منظور از الگوی ادامه‌دهنده چیست؟

الگوی کف دوقلو

الگوی سقف و کف دوقلو در تحلیل تکنیکال

یکی از الگوهای قیمتی در تحلیل تکنیکال کلاسیک، الگوی سقف دوقلو و کف دوقلو است که کاربرد بسیار زیادی در انجام معاملات دارد و در بین تحلیلگران فنی از محبوبیت زیادی برخوردار است. از نام‌های دیگر این الگو میتوان به سقف دوگانه و الگوی M اشاره کرد. به طور کلی الگوهای قیمتی جنبه بصری دارند و شکل آنها در انواع چارت قیمتی ظاهر میشود و به واسطه‌ی اینکه رفتار قیمت پس از تشکلیل این الگوها در گذشته آنالیز شده است، میتوان با مشاهده‌ی دوباره آنها در نمودار یک دارایی مثل سهام، آینده‌ی حرکت قیمت را به صورت احتمالاتی پیش بینی کرد. در این مقاله به معرفی و آموزش الگوی سقف و کف دوقلو خواهیم پرداخت و روش معامله با این الگو را آموزش خواهیم داد.

فلسفه به وجود آمدن الگوهای قیمتی در تحلیل تکنیکال

الگوهای بصری تکنیکالی در چارت قیمتی انواع دارایی ظاهر میشوند که علاوه بر شکل ظاهری مشخص، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند. معمولا این الگوها بر اساس شکل ظاهری انها نامگذاری شده‌اند. اما فلسفه‌ی به وجود آمدن الگوهای قیمتی در تحلیل تکنیکال چیزی نیست جز اینکه تکنیکالیست‌ها اعتقاد دارند “تاریخ تکرار منظور از الگوی ادامه‌دهنده چیست؟ می‌شود”!

الگوهای تکنیکالی در گذشته‌ی نمودارها بررسی شده‌اند و طبق آمار در بیشتر مواقع پس از شکل‌گیری آنها، قیمت رفتار مشابه‌ای از خود نشان داده است. مثلا از 1000 باری که فلان الگو در چارت قیمت دیده شده است 700 بار آن قیمت رفتار مشابه‌ای از خود نشان داده است. بنابراین با مشاهده دوباره آن الگو در نمودار می‌توانیم با احتمال 70 درصد حرکت آتی قیمت را پیش بینی کنیم.

توجه کنید این فقط یک احتمال است و هیچ قطعیتی وجود ندارد. اما در تعداد بالای استفاده از آن الگو ما در 70 درصد مواقع توانسته‌ایم آینده را به درستی پیش بینی کنیم و همین موضوع برای اینکه بازدهی برایند معاملات ما سودده باشد کافی است.

انواع الگوهای قیمتی

به طور کلی الگوهای قیمتی در تحلیل تکنیکال دو نوع هستند:

• الگوهای بازگشتی (Reversal patterns)
• الگوهای ادامه‌دهنده (Continuation patterns)

الگوی ادامه‌دهنده روند در واقع نشان دهنده حرکت قیمت پس از یک وقفه کوتاه در جهت روند قبلی است. به عبارتی الگوی ادامه‌دهنده، نشان‌دهنده درنگ موقت در یک روند حرکتی است. اگر با مفهوم روند و خطوط روند آشنا نیستید مقاله ترسیم خطوط روند در تحلیل تکنیکال را مطالعه کنید.

اما الگوهای بازگشتی نشانه تغییر احتمالی روند هستند و زمانی که یک الگوی بازگشتی در چارت قیمت شکل می‌گیرد، میتوان با توجه به اعتبار الگو، پس از تایید شدن آن به معامله وارد شد و طبق همان الگو حد ضرر و حد سود را برای معامله مشخص کرد.

هر کدام از این دسته الگوها (برگشتی و ادامه دهنده) خود شامل تعداد زیادی الگو هستند که الگوی سقف دو قلو و کف دوقلو یکی از انواع الگوی برگشتی است و به علت سادگی و البته تعداد زیاد آنها در چارت سهام، بسیار کاربردی است. در ادامه به معرفی این الگوی بازگشتی خواهیم پرداخت.

الگوی سقف و کف دوقلو چیست؟

همان طور که از نام این الگو مشخص است الگوی سقف یا کف دوقلو از دو دره یا دو سقف هم اندازه تشکیل شده است که الگوی سقف دوقلو در انتهای یک روند صعودی شکل می‌گیرد و نشان دهنده پایان روند صعودی و آغاز روند نزولی است و الگوی کف دوقلو در انتهای یک روند نزولی ظاهر میشود و بیانگر این است که روند نزولی به اتمام رسیده است و روند صعودی آغاز شده است. اصول کلی این دو الگو یکسان است.

الگوی سقف دوقلو (Double Tops)

الگوی سقف دو قلو از دو قله با ارتفاع یکسان تشکیل شده است که پایان روند صعودی را نشان می دهد. شکل ظاهری این الگو در تصویر زیر مشخص است (به شکل حرف M).

الگوی سقف دوقلو

قیمت در یک روند صعودی به نقطه‌ای میرسد که توان عبور از ان را ندارد. بعد از کمی افت، دوباره تلاش می‌کند تا از سقف قبلی عبور کند ولی باز هم شکست میخورد و افت میکند. اگر افت قیمت از افت دفعه قبل بیشتر باشد الگوی سقف دوقلو فعال شده است.

خط گردن

توجه کنید سطحی که قیمت در افت اول آن را تجربه میکند به خط گردن مشهور است و تا زمانی که این خط شکسته نشده است هنوز الگوی سقف دوقلو تایید نشده است. شکست خط گردن به معنی تایید الگوی سقف دوقلو است و اگر این الگو را در چارت سهم خود دیدی باید سهم را بفروشید. اما عجله نکنید! نکته‌های زیادی در این زمینه وجود دارد.

الگوی کف دوقلو (Double Bottoms)

الگوی کف دوقلو دقیقا بر عکس الگوی سقف دوقلو است. این الگو در پایان یک روند نزولی اتفاق میافتد و نشانه تغییر روند نزولی به صعودی است. هر انچه در مورد الگوی سقف دوقلو گفته شده در مورد الگوی کف دوقلو صادق است، اما به صورت معکوس. شکل ظاهری این الگو را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید. شکل ظاهری این الگو شبیه حرف W است.

الگوی کف دوقلو

استراتژی معامله با الگوی سقف و کف دوقلو

افراد مبتدی با دیدن شکل ظاهری این الگو در چارت قیمتی فورا اقدام به معامله می‌کنند در صورتی که سه مسئله در اینجا بسیار قابل توجه است:

• اولا تایید شدن الگو نیازمند علائمی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
• دوما اعتبار تمامی الگوها با هم یکسان نیستند.
• سوما هر شکلی که در نمودار دارای دو قله یا دو دره هم اندازه بود الگوی سقف و کف دوقلو نیست!

تاییدیه الگو‌های سقف و کف‌ دو قلو چیست؟

نکته بسیار مهم درباره معامله با الگوهای قیمتی تایید شدن الگو است و تا زمانی که یک الگو تایید نشده است ما مجاز به باز کردن پوزیشن نیستیم. به عبارت دیگه اگر قصد داریم به کمک این الگو در بورس به معامله بپردازیم تا وقتی که به طور کامل الگوی سقف یا کف دوقلو تایید نشده است ما مجاز به خرید یا فروش سهام بر طبق این الگو نیستیم. اما تاییدیه این الگو چیست؟

زمانی الگوی سقف یا کف دوقلو تایید شده است که خط گردن الگو شکسته شود. شکست یک سطح قیمتی یعنی عبور قدرتمند قیمت از سطح مورد نظر (عبور قیمت با یک کندل با بدنه بلند) و بسته شدن حداقل یک کندل دیگر در آن سمت سطح مورد نظر. به این ترتیب میتوانیم بگوییم خط گردن شکسته شده است و الگوی سقف یا کف دوقلو تایید شده است و حالا مجاز به انجام معامله هستیم. از علائم شکست خط گردن افزایش حجم معاملات است که این امر البته الزامی نیست.

توجه کنید قرار نیست ما پیش داوری کنیم و به محض اینکه قیمت نتوانسته است از قله یا دره قبلی عبور کند بگوییم الگوی سقف یا کف دوقلو در حال شکل گیری است. این کار کاملا غیر حرفه‌ای است و در بلند مدت به ضرر شما خواهد بود. معامله‌گر حرفه‌ای تا تشکیل کامل الگو صبر میکند و هیچ عجله‌ای در انجام معامله ندارد.

آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.

آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .

اعتبار الگوهای سقف یا کف دوگانه

اعتبار همه الگوهای سقف یا کف دوقولو یا دوگانه با هم برابر نیستند. اما چه مواردی است که اعتبار این الگو‌ها را افزایش میدهد. از این موارد می‌توان به دو مورد بسیار مهم توجه کرد:

1. سرعت بیشتر حرکت قیمت در زمانی که به سمت خط گردن حرکت میکند؛
2. افزایش حجم معاملات در زمانی که قیمت در حال حرکت به سمت خط گردن است.

سرعت حرکت قیمت در زمانی که به سمت خط گردن نزدیک میشود بسیار مهم است. اگر سرعت حرکت نسبت به حرکت صعودی برای تشکیل قله یا کف دوم بیشتر باشد اعتبار الگو بیشتر است.

برای مثال الگوی کف دوقلوی زیر را نگاه کنید.

اگر به تصویر دقت کنید متوجه خواهید شد قیمت در زمانی که برای تشکیل کف دوم حرکت کرده است 10 کندل زمان برده است تا خود را از خط گردن به کف دوم رسانده است ولی زمانی که از کف دوم به سمت خط گردن حرکت کرده است تنها با 6 کندل خود را به خط گردن رسانده است و به این ترتیب مشخص است سرعت حرکت در زمان حرکت به سمت خط گردن بیشتر بوده و همین مسئله میتواند اعتبار این الگوی کف دوقلو را بیشتر کند. حال اگر این افزایش سرعت با افزایش حجم معاملات نیز همراه باشد اعتبار الگو بازهم دوچندان خواهد بود.

توجه به این نکات کوچک میتواند در بلند مدت تاثیر زیادی در بازدهی معاملات یک معامله‌گر تکنیکالی داشته باشد.

هر گردی گردو نیست!

بسیاری مواقع شکل ظاهری چارت شبیه الگوی سقف دوقلو یا کف دوقلو است اما به واقع اینگونه نیست. یکی از این موارد که بسیار دیده میشود این است که الگو نسبت به روند قبل از آن بسیار بزرگ است و در واقع به لحاظ زمانی تشکیل الگوی سقف یا کف دوقلو در این مواقع فاقد اعتبار است. برای روشن شدن مطلب به تصویر زیر نگاه کنید.

الگویی که می‌بینید الگوی سقف دوقلو نیست چراکه نسبت به مرتبه زمانی روند صعودی قبل از خودش بسیار بزرگ است (تقریبا هم اندازه با مرتبه روند قبل خودش است)، در صورتی که زمانی این شکل در نمودار الگوی سقف دوقلو در نظر گرفته می‌شود که نسبت به زمان حرکت روند صعودی قبلی کوچکتر باشد.

بهترین زمان معامله با الگوی سقف یا کف دوقلو

در صورت شکست خط گردن و تایید الگو میتوان به معامله ورود کرد. بنابراین با شکست خط گردن در الگوی سقف دوقلو سیگنال فروش و با شکست خط گردن در الگوی کف دوقلو سیگنال خرید صادر می‌شود.

شکست خط گردن و سیگنال فروش در الگوی سقف دوقلو

البته گاهی شکست خط گردن چنان سریع است که فرصت معامله را از ما می‌گیرد. در این مواقع بهترین کار این است که صبر کنیم تا قیمت به خط گردن شکسته شده پولبک بزند و در آن زمان می‌توانیم به معامله وارد شویم.

حد سود و حد ضرر در استراتژی معامله با الگوهای دوقلو

در یک استراتژی معاملاتی کامل در هنگام ورود به معامله باید حد ضرر و حد سود مشخص شود. حد سود یا هدف قیمتی در هنگام معامله با الگوهای دوقلو بسیار جالب است. در بالا گفتیم که با شکست خط گردن می‌توانیم وارد معامله شویم. در این صورت هدف قیمتی که می‌توانیم حد سود خود را در آن نقطه قرار بدهیم به اندازه ارتفاع الگو است. منظور از ارتفاع الگو فاصله بین خط گردن تا سقف یا کف الگو است. به تصویر زیر نگاه کنید.

منبع تصویر: rasabourse.com

در تصویر بالا یک الگوی کف دوقلو را مشاهده می‌کنید. H فاصله بین کف‌ها تا خط گردن است. با شکست خط گردن سیگنال خرید صادر می‌شود و هدف قیمت (حد سود) به اندازه H تعیین می‌شود.

تعیین حد ضرر

در خلال این مقاله گفتیم بهترین زمان برای ورود به معامله بر اساس این الگو زمانی است که قیمت به خط گردن پولبک زده است. این پولبک میتواند داخلی، خارجی یا معمولی باشد (برای آشنایی با انواع پولبک مقاله پولبک چیست و چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد چیست را مطالعه کنید). در این صورت برای تعیین حد ضرر می‌توانیم سقف یا کف همان پولبکی که به خط گردن زده شده است را به عنوان حد ضرر در نظر بگیریم.

اگر پولبکی اتفاق نیافتاده و با شکست خط گردن وارد معامله شده‌ایم، شکست دوباره خط گردن در جهت معکوس حد ضرر ما خواهد بود.

جمع بندی

در این مقاله به اموزش کامل الگوی سقف و کف دوقلو پرداختیم و نحوه معامله با این الگو را ذکر کردیم. در این زمینه توجه کنید در وهله‌ی اول تا تایید کامل الگو نباید بر اساس آن اقدام به معامله کرد و در وهله دوم اعتبار الگوهای دوقلو در چارت قیمتی با یکدیگر متفاوت هستند.

همچنین توجه کنید این الگو یک الگوی بازگشتی است اما قرار نیست با تشکیل هر الگوی سقف یا کف دو قلو قیمت بدون استثنا تغییر روند دهد، بلکه این فقط یک احتمال قوی است و از این رو تعیین حد ضرر و حد سود بسیار اهمیت دارد. این ذات تحلیل تکنیکال است و تمامی روش‌ها و تحلیل‌های تکنیکالی در فضای احتمالات بیان می‌شود. اگر این موضوع را درک نکنید به زودی مایوس خواهید شد.

در بین افراد مبتدی بسیار شنیده‌ می‌شود که تحلیل تکنیکال در بورس ایران کار نمی‌کند! این جملات خنده‌دار از عدم درک احتمالاتی بودن متدهای تحلیل تکنیکال نشآت می‌گیرد.

آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته در بورس

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته روی لینک زیر کلیک کنید.

تابلوخوانی در کنار تحلیل بنیادی و تکنیکال، بعد سوم بورس است. همه چیز در تابلوی معاملات سهم وجود دارد، اطلاعاتی که شاید در نگاه اول کسی متوجه آنها نشود اما با یادگیری تکنیک های تابلو خوانی و بازار خوانی می توانید به اطلاعات زیادی دست پیدا کنید و بر این اساس معاملات پر سودتری داشته باشید. در کتاب آموزش تابلو خوانی پیشرفته به مطالبی خواهیم پرداخت که در هیچ کلاس یا کتابی به شما آموزش نمی دهند. تکنیک هایی که حاصل سالها تجربه در بازار سرمایه است.

دو قله و دو دره Double Top و Double Bottom

Double Top یک الگوی بازگشتی است که پس از یک حرکت گسترده به سمت بالا به وجود می آید. “Top” قله هایی هستند که وقتی قیمت به سطح خاصی می رسد که نمی تواند شکسته شود، شکل می گیرد. پس از رسیدن به این سطح، قیمت کم کم از آن دور می شود، اما بعد از آن دوباره برای آزمایش سطح باز می گردد.

در نمودار بالا می توانید ببینید که دو قله یا “Double Top” پس از حرکت قوی به بالا تشکیل شده اند. توجه کنید که چطور قله دوم قادر به شکستن سطح بالای قله اول نیست. این یک نشانه قوی است که نشان می دهد که روند صعودی می خواهد اتفاق بیافتد؛ زیرا به ما می گوید که فشار خرید تقریبا در حال اتمام است.

با Double Top، ما می توانیم سفارش ورود خود را در زیر خط گردن قرار دهیم، زیرا واگرایی روند صعودی را پیش بینی می کنیم. با نگاهی به نمودار، می توانید ببینید که قیمت خط گردن را می شکند و حرکت خوبی را انجام می دهد.

به یاد داشته باشید که Double Top تشکیل یک روند صعودی واگرا است، بنابراین شما می خواهید پس از یک روند صعودی قوی دنبال آن باشید. شما همچنین متوجه خواهید شد که نزول تقریبا ارتفاع یکسانی با جایی که Double Top تشکیل شده، دارد.

Double Bottom

Double Bottom نیز تشکیل یک روند صعودی واگرا است، اما این بار ما به دنبال آن هستیم که خرید کنیم و نه فروش. این تشکل ها پس از گسترش روند نزولی، هنگامی که دو دره یا “Bottom” تشکیل شده اند، رخ می دهد. شما می توانید روی نمودار بالا ببینید که بعد از روند نزولی قبلی ، قیمت دو دره را تشکیل داد زیرا قادر به رفتن به زیر سطح خاصی نیست.

توجه کنيد که چطور دره دوم قادر نبود به طور قابل ملاحظه اي دره اول را بشکند. این نشان دهنده ی این است که فشار فروش رو به اتمام است و این واگرایی در حال وقوع است. قیمت خط گردن را شکست و حرکت خوب رو به بالایی انجام داد.

ببینید چطور قیمت تقریبا با همان ارتفاع یکسان با تشکیل bottom بالا آمده؟ به یاد داشته باشید، درست مثل double top ، double bottoms روند معکوسی را تشکیل می دهند. شما می خواهید پس از یک روند نزولی قوی، دنبال آن ها بگردید.

الگوهای خطی کلاسیک | الگوهای قیمتی

در بازار فارکس پس از نوسانات قیمتی متعدد و پس از اتمام کشمکش میان خریداران و فروشندگان ،نوعی تعادل و به عبارتی دیگر ، نوعی آرامش در بازار ساکن میشود که به آن اصلاح قیمت گفته میشود. هنگامی که بازار وارد فاز اصلاح میشود در واقع خریداران و فروشندگان هر یک به دنبال راهی برای بدستگرفتن قدرت بازار هستند. که این امر باعث بوجود آمدن الگوهای قیمتی مختلف میشود که هریک سیگنالی از روند آتی بازار به همراه دارند. یک معامله گر حرفه ایی بیشتر در زمان اصلاح بر بازار تمرکز میکند تا این الگو های قیمتی را شکار کند.

در ادامه مهم ترین و شناخته شده ترین الگو های قیمت را تحت عنوان الگوهای خطی کلاسیک آموزش میبینیم.

الگوی پرچم | الگوی Flag

این الگو معمولا در انتهای یک روند پرقدرت صعودی یا نزولی شکل میگیرد.این الگو یک الگوی ادامه روندی است به این معنی که اگر در انتهای یک روند صعودی ظاهر شود روند بعد از آن نیز صعودی و اگر در انتهای یک روند نزولی ظاهر شود ادامه روند نیز نزولی خواهد بود . این الگو یکی از ساده ترین و در عین حال یکی از پرکاربرد ترین الگوهای قیمتی هم در بازار فارکس و هم در بازار بورس است.

در تایم فریم 4 ساعته جفت ارز EUR/USD ، این الگو در انتهای روند صعودی به صورت یک کاهش جزئی یا همان اصلاح ظاهر شده است.

شکل شماتیک الگوی پرچم بصورت عکس زیر است :

استراتژی معاملاتی با الگوی پرچم

نقطه ورود به معامله ، شکست سقف پرچم در روند صعودی یا شکست کف پرچم در روند نزولی.

حد ضرر منظور از الگوی ادامه‌دهنده چیست؟ Stop Loss ، پایین ترین قیمت الگو در روند صعودی یا بالا ترین قیمت در روند نزولی.

حد سود Take Profit ، هدف قیمتی اول و دوم به ترتیب 50% و 100% میله پرچم با استفاده از فیبوناچیاکسپنشن Expansion .

الگوی مثلث متقارن

این الگو در بسیاری از اصلاحات قیمتی دیده میشود. معمولا در تایم فریم بالاتر به صورت کندل اینساید بارInside Bar Candle Stick شناخته میشود. این الگو میتوانند ادامه دهنده و یا تمام کننده روند قبل از خود باشد.

شکل شماتیک الگوی مثلث متقارن بصورت عکس زیر است :

استراتژی معاملاتی الگوی مثلث متقارن

نقطه ورود ، شکست بالا ترین قیمت در شکست صعودی یا پایین ترین قیمت در شکست نزولی.

حد ضرر Stop Loss ، آخرین برخورد با ضلع پایین در شکست صعودی یا آخرین برخورد با ضلع بالا در شکست نزولی.

حد سود Take Profit ، هدف قیمتی اول و دوم به ترتیب 50% و 100% قاعده یا ارتفاع مثلث با استفاده از فیبوناچی اکسپنشن .

جهت ثبت نام در بروکر amarket بر روی عکس زیر کلیک کنید و 20% بونوس هدیه دریافت نمایید.

الگوی کنج | الگوی تراکمی

این الگو یک الگوی بازگشتی است ، به این منظور که اگر به صورت صعودی شکل بگیرد منظور از الگوی ادامه‌دهنده چیست؟ روند بعد از آن نزولی است و بالعکس. در این الگو به تدریج کف ها و سقف های الگو به یکدیگر نزدیک میشوند.

شکل شماتیک الگوی کنج بصورت عکس زیر است :

استراتژی معاملاتی با الگوی تراکمی :

نقطه ورود ، شکست کف الگو در روند صعودی یا شکست سقف الگو در روند نزولی.

حد ضرر Stop Loss، بالا ترین قیمت در الگوی صعودی و پایین ترین قیمت در الگوی نزولی.

حد سود Take profit ، پایین ترین قیمت در الگوی صعودی و بالا ترین قیمت در الگوی نزولی.

الگوی کاپ | الگوی فنجان

این الگوی قیمتی به ندرت در بازار بوجود می آید و معمولا در تایم فریم های بالاتر دیده میشود اما بعد از شکل گرفتن این الگوی قیمتی میتوان انتظار یک روند قوی را داشت.

شکل شماتیک الگوی فنجان بصورت عکس زیر است :

استراتژی معاملاتی با الگوی کاپ

نقطه ورود ، شکست سقف قیمتی در الگوی صعودی یا شکست کف قیمتی در الگوی نزولی.

حدضرر Stop Loss ، پایین ترین قیمت در قسمت دسته کاپ یا فنجان در الگو صعودی و بالعکس.

حد سود Take Profit ، اول و دوم به ترتیب 50% و 100% ارتفاع فنجان با استفاده از فیبوناچی اکسپنشن Expansion در نقطه ورود .

الگوی قیمتی مستطیل | Side Way

الگوی مستطیل در بازار فارکس بسیار رایج است و عمدتا به عنوان بازار ساید وی Side Way یا بازار خنثی از آن یاد میشود. معمولا در چنین شرایطی معامله گران معتقدند قدرت بازار به طور مساوی بین خریداران و فروشندگان تقسیم شده است. و روند بعد از این الگو بستگی به پیروزی خریداران یا فروشندگان دارد. بنابراین الگوی مستطیل هم میتواند یک الگوی بازگشتی باشد هم یک الگوی ادامه روندی.

شکل شماتیک الگوی مستطیل بصورت عکس زیر است :

استراتژی معاملاتی با الگوی مستطیل

نقطه ورود به معامله ، شکست بالا ترین یا پایین ترین قیمت الگو .

دستور حد ضرر Stop Loss ، بالا ترین قیمت الگو در شکست نزولی یا پایین ترین قیمت الگو در شکستصعودی .

حد سود Take Profit ، هدف اول و هدف دوم منظور از الگوی ادامه‌دهنده چیست؟ به ترتیب 50% و 100% ارتفاع الگو با استفاده از فیبوناچیExpansion از محل ورود به معامله .

الگوی قیمتی سر و شانه

این الگو یک الگوی قیمتی بازگشتی است که معمولا در اوج های قیمتی یا کف های قیمتی تشکیل میشود. الگوی سر و شانه متشکل از سه اوج و دو کف قیمتی است که اوج قیمتی میانی بالا تر از دو اوج قیمتی دیگر است و خط واصل بین دو کف قیمتی به عنوان خط گردن این الگو شناخته میشود. البته اگر این الگو در انتهای یک روند نزولی ظاهر شود متشکل از سه کف قیمتی و دو اوج قیمتیخواهد بود که کف قیمتی میانی پایین تر از دو کف قیمتی دیگر است و خط گردن در اینجا خط واصل دو اوج قیمتی یاد شده است.

شکل شماتیک الگوی سر و شانه بصورت عکس زیر است :

استراتژی معاملاتی با الگوی سر و شانه

نقطه ورود به معامله ، شکست امتداد خط گردن .

حد ضرر Stop Loss ، اوج قیمتی دوم .

حد سود Take Profit ، هدف اول و هدف دوم به ترتیب 50% و 100% ارتفاع الگو (فاصله اوج قیمتی میانی با خط گردن) با استفاده از فیبوناچی اکسپنشن در نقطه ورود.

الگوی سقف دو قلو | الگوی کف دو قلو

این الگو یک الگوی بازگشتی است. الگوی سقف دو قلو معمولا در انتهای روند های صعودی و الگوی کف دو قلو در انتهای روند های نزولی ظاهر میشوند. الگوی سقف دو قلو متشکل از دو سقف تقریبا هم تراز هم به شکل M و الگوی کف دو قلو متشکل از دو کف قیمتی هم تراز به شکل W میباشند.

شکل شماتیک الگوی سقف دو قلو بصورت عکس زیر است :

استراتژی معاملاتی با الگوی سقف دو قلو و کف دو قلو

نقطه ورود به معامله ، شکست کف قیمتی در الگوی سقف دو قلو یا شکست سقف قیمتی در الگوی کف دو قلو .

حد ضرر Stop Loss ، اوج قیمتی در الگوی سقف دو قلو یا کف قیمتی در الگوی کف دو قلو .

حد سود Take Profit ، هدف قیمتی اول و دوم به ترتیب 50% و 100% ارتفاع الگو (فاصله بین اوج و کف الگو ) .

الگوی قیمتی سقف سه قلو | الگوی قیمتی کف سه قلو

الگوی سه کف و الگوی سه اوج بازگشتی هستند با این تفاوت که الگوی سه کف در انتهای روند نزولی و الگوی سه اوج در انتهای روند صعودی شکل میگیرند. الگوی سقف سه قلو متشکل از سه اوج قیمتی تقریبا هم تراز و حداقل دو کف قیمتی و الگوی سه کف متشکل از سه کف قیمتی تقریبا یکسان و حداقل دو اوج قیمتی است.

شکل شماتیک الگوی سقف سه قلو بصورت عکس زیر است :

استراتژی معاملاتی با الگوی سه اوج و سه کف

نقطه ورود به معامله ، شکست خط واصل کف های قیمتی در الگوی سه اوج یا شکست خط واصلاوج های قیمتی در الگوی سه کف.

حد ضرر Stop Loss ، بالاترین قیمت در الگوی سه اوج یا پایین ترین قیمت در الگوی سه کف.

حد سود Take Profit ، هدف قیمتی اول و دوم به ترتیب 50% و 100% فاصله بین بالا ترین قیمت و پایین ترین قیمت الگو با استفاده از فیبوناچی Expansion از نقطه ورود.

پیشنهاد میکنیم مطلب پرطرفدار « کش بک فارکس چیست؟ » را نیز در سایت گوگل فارکس مطالعه فرمایید.

الگوی اسپایک بیانگر چیست و چگونه می‌توان با آن وارد معامله شد؟

الگوهای نمودار شمعدانی، الگوهای محبوب تحلیلگران هستند. هر یک از این شمعدان‌ها، گویای اطلاعات زیادی مثل باز و بسته شدن قیمت‌ها و محدودیت‌های بالاتر و پایین‌تر قیمت سهام در طول روز، هفته، ماه و سال هستند. در این مقاله قصد داریم راجع به یکی دیگر از این الگوهای محبوب یعنی الگوی اسپایک، که تشکیل منحصر به فردی دارد و فرصت‌های معاملاتی مناسبی را ارائه می‌دهد، صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

الگوی اسپایک چیست؟

همانطور که از نامش پیدا است، الگوی اسپایک (Spike) یا الگوی v، اوج را در هر خط روندی تشکیل می‌دهد، جایی که قیمت قبل از بازگشت به محدوده اولیه، جهش قابل توجهی دارد. تعریف الگوی شمعدانی v به عنوان افزایش یا افت ناگهانی خط روند ناشی از تغییر لحظه‌ای احساسات بازار، توصیف می‌شود.

یک الگوی جهش می‌تواند در هر دو روند صعودی و نزولی ظاهر شود و به دنبال آن حرکت ناگهانی، معاملات انجام شود. نکته این است که اسپایک پس از یک انگیزه در روند صعودی و نزولی شکل می‌گیرد و پس از اینکه جهش آن کامل می‌شود، قیمت به ارزش اولیه‌ خود باز می‌گردد.

یک مثال خوب از اسپایک منفی در بازارهای مالی، سقوط بازار سهام در 19 اکتبر 1987 است؛ زمانی که میانگین صنعتی داوجونز (DJIA) در یک روز 23 درصد سقوط کرد.

درک الگوی اسپایک

نمونه‌های شدیدتری از اسپایک مربوط به زمانی است که تحلیلگران به یکسری اخبار یا رویدادهای غیرمنتظره واکنش نشان می‌دهند، مانند نتایج درآمد بهتر از حد انتظار. استفاده از کلمه «اسپایک» به شیوه قدیمی قرار دادن برگه‌های کاغذی سفارش بر روی اسپایک فلزی پس از اتمام معامله مربوط می‌شود.

مفهوم اسپایک در ارزش قیمت سهام در تجزیه و تحلیل تکنیکال سهام استفاده می‌شود. تجزیه و تحلیل تکنیکال مطالعه روند تغییرات قیمت سهام و حجم معاملات است که تعداد سهام معامله شده در یک روز یا ماه را نشان می‌دهد. مدیران سرمایه، این روندهای تاریخی را مطالعه می‌کنند تا رفتار قیمت سهام را در آینده پیش‌بینی کنند.

از سوی دیگر، تجزیه و تحلیل بنیادی، قیمت آینده سهام را بر اساس فروش و سود شرکت ارزیابی می‌کند. مدیران سرمایه تجزیه و تحلیل تکنیکال و تجزیه و تحلیل بنیادی را برای تصمیم‌گیری در مورد قیمت یک سهام ترکیب می‌کنند.

یک نمونه معامله با الگوی v

یک تحلیلگر تکنیکال ممکن است محدوده معاملات قیمت برای یک سهام خاص را تحت نظر بگیرد. فرض کنید، طی 12 ماه گذشته، هر سهم بین 30 تا 45 دلار معامله شده است. علاوه بر محدوده قیمت، یک تحلیلگر تکنیکال روند بلندمدت قیمت سهام را بررسی می‌کند. در این مورد، فرض کنید که قیمت سهام از قیمتی در زیر 30 دلار به قیمت فعلی نزدیک 45 دلار برای هر سهم افزایش یافته است.

در این سناریو، اگر قیمت سهام به سرعت به زیر 30 دلار یا بالاتر از 45 دلار برسد، ممکن است برای تحلیلگر تکنیکال، به عنوان شاخص خرید یا فروش تلقی شود. فرض کنید که قیمت سهام به میزان 27 دلار یعنی پایین‌تر از قیمت معامله رسیده است.

اگر الگوی معاملات سهام به محدوده عادی معاملات بازگردد، ممکن است جهش ناهنجاری باشد. از سوی دیگر، اگر قیمت‌ها پس از جهش کوتاه شروع به کاهش کنند، این جهش ممکن است نشانگر این باشد که اخبار مربوط به شرکت، نظر سرمایه‌گذاران را در مورد سهام تغییر داده است. یک تحلیلگر تکنیکال ممکن است از این روند به عنوان دلیلی برای فروش سهام استفاده کند.

الگوی v چگونه شکل می‌گیرد؟

یک رویداد خاص (برخی اخبار در تقویم اقتصادی یا یک فورس ماژور با ارزش اقتصادی زیاد) احساسات سرمایه‌گذاران را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نقل قول‌ها را شکل می‌دهد و و تب و تاب بازار را در دست گرفته و باعث بروز الگوی اسپایک می‌شود.

پس از یک جهش تند، نقل قول‌ها در بالاترین نقطه متوقف می‌شود که ممکن است شمعدانی معکوس ایجاد کند (الگوی شمعدانی هارامی، ستاره و موارد مشابه). سپس در شمعدان‌های بعدی، از همانجایی که نقل قول‌ها شروع به رشد کردند، به مقادیر اولیه خود باز می‌گردند. پس از آن، روند فعلی معکوس می‌شود و قیمت در جهت مخالف شروع به حرکت می‌کند.

همانطور که گفتیم یک الگوی v در پایین روند نزولی هم شکل می‌گیرد. همانطور که در بالا توضیح داده شد، تحت تأثیر برخی اخبار یا رویدادها، نقل قول‌ها به شدت کاهش می‌یابد. سپس در شمعدان‌های بعدی‌، قیمت به محلی که از منظور از الگوی ادامه‌دهنده چیست؟ آن شروع به سقوط کرده است، باز می‌گردد. سپس روند واقعی معکوس می‌شود و نقل قول‌ها شروع به رشد می‌کنند.

چرا یک اسپایک ظاهر می‌شود؟

به عنوان یک قاعده کلی، ظاهر یک الگوی اسپایک توسط یک عامل حسی انسانی مثل حرص، ترس و وحشت تحریک می‌شود. حرص باعث می‌شود تا معامله‌گران پس از شروع انگیزه و نقل قول افراد، معاملات خود را در بازار باز کنند. با این حال، ممکن است اوضاع برای ادامه رشد قیمت، مناسب نباشد؛ بنابراین قیمت رو به سقوط قرار می‌گیرد. پس از شروع کاهش، وحشت و ترس از دست دادن پول به صحنه می‌آید. معامله‌گران شروع به بسته شدن سفارشات‌شان به صورت گسترده می‌کنند و پس از بازگشت قیمت به نقطه شروع، روند نزولی ادامه می‌یابد.

وضعیت دیگر بروز اسپایک زمانی است که یک معامله‌گر با موقعیت بسیار زیاد ظاهر می‌شود. در این مورد، اگر به عمق بازار نگاه کنید، حجم زیادی با تمام قیمت‌های موجود خریداری می‌شود، سپس عمق بازار با برنامه‌های سفارشی پر می‌شود و نقل قول‌ها به سطوح اولیه خود باز می‌گردند.

آیا دلایل دیگری می‌تواند باعث بروز الگوی اسپایک شود؟

• یک حرکت جهت‌دار (یک روند) در نمودار وجود دارد.
• قیمت در نزدیکی سطح حمایت یا مقاومت تجمع نمی‌یابد (سطحی وجود ندارد).
• شکاف‌های زیادی در روند وجود دارد.
• یک انگیزه سریع ممکن است سطح حمایت یا مقاومت کلیدی را از بین ببرد، پس از آن قیمت بازگشت می‌کند.
• قیمت ممکن است با فاصله از یک کانال قیمت مساوی، شکسته شود (سپس قیمت باز می‌گردد و روند معکوس می‌شود).
• جهش ناگهانی می‌تواند الگویی باشد که قیمت یک دارایی را دنبال می‌کند.

نمونه‌ای از معامله فروش با الگوی اسپایک

در نمودار زیر، قیمت برای مدت طولانی درحال رشد بوده است. در یک مرحله، یک رویداد مهم اقتصادی یا سیاسی اتفاق می‌افتد، یا معاملات فعال به سادگی آغاز می‌شود (هرچه خبر غیرمنتظره‌تر باشد، واکنش بازار حادتر است). قیمت بالا می‌رود و روی شمعدان بعدی متوقف می‌شود، سپس نقل قول‌ها کاهش می‌یابند. در حالت ایده‌آل، باید در آخرین سطح پایین قبل از ضربه، موقعیتی باز شود. با این حال، در این مثال، یک معامله فروش در پایان بسته شدن شمعدان باز می‌شود.

توقف ضرر در مکانی امن پشت ارتفاع قرار گرفته است. سود دریافتی بر اساس اندازه SL محاسبه می‌شود. برای افزایش سود، با در نظر گرفتن این که معامله در ابتدای ظاهر شدن یک روند باز می‌شود، بهتر است به جای قرار دادن SL،TP را جابجا کرد.

نمونه‌ای از معامله خرید با الگوی اسپایک

پس از یک روند نزولی طولانی مدت، قیمت یک حرکت شدید را نشان می‌دهد و سپس متوقف می‌شود (در نمودار، به نظر می‌رسد یک چکش معکوس کامل به وجود آمده است). در شمعدان بعدی، قیمت به نقطه شروع باز می‌گردد. در اینجا ممکن است روند خرید باز شود.

SL را در قسمت پایین قرار داده و یک TP بر اساس اندازه SL محاسبه می‌شود. برخی منابع توصیه می‌کنند که TP به اندازه Spike بزرگ شود. با این حال، با در نظر گرفتن این که معامله در ابتدای بروز یک روند باز می‌شود، بهتر است که SL را به جای قرار دادن TP جابجا کرد. بدون شک این کار، گزینه کاملی نیست، اما در صورت قرار دادن TP ثابت، امتیاز بیشتری کسب می‌شود.

چگونه یک الگوی اسپایک را تشخیص دهیم؟

شمعدان الگوی v به افزایش نامنظم قیمت اشاره دارد که معمولا ناشی از ورود اطلاعات جدید به بازار است. هنگامی که ضربه یا انگیزه اولیه وارد بازار می‌شود، یک شمع معکوس پس از شمع اسپایک شکل می‌گیرد و به دنبال آن شمع‌های بیشتری در خط قیمت اولیه شکل می‌گیرند.

اخبار عمده بازار می‌تواند دید معامله‌گران را تحت تأثیر قرار دهد و باعث افزایش ناگهانی ورود یا خروج در بازار شود. افزایش ناگهانی تقاضا، قیمت سهام را به اوج می‌رساند، پیش از آنکه معامله‌گران وحشت زده شده و شروع به فروش سهام خود کنند و قیمت را به سطح اولیه برسانند.

چگونه اسپایک را تفسیر کنیم؟

اسپایک‌ها الگوهای نادری هستند. بنابراین، هنگامی که یک الگوی اسپایک ظاهر می‌شود، معمولا یک دلیل خوب در پشت آن وجود دارد که باعث حرکت می‌شود. معامله‌گران باید قبل از تصمیم‌گیری در مورد اقدام، وضعیت را با دقت بررسی کنند.

خرید و فروش معاملات در الگوی v با ریسک زیادی همراه است. به عنوان یک احتیاط، معامله‌گران باید قبل از ورود به موقعیت، توقف ضرر و محدودیت سود خود را با دقت تعیین کنند. در شرایطی که جهش قابل توجهی منظور از الگوی ادامه‌دهنده چیست؟ در قیمت وجود دارد، می‌توان در باز شدن شمع بازگشت، موقعیت فروش را باز کرد و با استفاده از بالاترین میزان اوج، حد توقف ضرر را تعیین کرد. حد سود نیز پس از اندازه‌گیری SL در فاصله مساوی قرار می‌گیرد.

برعکس آن، وقتی جهشی در روند نزولی ظاهر می‌شود، معامله‌گران در اولین باز شدن شمع صعودی پس از جهش، موقعیت خرید خود را باز می‌کنند.

دیدگاه سرمایه‌گذاران فارکس نسبت به اسپایک

گاهی اوقات قیمت یک دارایی به حالتی بسیار شدید و ناگهانی بالا یا پایین می‌رود و سپس بازگشت می‌کند. بنابراین در نمودار قیمت، الگوی اسپایک یا جهش ایجاد می‌شود. این پدیده را می‌توان 99 درصد در بازار فارکس مشاهده کرد؛ زیرا این یک بازار بسیار بی‌ثبات است و قیمت بسیار سریع شروع به حرکت می‌کند و سپس جهت آن تغییر می‌کند.

این حرکات قوی به دلیل معاملات ناگهانی عظیمی شکل می‌گیرد که همزمان بر اساس یک رویداد اقتصادی مانند یک خبر مهم ایجاد می‌شود. به عنوان مثال، تغییر ناگهانی و غیرمنتظره نرخ بهره یک ارز. چنین حرکات و جهش‌هایی می‌تواند موضوع نوعی از معاملات باشد که به آن تجارت فارکس اسپایک (Forex Spike Trading) می‌گویند.

شما نمی‌توانید چنین تحرکات و جهش‌هایی را در بازار سهام مشاهده کنید؛ زیرا سهام نمی‌تواند به طور ناگهانی تحت تأثیر اخبار و رویدادهای اقتصادی قرار گیرد. آنها به تدریج تغییر می‌کنند. همچنین انجام تعداد نامحدود معاملات خرید یا فروش به یک باره در بازار سهام آسان نیست، زیرا بازار سهام محدود است و گاهی خریدار برای فروشنده وجود ندارد و گاهی هم فروشنده برای خریدار. بنابراین، بازار سهام به ندرت جهش قیمت را ایجاد می‌کند.

اما معامله‌گران بازار فارکس منتظر هستند تا جهش قیمت در نمودارها برای ورود به بازار ایجاد شود، زیرا آنها معتقد هستند که:

• معاملات با الگوی اسپایک سودآورتر است
• تضمین قوی‌تری برای سودآوری آنها وجود دارد

نتیجه‌گیری

اسپایک نشان دهنده یک حرکت ناگهانی (جهش) در روند زمانی است که اخبار یا رویدادهای مهم بازار احساسات معامله‌گران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، نباید آن را با شکافی که در خط روند ظاهر می‌شود، اشتباه گرفت. معاملات الگوی اسپایک با ریسک بالایی همراه است و حتی می‌تواند معامله‌گران باتجربه را فریب دهد. برای واکنش به الگوی شمعدان اسپایک، باید بر اکثر الگوهای شمعدان مسلط شوید و از گیر افتادن در دام سیگنال‌های کاذب، جلوگیری کنید.

تکنیک الگوی ساعت یا تیک صعودی چیست؟

الگوی ساعت در تابلوخوانی یکی از الگوهایی است که سرمایه‌گذاران در تحلیل رفتار سهم، بسیار از آن استفاده می‌کنند. استفاده از این الگو برخلاف محتواهایی که در سایت‌ها و وبلاگ‌های مختلف در خصوص آن نوشته شده است دارای اصولی است که در این مقاله قصد داریم درباره همه آن‌ها صحبت کنیم. معمولا الگوی تیک ساعت در دقایق پایانی بازار دارای بیشترین اهمیت است چرا که رفتار سرمایه‌گذاران در انتهای روز معاملاتی سهم، جهت معاملاتی فردای آن را تعیین می‌کند. پس تا انتهای این مقاله با من همراه باشید.

قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله چیست؟

قبل از توضیح در خصوص الگوی ساعت بهتر است ابتدا در مورد قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله اطلاعاتی کسب کنید. قیمت پایانی در واقع میانگین موزون قیمت‌های معامله شده در روز است. نحوه محاسبه قیمت پایانی به شرطی که حجم معاملات سهم از حجم مبنا بیشتر باشد بر اساس محاسبه میانگین و یا معدل به دست می‌آید یعنی در محاسبه قیمت پایانی حجم نیز اهمیت زیادی دارد. قیمت آخرین معامله هم در واقع آخرین معامله‌ای است که در نماد شرکت انجام می‌شود. در الگوی تیک ساعت ما با این دو قیمت سر و کار داریم که در ادامه در خصوص آن توضیح می‌دهیم. به عنوان مثال، شکل زیر قیمت پایانی و آخرین معامله را در نماد شرکتی نشان می‌دهد.

همان‌طور که در شکل نشان داده شده قیمت آخرین معامله 1368 تومان ولی قیمت پایانی 1339 تومان است. قیمت پایانی سهم کمتر از قیمت آخرین معامله است و این نشان می‌دهد که این سهم در قیمت‌های پایین بسیار معامله شدهو به همین دلیل قیمت پایانی آن که میانگین معاملات روزانه است، پایین‌تر است.

الگوی ساعت چیست؟

الگوی ساعت یا همان الگوی تیک صعودی زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت آخرین معامله بالاتر از قیمت پایانی باشد. حداقل اختلافی که باید بین این دو قیمت در نظر گرفت 2 درصد است و این اتفاق در نیم ساعت پایانی بازار اهمیت زیاد پیدا می‌کند. در این حالت الگوی تیک ساعت تشکیل می‌شود. در خصوص این الگو حتما توجه داشته باشید که سهم باید حجم معاملات مناسبی هم داشته باشد. این حجم معاملات بهتر است در محدوده حجم معاملات ماهانه سهم باشد. در این صورت معامله حجم کم و تشکیل الگوی تیک ساعت نمی‌تواند معیار مناسبی باشد حتی زمانی که اختلاف بین قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی بالا بوده و از اعتبار بالایی هم برخوردار باشد.

چگونه از تکنیک الگوی تیک صعودی در تابلو خوانی سهم استفاده کنیم؟

حال که با الگوی تیک صعودی و کارکرد آن آشنا شدید، در ادامه باید استفاده از آن را در تابلوخوانی و نوسان گیری توضیح دهیم. برای شناسایی این سهم‌ها نیازی نیست که کلیه نمادهای بازار را رصد کنید تا به هدف خود برسید بلکه قادرید با استفاده از یک فیلتر معاملاتی کاربردی نمادهایی که اختلاف بین قیمت پایانی و آخرین معامله آن‌ها بیشتر از 2 درصد باشد را پیدا کنید.

برای نوشتن فیلتر سهامی که با توجه به نکات گذشته می‌توانند برای روز آینده مورد بررسی قرار گیرند، کافی است دستور زیر را کپی کرده و در بخش فیلتر سایت tse تایپ کنید. در صورتی که تمایل دارید اختلاف بین آخرین معامله و قیمت پایانی افزایش یابد می‌توانید عدد ۳ در تصویر که به معنای اختلاف ۳ درصدی بین قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله است را تغییر دهید. کافی است دستور زیرا در بخش فیلتر سایت tsetmc وارد کنید تا پس از آن شاهد معاملات نمادهایی از این دست باشید.

نکات مهمی که در استفاده از الگوی ساعت باید بدانید!

یکی از نکات مهم در استفاده از الگوی ساعت یا صعودی این است که حجم معاملات سهم در بازه زمانی که قیمت آخرین معامله در حال پر کردن گپ قیمتی با قیمت پایانی است باید حداقل 20 درصد حجم معاملات سهم باشد. اگر شاهد این اتفاق باشیم، می‌توان گفت که الگوی ساعت از اعتبار معاملاتی بالایی برخوردار است. البته برخی از سرمایه‌گذارانی که سهام شرکت را دارند، معاملات سهم را در انتهای بازار خوب جلوه دهند تا نظر دیگران را به سهم جلب کنند و به همین دلیل با حجم کمی سهم را رو به بالا معامله می‌کنند در صورتی که صرفا جنبه فریب معاملاتی دارد.

یکی از نکات مهم در الگوی تیک ساعت تغییرات قیمت منفی و مثبت است. به عنوان مثال، فرض کنید که قیمت پایانی سهمی -4 درصد و قیمت اخرین معامله -1 درصد باشد. خب در اینجا اختلاف بین قیمت پایانی و آخرین معامله 3 درصد است و همین می‌تواند یک الگوی تیک ساعت تشکیل دهد. تفاوت اینجاست که همین اختلاف می‌تواند در حالت‌های مثبت (آخرین معامله 4 درصد مثبت و قیمت پایانی 1 درصد مثبت) یا مثبت و منفی (آخرین معامله 2 درصد مثبت و قیمت پایانی -1 درصد ) اتفاق بیفتد. اما این نکته را مد نظر داشته باشید که هر چقدر اختلاف به سمت عددهای مثبت برود، شرایط بهتر است.