ۱۱ / ۱۳۹۸ هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) چهار در ده هزار سهام شرکت اعلام کرد وبراین اساس حجم مبنای شرکت های بورس از ۰.۰۰۰۸ به ۰.۰۰۰۴ تغییر یافت.
همچنین شروط زیر برای کلیه شرکتهای بورسی و فرابورسی تعیین شد:
· حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکتها در بازار بورس بازار اول و دوم فرابورس برابر با ۵۰ میلیارد ریال
· حداقل ارزش مبنا در بازار پایه زرد برابر با ۲۰میلیارد ریال
· حداقل ارزش مبنا در بازار پایه نارنجی برابر با ۱۰میلیارد ریال
· حداقل ارزش مبنا در بازار پایه قرمز برابر با ۵میلیارد ریال
· حداکثر ارزش مبنا برای شرکتهای با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال
· برای شرکتهای با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، ۱۰۰ میلیارد ریال
حجم مبنا در فرابورس ایران :
بازارهای اول و دوم
حداقل ارزش مبنا
حداکثر ارزش مبنا
شرکت با سرمایه بیش از از ۲۰میلیارد ریال و بالاتر، معادل ۱۲۰میلیارد
حجم مبنا برابر ۱۲۰میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی آخرین روز معاملاتتی هفته
شرکت با سرمایه کمتر از ۲۰میلیارد ریال، معادل ۱۰۰میلیارد ریال
حجم مبنا برابر ۰.۰۰۰۴ ضربدر تعداد سهام
قیمت پایانی چیست؟
قیمت پایانی به طور ساده عبارت است از قیمتی که براساس میانگین وزنی معاملات هر نماد در یک روز به دست می‌آید؛ اما آنچه که قیمت پایانی در بورس تهران را از نمادهای مورد معامله در فرابورس جدا می‌کند میزان حجم مبنا تعیین شده از سوی هر یک از این بازارها است.
درحالی که بورس تهران حجم مبنا نمادها را بر اساس قوانین داخلی محاسبه می‌کند، مطابق با دستورالعمل‌های به کار گرفته شده در فرابورس، حجم مبنا برای تمامی نمادهای این بازار «عدد یک» در نظر گرفته شده است؛ بنابراین قیمت پایانی در هر یک از نمادهای فرابورسی برابر با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در روز خواهد بود. این در حالی است که نمادهای بورسی باید برای به دست آمدن قیمت پایانی هر روز عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنا تعیین شده برای آن نماد تعدیل کنند.
معایب حجم مبنا
نکته قابل‌توجه این است که در مواقعی مانند تشکیل صف خریدوفروش، باعث بلوکه شدن مقدار زیادی از پول میشود و نوسان قیمت در هر دو روند نزولی و صعودی کند میشود. هنگامی‌که میزان حجم معاملات بسیار پایین می‌آید، سرمایه‌گذاران در بورس در این شرایط می‌گویند سهم خشک یا فریز شده است و نوسان نمی‌کند. در این شرایط سازمان بورس در یک محدوده زمانی معین همانند یک روز نماد سهام را بدون هیچ‌گونه حجم مبنا و دامنه نوسان باز می‌کند تا معاملات انجام گیرد و قیمت موردنظر خریداران و فروشندگان از طریق عرضه و تقاضا مشخص گردد.
کارکرد قانون جدید حجم مبنا در بورس
کارکرد تغییر قانون حجم مبنا، به نوعی هم اسکیل کردن روند رشد با وضعیت ورود نقدینگی در بازار است. در بازار فرابورس، انتظار می رود این قانون از سرعت رشد بازار کم کند، اما این موضوع تاثیر خود را بیشتر در سهام شرکت های کوچک تری نشان خواهد داد؛ که پیش از این و در عدم وجود حجم مبنا با دستکاری قیمت ها، پروژه شدن و با حجم کوچکی از پول رشد میکردند. گرچه حجم معاملات اکثر این شرکتها بیش از دو برابر فرمول اتخاذ شده در روز میباشد و باتوجه به درنظرگرفتن قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته برای محاسبه حجم مبناء هرچه قیمت بالاتر برود نیاز به حجم مبنای کمتری خواهد بود و این موضوع قیمت ها را به سمت بالاتر سوق می دهد.
تاثیر حجم مبنا در روزهای نزولی بازار
بنظر می رسد این قانون کمک کند، نزولی شدن متداوم و قفل شدن در صف فروش نداشته و در صف فروش نیز حجم متناسبی دست به دست شود که با ورود سهامدار جدید از شدت نزول کاسته خواهد شد. درصورت عدم معامله قیمت پایانی ترمز نزول قیمت را خواهد کشید و این مسئله در روزهای منفی به کمک بازار خواهد آمد. در مجموع با توجه به ورود حجم بالایی از نقدینگی، انتظار می رود چهارچوب های قانونی نیز به مراتب حرفه ای تر و تکمیل شوند، این قانون کمک می کند قیمتها مبتنی بر حجم های واقعی تر مشخص شده و اثر قیمت سازی در بازار کمرنگ تر شود. در انتها، توضیح ساده این مفهوم چنین است که اگر حجم مبنا برابر با حجم معاملات یک روز یک نماد باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز یاد شده خواهد بود. اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد دیگر نمی‌توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.
حجم مبنای کم خوب است یا بد؟
سهمی که حجم مبنای تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ بزرگ‌تر داشته باشد، سخت‌تر دچار نوسان میشود. در این سهم باید تعداد بیشتری سهم معامله شود تا قیمت پایانی بالا برود. این ماجرا به تنهایی نه خوب است و نه بد. یک سهم با حجم مبنای بزرگ می‌خرید، برای سهم صف خرید تشکیل شده، اما چون سهم خیلی خوب است، کسی حاضر نیست آن را بفروشد. به همین دلیل حجم مبنا پرنمی‌شود وقیمت بالا نمی‌رود.
فردا، در پیش بازار، این قیمت به عنوان صفر بازار در نظر گرفته میشود. اما همین اتفاق، یک خوبی بزرگ هم دارد. اگر حجم مبنای سهم کوچک بود (مثلا یک سهم) هر کس می‌توانست با پول کم، سهم را مثبت و منفی کند و در روند معاملات اختلال به وجود بیاورد.
در این صورت شما فکر می‌کردید سهم مثبت است، خرید خود را انجام می‌دادید، اما اندکی بعد با صف فروش مواجه می‌شدید.
حجم مبنا، مامنی برای نوسان‌گیران
نوسانگیرها و معامله‌گران روزانه، معمولا به حجم مبناهای کوچک علاقه دارند. چرا که می‌توانند روی این نمادها نوسان‌های بیشتری پیدا کرده و سود بالاتری بگیرند. یکی دیگر از خوبی‌های این قانون این است که تنها با درخواست خرید یا درخواست فروش قیمت جابجا نمی‌شود.
یعنی این طور نیست که تنها با صف تقاضا، و بدون عرضه، قیمت سهم بالا برود. برای تغییر قیمت حتما باید معامله صورت بگیرد.
حجم مبنای ۱ به چه معنا است؟
برای برخی سهم‌ها ممکن است ببینید که این حجم برابر یک در نظر گرفته شده است.
برای مثال برای حق تقدم‌ها، حجم مبنا برابربا۱ فرض میشود. معنی این عدد این است که هر تغییری در قیمت آخرین معامله، دقیقا باعث تغییر در قیمت پایانی در همین عدد خواهد شد. تا پیش از دستورالعمل جدید، شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت میکردند، حجم مبنایی معادل ۱ (یک) داشتند. یعنی کافی بود تا یک سهم در نماد مورد نظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود. به دلیل آن که تا کنون حجم مبنا در بازارهای پایه و فرابورس در نظر گرفته نمی‌شد، کوچک بودن بسیاری از سهام این بازارها باعث سودجویی برخی از معامله‌گران می‌شد. حال پیش بینی میشود با دستورالعمل جدید، فعالیتهای سفته‌بازی در این نمادها کاهش یابد.
چرا قیمت سهم در صف خرید ۵+ نمی‌شود؟
یک روز می‌بینید برای سهم شما صف خرید تشکیل شده و تمام روز صف خود را حفظ می‌کند. اما قیمت پایانی آن ۲.۵+ میشود. دلیل این ماجرا چیست؟
فرض کنید حجم مبنای سهم یک میلیون برگه باشد. اگر فقط ۵۰۰ هزار برگه سهم معامله شود، نصف حجم مبنا پرشدهاست. پس فقط نصف۵ درصد یعنی ۲.۵ درصد به قیمت پایانی اضافه میشود. مثلا اگر سهم ۱۰۰۰ تومان باشد، قیمت آن به ۱۰۲۵ تومان می‌رسد. روز بعد این قیمت (۱۰۲۵ تومان) صفر تابلو خواهد بود. اگر فقط ۱۰۰ هزار سهم معامله شود، قیمت پایانی در این سهم به‌خصوص ۰.۵ درصد بالا می‌رود و قیمت پایانی به ۱۰۰۵ تومان می‌رسد. چرا این اتفاق می‌افتد؟ چون دیگران هم مثل شما باور دارند که سهم خوب است و کسی حاضر نمی‌شود آن را بفروشد.
حجم مبنا چیست؟
در بازارهایی که قیمت‌گذاری بر اساس میزان عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد، همواره نگرانی‌هایی درباره عدم کنترل بازار و سقوط یا صعود سهم به شکل غیر واقعی (در بازه زمانی محدود) وجود دارد. اگرچه برخی افراد از همین رخدادها سود می‌برند، اما بسیاری از سهامداران بر ارزش واقعی سهم تمرکز دارند.
به گزارش گروه بازار خبرگزاری آنا، در بازار بورس ایران، قوانین مختلفی مثل: تعیین دامنه نوسان، حجم مبنا، تعیین کارمزد معاملاتی و. برای جلوگیری از تخلف و کنترل بازار وضع شده است. در این مطلب به موضوع «حجم مبنا» و دلایل وضع قوانین مروبط به آن می‌پردازیم. اینکه حجم مبنا چیست؟ چگونه محاسبه میشود؟ چه قوانینی دارد؟ و چه مزایا و معایبی را برای بورس ایران در پی داشته است؟
حجم مبنا چیست؟
برای اینکه بدانیم حجم مبنا چیست، باید ابتدا با دو مفهوم «دامنه نوسان» و «قیمت پایانی» آشنا شویم. دامنه نوسان که در حال حاضر در بازار بورس و اوراق بهادار ۵ درصد تعیین شده است، امکان تغییر قیمت سهام در روز جاری نسبت به روز گذشته را بیان می‌کند. مثلا اگر قیمت پایانی سهمی روز جاری ۱۰۰ تومان باشد، این سهم در روز آینده میتواند تا ۵ درصد بیشتر یا کمتر مورد معامله قرار بگیرد.
حال این سهم با توجه به دامنه نوسان، قیمت‌های متفاوتی را در طول روز تجربه می‌کند. در نهایت از محاسبه میانگین وزنی همه قیمت‌هایی که سهم در طول روز معاملاتی تجربه کرده است، «قیمت پایانی» به دست می‌آید.
اکنون با توجه به دو مفهوم بالا، می‌توانیم حجم مبنا را بررسی کنیم. حجم مبنا در تعریف رسمی این‌گونه بیان میشود: «حداقل تعداد سهامی که باید در یک روز معاملاتی، خرید و فروش شود تا کل درصد تغییر قیمت را پوشش دهد.» شاید این تعریف کمی پیچیده به نظر بیاید، اما در ادامه به کمک فرمول محاسبه حجم مبنا و توضیحات تکمیلی، فرمول را به خوبی درک خواهید کرد.
محاسبه حجم مبنا
برای محاسبه حجم مبنا قوانین خاصی وجود دارد که از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار تهران تبیین شده است. طبق این قوانین، در یک سال باید حداقل ۱۰ درصد از کل سهام شرکت بورسی مورد معامله قرار بگیرد. حال اگر تعداد روزهای کاری یک سال ۲۵۰ روز بدانیم، این عدد برابر ۰.۰۰۰۴ خواهد شد. به فرمول زیر دقت کنید:
۰.۰۰۰۴ = ۲۵۰ / (۱۰۰ / ۱۰)
حداقل تعداد معاملاتی که باید انجام شود = تعداد روزهای کاری سال / ده درصد از کل سهام
حال اگر تعداد کل سهام شرکت را ۲۰۰ میلیون در نظر بگیریم، با محاسبه حجم مبنا به عدد ۸۰ هزار می‌رسیم:
(حجم مبنا) ۸۰.۰۰۰ = ۲۵۰ / ۲۰.۰۰۰.۰۰۰ (۱۰درصد از ۲۰۰ میلیون)
کمتر بودن حجم معاملات از حجم مبنا
کمتر بودن حجم معاملات از حجم مبنا یکی از مواردی است که در سهام مختلف بورسی مشاهده میشود. اما سوال اینجاست در صورت کمتر بودن حجم معاملات از حجم مبنا، چه اتفاقی برای سهم می‌افتد؟
برای پاسخ به این سوال، مثال عددی قبل را در نظر بگیرید. در این مثال، حجم مبنا برابر ۸۰ هزار بود و دامنه نوسان با این ۸۰ هزار تطبیق داده میشود. یعنی اگر معاملات سهم مثبت ۵ درصد باشد و تعداد معاملات بیشتر از ۸۰ هزار شود، این رشد ۵ درصدی در قیمت پایانی برای سهم لحاظ خواهد شد و دامنه نوسان روز آینده با توجه به این رشد قیمت است.
حال در همین مثال که حجم مبنا برابر ۸۰ هزار بود، اگر معاملات سهم مثبت ۵ درصد باشد ولی تعداد معاملات ۴۰ هزار شود (یعنی نصف حجم مبنا)، نیمی از این رشد ۵ درصدی در قیمت پایانی محاسبه خواهد شد. در واقع از آنجایی که تعداد معاملات سهم نصف حجم مبنا بود، رشد قیمت آن هم نصف شد (مثبت ۲.۵ به جای مثبت ۵)، در نهایت قیمت پایانی با رشد مثبت ۲.۵ محاسبه میشود.
پس همانطور که متوجه شدید، کمتر بودن حجم معاملات از حجم مبنا، در محاسبه قیمت پایانی تاثیر مستقیم دارد.
مشاهده حجم مبنا و قیمت پایانی در تابلو بورس
برای مشاهده حجم مبنا و قیمت پایانی در تابلو بورس، به آدرس tsetmc.com مراجعه و نماد مدنظر را جست‌وجو کنید. در تابلو مربوط به نماد طبق تصویر زیر حجم مبنا و قیمت پایانی قابل مشاهده هستند.
قوانین حجم مبنا
قوانین حجم مبنا برای شرکتهای بورسی و فرابورسی با توجه به میزان «میزان سرمایه» و «بازار» متفاوت است. در ادامه قوانین حجم مبنا را مرور می‌کنیم.
- حداقل ارزش مبنای بازار اول و دوم فرابورس ۵۰ میلیارد ریال است.
- حداقل ارزش مبنای تابلو زرد ۲۰ میلیارد ریال است.
- حداقل ارزش مبنای تابلو نارنجی ۱۰ میلیارد ریال است.
- حداقل ارزش مبنای تابلو قرمز ۵ میلیارد ریال است.
- حداکثر ارزش مبنا برای شرکتها با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بیشتر، ۱۲۰ میلیارد ریال است.
- حداکثر ارزش مبنا برای شرکتها با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، ۱۰۰ میلیارد ریال است.
مزایا و معایب حجم مبنا
مزایا و معایب حجم مبنا را نمی‌توان به صورت مشخص و موردی بررسی کرد. چرا که قانون حجم مبنا طبق یک کلیت و برای جلوگیری از تخلف وضع شده است و البته در شرایطی باعث نارضایتی سرمایه‌گذاران میشود. حجم مبنا باعث میشود که شیب تند قیمتی (صعودی یا نزولی) در سهام به وجود نیاید. سهم باید به مرور مسیر صعودی یا نزولی را طی کند. بنابراین کمتر شاهد قیمت‌های کاذب در بازار بورس ایران هستیم. پس اصلی‌ترین مزیت حجم مبنا کنترل بازار و کاهش سفته‌بازی است.
در رابطه با معایب حجم مبنا دو مورد را می‌توان بررسی کرد. نخست اینکه سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی همواره از قیمت‌گذاری بر اساس عرضه و تقاضا استقبال کرده‌اند. در بیشتر بازارهای جهانی، بحث ارزش ذاتی کالا، خدمات، سهم یا هر چیز دیگری اصلا مطرح نمی‌شود، بلکه میزان تقاضا، ارزش را تعیین می‌کند. در واقع سرمایه‌گذار هر آنچه برایش تقاضا وجود داشته باشد را ارزشمند می‌داند، روی آن سرمایه‌گذاری می‌کند و مادامی که تقاضا وجود داشته باشد، در آن سرمایه‌گذاری باقی می‌ماند. در این تفکر اصلا مباحث بنیادی مطرح نیست. اما وجود قوانینی مانند دامنه نوسان و حجم مبنا باعث محدودیت در بازار میشود و سرمایه‌گذاران با این نوع تفکر را راضی نمی‌کند.
برای بررسی دومین مشکل حجم مبنا در بازار بورس، شرایطی را در نظر بگیرید که صف خرید یا فروش در سهمی تشکیل شده است. در این شرایط مقداری زیادی سرمایه بلوک و روند (صعودی یا نزولی) کند میشود. حجم معاملات پایین می‌آید و اصلا نوسانی در سهم مشاهده نمی‌شود. در واقع حجم مبنا و دامنه نوسان اجازه مانور در محدوده خاصی را داده‌اند و سهم به سقف یا کف این محدوده رسیده است و دیگر نمی‌تواند حرکت کند.
البته تدابیری هم برای این تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ شرایط وجود دارد. مثلا اگر سازمان بورس این وضعیت را حقیقی بداند، برای مدتی محدود (مثلا یک روز) سهم را بدون لحاظ کردن حجم مبنا و دامنه نوسان باز می‌کند. بنابراین معاملات مجددا جریان می‌گیرد و سهم بر اساس عرضه و تقاضا قیمت‌گذاری میشود.
سخن آخر
یک معامله‌گر بورسی باید بداند حجم مبنا چیست و چگونه میتواند از آن برای شناخت جایگاه سهم در بازار بورس و درک ارزش سهام استفاده کند. با بررسی حجم مبنا، قیمت پایانی و میزان معاملات حقیقی و حقوقی که در تابلو مربوط به سهم نوشته شده است، به خوبی می‌توان میزان گرایش سرمایه‌گذاران به آن سهم را درک کرد و درباره ادامه سهامداری یا خروج از سهم تصمیم گرفت. در نهایت لازم به ذکر است که این مطلب از وبسایت باشگاه مشتریان کارگزاری آگاه برگرفته شده است.
حجم مبنا در بورس چیست و چه کاربردی دارد؟
قانون همواره در پی ایجاد امنیت و آرامش است؛ در هر بازار و کسب‌وکاری نیز برای جلوگیری از سودجویی، قوانینی پایه‌گذاری می‌گردد. حتی گاهی طبق نیاز روز، قوانین قبلی تغییر و یا به‌روزرسانی میشود. بازار سهام به‌عنوان یکی از بازارهای حساس مالی از این قاعده مستثنی نبوده و قوانین به خصوصی در جهت ایجاد هرچه بیشتر امنیت و فضای آرام برای انجام دادوستد و معاملات دارد.
این قوانین، چارچوبی است که به‌وسیله آن تمام افراد دخیل در چرخه معاملات بازار بتوانند به‌راحتی و با حداکثر امنیت به دادوستد بپردازند. یکی از ابزارهای حفظ امنیت در معاملات سهام، «حجم مبنا» است که در این مقاله به‌تفصیل به آن می‌پردازیم.
حجم مبنا چیست؟
به حداقل تعداد سهامی که باید در طول یک روز معامله شود تا قیمت اصلی (پایانی) آن سهم بتواند نوسان مثبت یا منفی داشته باشد، «حجم مبنا» گفته میشود. حجم مبنا ابزاری است که تنها در بورس تهران برای کمک به حفظ آرامش در معاملات از آن استفاده میشود. به‌این‌ترتیب که این ابزار باعث کاهش هیجانات کاذب قیمت سهام شرکتهای بورسی شده و همچنین از افت یا رشد بی‌رویه آن جلوگیری می‌کند. در تعیین میزان آن هیچ معامله گری دخالت نداشته و به‌طور خودکار توسط سامانه معاملات اندازه‌گیری میشود. برای مشاهده حجم مبنای مربوط به هر نماد بورسی، می‌بایست در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com) به جستجوی نماد موردنظر پرداخت.
قیمت آخرین معامله
آخرین قیمتی که یک سهم روی تابلو بین خریدار و فروشنده معامله میشود، قیمت آخرین معامله است. به این صورت که حتی اگر یک سهم مورد معامله قرار بگیرد قیمت معامله تغییر خواهد کرد و حجم معاملات در قیمت معامله تأثیری ندارد.
قیمت اصلی/پایانی
قیمت اصلی یا پایانی یک سهم به میانگین قیمت‌های مورد معامله سهام در یک روز گفته میشود. از همین رو به قیمت پایانی، میانگین وزنی هم گفته میشود و حجم معاملات در قیمت پایانی کاملاً تأثیر دارد.
تاریخچه شکل گیری حجم مبنا
حجم مبنا در سال ۱۳۸۲ توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به سردبیری حسین عبده تبریزی شکل گرفت. در ابتدای این قانون، اساس بر این بود که ۱۵ درصد از کل سهام یک شرکت بورسی طی یک سال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال ۲۵۰ روز در نظر گرفته شده بود. بر این اساس حجم مبنای روزانه یک سهم، ۰.۰۰۰۶ (شش ده‌هزارم) کل سهام شرکت در نظر گرفته شد تا قیمت اصلی/ پایانی بتواند نوسان کند.
این قانون در سال ۱۳۸۳ از ۱۵ درصد به ۲۰ درصد افزایش یافت و حجم مبنای روزانه سهم به ۰.۰۰۰۸ (هشت ده‌هزارم) تغییر کرد؛ اما از سال ۱۳۹۳ به بعد به ۱۰ درصد کاهش یافته و تا به امروز ثابت مانده است؛ بنابراین حجم مبنای روزانه یک سهم به ۰.۰۰۰۴ (چهار ده‌هزارم) تبدیل گردید و ابتدای هر هفته در صفحه نماد هر سهم قرار می‌گیرد.
نکته: در تمام شرکتهای بورسی در حال حاضر باید ۱۰ درصد از تعداد سهام کل شرکت در یک سال مورد معامله قرار بگیرد تا قیمت اصلی/پایانی آن بتواند به بالاترین یا پایین‌ترین حد خود برسد.
تاثیرات حجم مبنا بر معاملات بورس
یکی از تاثیرات اصلی حجم مبنا، جلوگیری از افزایش یا کاهش‌های ناگهانی قیمت سهام است.
با وجود حجم مبنا سرمایه‌گذاران اطمینان خواهند داشت که نوسانات قیمت بر اثر خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام به وجود آمده است.
در این صورت قیمت‌های غیرواقعی و کاذب ایجاد نخواهد شد.
در شرایطی که حجم مبنا وجود نداشته باشد، معامله حتی چند عدد از سهام یک شرکت میتواند قیمت پایانی را تحت تاثیر قرار دهد.
از سوی دیگر، اعمال هر گونه محدودیت در بازار مورد پسند سرمایه‌گذاران نیست. بسیاری از سرمایه‌گذاران علاقه دارند قیمت بر اساس میزان عرضه و تقاضا مشخص شود و وجود حجم مبنا و دامنه نوسان را باعث محدودیت بازار می‌دانند.
قوانین جدید حجم مبنا در بورس
در قوانین جدید، استثنا‌هایی برای محاسبه حجم مبنا وجود دارد که قبل از بیان آنها، لازم است با ارزش مبنا آشنا شوید.
ارزش مبنا، عبارت است از ضرب حجم مبنا در قیمت آخرین روز معاملاتی در پایان هفته و عموما چهارشنبه‌ها. برای شرکت‌هایی که کمتر از ۲۰هزار میلیارد ریال سرمایه دارند، به شرح زیر است:
- اگر ارزش مبنا بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد ریال باشد، حجم مبنا همان عدد محاسبه‌شده یعنی، ۰.۰۰۰۴ درصد از کل سرمایه است.
- اگر ارزش مبنا کمتر از ۵۰ میلیارد ریال بود، حجم مبنا برابر است با ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی در آخرین روز معاملاتی
- اگر ارزش مبنا بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال بود، حجم مبنا برابر است با ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی در آخرین روز معاملاتی
- برای شرکت‌هایی که سرمایه بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریال دارند، حجم مبنا همان مقدار معین و برابر با ۰.۰۰۰۴ درصد، برای ارزش مبنای بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد ریال است و کمتر و بیشتر از این مقدار مانند روش فوق محاسبه میشود.
- برای بازار اول و دوم فرابورس و شرکت‌هایی که سرمایه آنها کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال است، در بازه ارزش مبنای ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد ریال و با سرمایه بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریال، در بازه ارزش مبنای ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد ریال، همان ۰.۰۰۰۴ درصد کل معاملات و در غیر این صورت، مانند بالا محاسبه خواهد شد، یعنی حداقل و حداکثر ارزش مبنای معین‌شده، تقسیم بر قیمت پایانی معاملات
- در بازار پایه زرد، تفاوت در حداقل ارزش مبنا است که ۲۰ میلیارد ریال است و سایر قوانین مانند بازار پایه است.
- در بازار پایه نارنجی فرابورس نیز، همه چیز به جز حداقل ارزش مبنا که ۱۰ میلیارد ریال است مانند سایر بازارها است.تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟
- در بازار پایه فرابورس نیز این حداقل میزان مشخص‌شده، ۵ میلیارد ریال است.
نحوه محاسبه حجم مبنا
در بالا ذکر گردید که قیمت پایانی هر سهمی برای داشتن نوسان باید حداقل ۱۰ درصد تعداد سهام کل شرکت مورد معامله قرار بگیرد. این درصد برای یک سال سهم است و برای محاسبه هرروز باید آن را تقسیم‌بر تعداد روزهای کاری هرسال کنیم که ۲۵۰ روز است. از تقسیم این دو عدد، رقم ۰٫۰۰۰۴ به دست می‌آید. با ضرب این عدد در تعداد سهام کل شرکت، حجم مبنا هر سهم محاسبه میشود.
۰.۱= ۱۰۰÷۱۰ ۱۰ درصد تعداد سهام کل شرکت
۰.۰۰۰۴ = ۲۵۰ ÷ ۰.۱
تعداد سهام کل شرکت × ۰.۰۰۰۴ = حجم مبنا (۱
۲۵۰ روز کاری÷ ۱۰ درصد تعداد سهام = حجم مبنا (۲
ارزش حجم مبنا چگونه محاسبه میشود؟
در حال حاضر، حجم مبنا ابتدای هر هفته محاسبه میشود و تغییر می‌یابد. ارزش حجم مبنای تعیین‌شده برای یک هفته باید بین ۵۰ میلیون تا ۱ میلیارد تومان باشد و نمی‌تواند خارج از این محدوده باشد. این قانون به دلیل مشکلاتی که برای سهام شرکتهای دارای ارزش بسیار بالا و یا شرکت های با سهام ارزش پایین پیش می‌آمد، وضع گردیده است.
بعد از به دست آمدن عدد حجم مبنا به روش فوق، می‌بایست آن را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه ضرب نماییم:
• چنانچه عدد به‌دست‌آمده در آخرین روز کاری هفته (چهارشنبه) عددی بین ۵۰ میلیون تومان و ۱ میلیارد ریال باشد، حجم مبنا برای روز شنبه همان عدد به‌دست‌آمده خواهد بود.
• چنانچه عدد به‌دست‌آمده کمتر از ۵۰ میلیون تومان بود، حجم مبنا برای روز شنبه برابر با ۵۰ میلیون تومان تقسیم‌بر قیمت پایانی روز چهارشنبه خواهد بود.
• چنانچه عدد به‌دست‌آمده بیشتر از ۱ میلیارد تومان بود حجم مبنای ما برای روز شنبه، برابر با ۱ میلیارد تومان تقسیم‌بر قیمت پایانی روز چهارشنبه خواهد بود.
حداکثر ارزش حجم مبنا: ۱،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان
حداقل ارزش حجم مبنا: ۵۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان
نکته: محاسبات حجم مبنا در آخرین روز کاری هفته (چهارشنبه) و برای هفته آینده انجام میشود.
مثال:
فرض کنید قیمت روز گذشته نمادی،۱۲۰ تومان است. چنانچه نماد دارای حجم مبنایی معادل با ۲ میلیون سهم باشد و میزان معاملات آن در روز موردنظر به ۱ میلیون سهم (۵۰ درصد حجم مبنا) برسد، برای محاسبه قیمت پایانی روز جاری، می‌بایست ابتدا میانگین وزنی معاملات آن روز را حساب کنیم. سپس میانگین به‌دست‌آمده را منهای قیمت پایانی روز گذشته کرده و در حجم مبنا ضرب می‌نماییم و حاصل آن را با قیمت پایانی روز گذشته جمع کرده تا قیمت پایانی به‌دست‌آمده در این روز محاسبه شود. به‌این‌ترتیب اگر میانگین وزنی معاملات روز جاری را ۱۳۰ در نظر بگیریم، قیمت پایانی نماد برابر با ۱۲۵ تومان خواهد بود.
میانگین وزنی معاملات امروز: ۱۳۰
قیمت پایانی روز گذشته: ۱۲۰ تومان
حجم مبنا: ۲ میلیون سهم
حجم معاملات روز جاری: ۱ میلیون سهم
تفاوت میانگین وزنی معاملات امروز باقیمت پایانی در روز گذشته:۱۰=۱۲۰-۱۳۰
تعدیل با حجم مبنا: ۵=۱۰×۰.۵
قیمت پایانی امروز: ۱۲۵=۱۲۰+۵
بنابراین مبنای تغییرات قیمتها و سقف مجاز نوسان روز بعد، در بازه ۵ درصد مثبت و ۵ درصد منفی خواهد بود.
محاسبه قیمت پایانی
همانطور که قبلاً گفته شد قیمت پایانی به‌نوعی میانگین وزنی قیمت نیز محسوب میشود؛ اما قیمت پایانی هر سهم محاسبات پیچیده‌ای دارد که فرم آن در ادامه قرار داده شده است.
حالت اول: حجم معامله‌شده کمتر از حجم مبنا باشد.
P2 = قیمت پایانی روز جاری
P1 = قیمت پایانی روز قبل
z = میانگین وزنی قیمت در روز جاری p2 = p1 [(z-p1) y ÷ x]
y = حجم معاملات
x = حجم مبنا شرکت
حالت دوم: حجم معاملات مساوی یا بیشتر از حجم مبنا باشد.
p2 = قیمت پایانی روز جاری
z =میانگین وزنی قیمت در روز جاری p2 = z
مجموع تعداد سهام ÷ مجموع ارزش = z
حجم مبنای شرکت های فرابورسی
برای شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت می‌کنند، حجم مبنا ۱ (یک) است؛ یعنی کافی است یک سهم در نماد موردنظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود و ربطی هم به حجم معاملات ندارد. البته توجه داشته باشید که برای محاسبه قیمت پایانی همان میانگین وزنی را در نظر می‌گیرند. علاوه بر شرکتهای فرابورسی، حجم مبنای سهام شرکت ها در روز بازگشایی نماد که میتواند علت‌های مختلفی مانند افزایش سرمایه، عرضه اولیه، پس از مجمع، تقسیم سود نقدی و … داشته باشد نیز یک است. ازآنجاکه دامنه نوسان در این روز وجود ندارد، قیمت سهام طبق عرضه و تقاضا مشخص گردد.
مزایا و معایب حجم مبنا
مهم‌ترین مزیت حجم مبنا، جلوگیری از حرکات پرشیب و یک‌باره در روند قیمتها است. همچنین حجم مبنا در بورس مانع از ایجاد قیمت‌های کاذب میشود؛ اما نکته قابل‌توجه این است که در مواقعی مانند تشکیل صف خریدوفروش، باعث بلوکه شدن مقدار زیادی از پول می‌گردد و نوسان قیمت در هر دو روند نزولی و صعودی کند میشود. هنگامی‌که میزان حجم معاملات بسیار پایین می‌آید، سرمایه‌گذاران در بورس در این شرایط می‌گویند سهم خشک شده است و نوسان نمی‌کند. در این شرایط سازمان بورس در یک محدوده زمانی معین همانند یک روز نماد سهام را بدون هیچ‌گونه حجم مبنا و دامنه نوسان باز می‌کند تا معاملات انجام گیرد و قیمت موردنظر خریداران و فروشندگان از طریق عرضه و تقاضا مشخص گردد.
سخن آخر
بازار بورس، بازاری همراه با ریسک است، لذا سازمان بورس و اوراق بهادار تهران همواره در تلاش برای به حداقل رساندن ریسک و اتخاذ قوانینی در جهت ایجاد فضایی امن برای انجام معاملات است. ازاین‌رو حجم مبنا را به‌عنوان ابزاری برای کمک به حفظ آرامش تعیین کرده است. در کنار تمام مزایای حجم مبنا که در این مقاله به آن اشاره گردید، به معایب آن نیز پرداختیم و در نهایت اشاره کردیم که سازمان بورس برای رفع مشکلات و معایب ناشی از آن نیز راهکارهایی اندیشیده و حجم مبنا را به ابزاری کارآمد و ضروری در معاملات بورس تهران تبدیل نموده است.
حجم مبنا چیست و چه کاربردی دارد؟
حتما شنیده‌اید که در بازار سرمایه ایران سرمایه شما یک شبه نابود نمی‌شود. این جمله از آنجا نشات می‌گیرد که در بازار بورس محاسباتی جهت محافظت از سرمایه سرمایه‌گذاران وجود دارد. قانون حجم مبنا از آسیب به سرمایه جلوگیری می‌کند. اما حجم مبنا چیست و چه کاربردی دارد؟
در بازار سرمایه برای حرکت افزایشی یا کاهشی قیمتها در چارچوب مشخص، حجم مبنا وارد محاسبات قیمتی شده است.
منظور از حجم مبنا چیست؟
حجم مبنا تعداد سهام یک شرکت است که باید طی یک جلسه معاملاتی خرید و فروش شود تا قیمت هر سهم شرکت به اندازه دامنه نوسان تعریف‌شده حرکت کند. برای مثال فرض کنید که قیمت سهام شرکتی روز معاملاتی قبل 1000 تومان بوده است. با دامنه نوسان 5 درصدی و حجم مبنای 600 هزار برای سهم، برای اینکه قیمت پایانی سهم به 1050 برسد؛ حتما باید 600 هزار سهم از شرکت در قیمت 1050 معامله شود. در این صورت می‌توان گفت که تغییرات قیمت نماد، مثبت 5 درصد است.
با انجام معامله سهام در قیمتی خاص به تعداد حجم مبنا، قیمت موردنظر نوسان مثبت یا منفی را در سهم تثبیت می‌کند. حجم مبنا در بورس کمترین تعداد سهامی است که با معامله آن قیمت سهم میتواند تا دامنه نوسان کامل افزایش یا کاهش پیدا کند. با استفاده از قانون حجم مبنا امکان نوسان غیرواقعی قیمت برای نماد از بین می‌رود.
حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نمادها کاربرد دارد. عدد حجم مبنا نیز به طور خودکار توسط سامانه محاسبه میشود و هیچکدام از معامله‌گران در تعيين آن دخالتی ندارند. حجم‌مبنا را برای نمادهای مختلف می‌توانید در سایت شرکت مدیریت فنسرمایااوری بورس تهران مشاهده کنید.
قانون حجم مبنا در بورس قانونی برای نظارت بر نوسان قیمتها است که در سال 82 در بورس به ثبت رسیده است. این قانون برای تمامی شرکت‌هایی که در بازار فعالیت می‌کنند اجرا میشود و هدف آن محافظت از سرمایه سرمایه‌گذاران و حقوق شرکتها است.
حجم مبنا از نزولی شدن متوالی قیمت و گیرکردن معاملات در صف فروش جلوگیری می‌کند. این قانون باعث میشود تا در صف فروش نیز حجم قابل قبولی از سهم جابه‌جا شود که این مورد در روزهای منفی بازار بسیار به سهم و کل بازار کمک می‌کند.
در نهایت با توجه به حجم بالای نقدینگی که در بازار سرمایه در گردش است، باید قوانینی وجود داشته باشد تا در صورت حرکت در مسیر آن به بازاری حرفه‌ای‌تر دست پیدا کنیم. این قانون برای مشخص‌شدن قیمتها با در نظر گرفتن حجم معاملات واقعی‌تر بسیار موثر است و به این ترتیب اثر قیمت ساختگی در بازار را بی‌اهمیت می‌کند.
مفهوم قیمت پایانی در بورس
برای پاسخ به این سوال که مفهوم قیمت پایانی در بورس چیست یا قیمت آخرین معامله یعنی چه؟ باید اول این نکته را مرور کنیم؛ حتما می‌دانید که در حالت عادی، دامنه نوسان قیمت سهام در بورس ایران بین منفی ۵ تا مثبت ۵ درصد است (البته هنگام تنظیم این مطلب دامنه نوسان به‌طور موقت منفی ۲ تا مثبت ۶ تعیین شده و شاید باز هم تغییر کند). اما آیا می‌دانید مبدا این مقدار نوسان چه عددی است؟ به عبارت ساده‌تر، آیا می‌دانید این نوسان مثبت و منفی ۵ درصدی را نسبت به چه عددی می‌سنجند؟
مبدا دامنه نوسان قیمت پایانی روز قبل است. یعنی اینکه قیمت پایانی روز قبل هر عددی که باشد، قیمت امروز میتواند تا پنج درصد بیشتر یا کمتر از آن قیمت تغییر کند. طبیعی است که مبنای نوسان قیمت روز بعد هم قیمت پایانی امروز باشد.
مثال: فرض کنید قیمت پایانی روز گذشته سهمی ۲۵۰۰ تومان بوده باشد. در این حالت، حداکثر قیمت امروز میتواند ۵ درصد بیشتر از این عدد باشد. از آنجا که ۵ درصد از ۲۵۰۰ برابر با ۱۲۵ است، در نتیجه سقف مجاز قیمت برای امروز به این شکل محاسبه خواهد شد: ۲۵۰۰+۱۲۵=۲۶۲۵
به همین ترتیب کف قیمت مجاز را هم می‌توانیم به دست بیاوریم: ۱۲۵ـ۲۵۰۰=۲۳۷۵
اما قیمت پایانی امروز چگونه محاسبه میشود؟ در ادامه این موضوع را هم شرح می‌دهیم. عجله نکنید!
نحوه محاسبه قیمت پایانی سهام در بورس
به‌طور کلی قیمت پایانی در بورس یک سهم مشخص‌کننده میانگین قیمت تمام معاملات آن سهم در یک جلسه معاملاتی است. مثلا ممکن است ۸۰ درصد از معاملات سهم در یک روز در قیمت منفی ۵ باشد و طبیعتا باید هنگام محاسبه قیمت پایانی، برای این حجم از معاملات در منفی پنج وزن بیشتری قائل شد.
در حالت عادی قیمت پایانی یک سهم میتواند میانگین وزنی معاملات سهم در یک روز معاملاتی باشد. فرض کنید در مثال بالا، ۱۳۰۰۰ سهم در قیمت ۲۳۷۵ تومان، ۵۰۰۰ سهم در قیمت ۲۴۰۰ تومان، ۱۴۰۰۰ سهم در قیمت ۲۵۰۰ تومان و ۱۰۰۰۰ سهم در قیمت ۲۶۰۰ تومان معامله شده باشد. حالا برای به دست آوردن میانگین وزنی معاملات، ابتدا مبلغ کل هر معامله را حساب می‌کنیم و با هم جمع می‌زنیم:
حالا این عدد به دست آمده را تقسیم بر مجموع کل سهام معامله‌شده می‌کنیم:
عددی که به دست می‌آید تقریبا برابر با ۲۴۷۳ تومان است. اما در تعیین قیمت پایانی یک سهم، حجم مبنا هم دخیل است. به این شکل که از تقسیم کل حجم معاملات بر حجم مبنای سهم، نسبتی به دست می‌آید که اگر کمتر از یک باشد، در تعیین قیمت پایانی روز جاری تاثیر مستقیم دارد. اگر این نسبت بیشتر از یک باشد تاثیری در محاسبه قیمت پایانی ندارد و قیمت پایانی سهم همان میانگین وزنی معاملات روزانه (روش بالا) خواهد بود. فرمول نهایی محاسبه قیمت پایانی در بورس به این شکل است:
که در آن: P_1 قیمت پایانی روز قبل، P_2 قیمت پایانی امروز، (P_2 ̅ ) میانگین وزنی قیمت در معاملات امروز، N حجم معاملات و M حجم مبنا
در این فرمول،اگر نسبت N/M بزرگ‌تر از یک باشد، این نسبت را در محاسبات در نظر نمی‌گیریم و در نتیجه عددی که این فرمول به ما می‌دهد همان میانگین وزنی معاملات خواهد بود.
پس اگر کسی از ما بپرسد چه عواملی قیمت پایانی سهم را مشخص می‌کند، باید بگوییم قیمت پایانی نسبت مستقیمی با میانگین قیمت معاملات روزانه و نسبت معاملات روزانه به حجم مبنا دارد.
نکته یک: وجود حجم مبنا باعث میشود که اگر حجم معاملات روزانه پایین باشد، قیمت پایانی زیاد تغییر نکند. مثلا اگر سهمی در طول روز با صف خرید (یا صف فروش) همراه باشد و حجم معاملات آن نسبت به حجم مبنا ناچیز باشد، قیمت پایانی آن تقریبا تغییری نخواهد کرد.
نکته ۲: قیمت پایانی هر سهم به‌صورت خودکار و لحظه‌ای محاسبه میشود و در تابلو معاملات سهم به نمایش درمی‌آید.
قیمت پایانی درباره سهم چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟
در آموزش‌های تحلیل تکنیکال، گاهی قیمت آخرین معامله را قیمت پایانی عنوان می‌کنند که ترجمه «Closing Price» است. دقت کنید که در بورس ایران منظور از قیمت پایانی همانی است که بالاتر شرح دادیم. قیمت آخرین معامله هم، همانطور که از اسمش پیداست، نشان می‌دهد آخرین معامله سهم در چه قیمتی بوده است.
قیمت آخرین معامله چیست؟ چه اطلاعاتی درباره سهام به ما می‌دهد؟
همانطور که اشاره کردیم، قیمت آخرین معامله نشان می‌دهد که آخرین معامله‌ای که در سهم صورت گرفته، در چه قیمتی بوده است. قیمت آخرین معامله به‌نوعی قیمت لحظه‌ای سهم است و گاهی که هیجان معاملات بالاست، میتواند دستخوش نوسان‌های زیادی باشد. دقت کنید که در تابلو معاملات سهام، آخرین معامله زیر کلمه «معامله» و قیمت پایانی زیر کلمه «پایانی» درج میشود. دقت کنید که قیمت پایانی روز گذشته هم زیر کلمه «دیروز» به نمایش درمی‌آید.
اگر مفهوم آخرین معامله و قیمت پایانی را به‌خوبی درک کنیم، متوجه خواهیم شد که اگر بنا باشد که قیمت سهم رشد کند، اول قیمت آخرین معامله رشد خواهد کرد و بالاتر از قیمت پایانی خواهد آمد و بعد از دست‌به‌دست شدن سهم در قیمت‌هایی بالاتر از قیمت پایانی، قیمت پایانی هم به مرور رشد خواهد کرد و بالا خواهد آمد. پس یکی از نشانه‌های رشد قیمت سهم این است که قیمت آخرین معامله بالاتر از قیمت پایانی باشد. برعکس، اگر قیمت آخرین معامله پایین‌تر از قیمت پایانی باشد، میتواند نشانه روند نزولی سهم باشد.
نکته یک: در روزهایی که هیجان معاملات بالاست، نوسان قیمت آخرین معامله نسبت به قیمت پایانی بسیار شدید است. مثلا ممکن است سهمی در صف خرید قفل باشد و قیمت پایانی آن هم نزدیک به سقف قیمت معاملات روزانه باشد، اما در یک لحظه صف خرید عرضه شود و بقیه معامله‌گران با عجله شروع به فروش کنند و در نتیجه قیمت سهم تا کف دامنه نوسان و صف فروش پیش برود. در این حالت حتی ممکن است فاصله بین قیمت پایانی و آخرین معامله به حدود ۱۰ درصد برسد.
نکته ۲: بیشتر اوقات معامله‌گران تلاش می‌کنند قیمت خریدشان نزدیک به قیمت پایانی باشد و قیمت آخرین معامله را مبنای خرید قرار نمی‌دهند. چون مبنای محاسبه قیمت در روز بعد قیمت پایانی است، نه قیمت آخرین معامله. اگر در شرایط هیجانی بازار دست به خرید بزنید و سهمی را در صف خرید بخرید، در حالی که قیمت پایانی این سهم حدود ده درصد پایین‌تر است، در این صورت سهم را به قیمت صف خرید دو روز بعد خریده‌اید! یعنی برای اینکه قیمت پایانی به قیمت خرید شما برسد و معامله شما در نقطه سربه‌سر قرار بگیرد، سهم باید دو روز کامل صف خرید باشد و مثبت پنج بخورد.
محاسبه سود و زیان با قیمت پایانی سهم باید انجام شود یا قیمت آخرین معامله؟
راستش را بخواهید هیچ کدام. درست این است که سودوزیان را زمانی محاسبه کنیم که سهم را می‌فروشیم و معامله را می‌بندیم. تا زمانی که سهمی را که خریده‌ایم نفروخته باشیم، سود و زیانی نکرده‌ایم. سهامداران باتجربه و کسانی که به قصد سرمایه‌گذاری سهمی را می‌خرند، از این لحاظ تفاوتی بین سهام و دارایی‌های دیگر قائل نمی‌شوند. وقتی خانه‌ای را به قصد سرمایه‌گذاری خریده باشید، نسبت به نوسان‌های قیمت خانه در بازه‌های هفتگی و ماهانه بی‌تفاوت خواهید بود. تا زمانی که این خانه را نفروخته باشید، سود یا زیانی برای خودتان محاسبه نخواهید کرد.
در هر صورت بازار سهام کمی با بازارهای دیگر فرق دارد و یکی از تفاوت‌هایش این است که ارزش روز سهام‌تان را هر لحظه می‌توانید در پنل کارگزاری‌تان ببینید. عددی که به عنوان سود و زیان در پنل کارگزاری‌ها می‌بینیم، معمولا بر اساس قیمت آخرین معامله است. یعنی اگر سهم‌تان را با قیمت آخرین معامله به فروش برسانید، به اندازه مقداری که در پنل کارگزاری می‌بینید سود یا زیان خواهید کرد.
بعضی از کارگزاری‌ها هم هستند که می‌توانید در پنل‌شان مقدار سودوزیان را بر اساس قیمت پایانی تنظیم کنید. از آنجا که نوسان قیمت پایانی نسبت به نوسان آخرین معامله کمتر است، در این حالت مقدار سودوزیانی که در پنل کارگزاری مشاهده میشود نوسان کمتری خواهد داشت.
نکته: وقتی سهمی را می‌خریم، اگر به قسمت پورتفو در پنل کارگزاری وارد شویم، خواهیم دید که چیزی حدود ۱.۵ درصد زیان کرده‌ایم. دلیل این موضوع این است که نرم‌افزار کارگزاری‌ها کارمزد معاملات بورس و مالیات را همان اول محاسبه می‌کنند و در قالب سود و زیان به نمایش در می‌آورند. مثلا اگر سهمی را با قیمت ۱۰۰۰ تومان خریده باشید و قیمت آخرین معامله سهم هم همین ۱۰۰۰ تومان باشد، پنل کارگزاری (اگر شیوه محاسبه سود و زیانش بر مبنای آخرین قیمت باشد) حدود ۱.۵ درصد زیان نمایش خواهد داد. این ۱.۵ درصد همان کارمزد و مالیاتی است که بابت خرید و فروش سهم باید بپردازید. توضیح ساده‌اش این است که اگر سهمی را به قیمت ۱۰۰۰ تومان بخرید و به همان قیمت بفروشید، معامله شما سربه‌سر نبوده است، بلکه حدود ۱.۵ درصد از پول‌تان به خاطر کارمزد و مالیات کم شده است.
دیدگاه شما