آشنایی با صندوق‌های پوششی ریسک
صندوق‌های پوشش ریسک به‌عنوان گزینه‌ای جایگزین برای سرمایه‌گذاری مستقیم در یک نوع دارایی مالی مانند سهام محسوب می‌شوند که با به‌کارگیری استراتژی‌ها و گزینه‌های متنوع سرمایه‌گذاری در راستای حداکثرسازی سود سرمایه‌گذاران خود تلاش می‌کنند، با این تعریف اولیه می‌توان پی برد که صندوق‌های پوشش ریسک عملاً روش منحصربه‌فردی برای سرمایه‌گذاری نیست؛ بلکه ساختار و تشکیلاتی هستند که ترکیب‌های مختلفی از روش‌های سرمایه‌گذاری مانند سهام، ابزارهای دیگر و… را در بازارهای داخلی و بین‌المللی به کار می‌گیرند تا بتوانند حداکثر سود را برای سرمایه‌گذاران خود محقق سازند.
در دوره آشنایی با صندوق‌های پوشش ریسک ضمن آشنایی با ویژگی‌های هر صندوق پوشش ریسک به موضوع ساختار این صندوق‌ها نیز پرداخته شده است.
هدف از برگزاری دوره آشنایی با صندوق‌های پوشش ریسک، آشنایی مخاطبان دوره با این صندوق‌ها و معرفی یک جایگزین بسیار مطمئن برای سرمایه‌گذاری مخاطبان بوده است.
ماهیت صندوق‌های پوشش ریسک بر خلاف نام‌گذاری آنها، همراه با حداکثر ریسک است و عملاً در این نوع از صندوق‌های سرمایه‌گذاری ریسک بالایی از طریق به‌کارگیری ابزارهای مختلف سرمایه‌گذاری پذیرفته می‌شود تا بتواند حداکثر بازده را ایجاد کنند.
دوره آشنایی با صندوق‌های پوشش ریسک برای چه کسانی مناسب است؟
مباحث و موضوعات این دوره برای همه افراد و علاقه‌مندان مناسب خواهد بود و همه افرادی که با مباحث مربوط به سرمایه‌گذاری آشنایی دارند و به شناخت بیشتر این موضوع علاقه‌مند هستند می‌توانند در این دوره شرکت کنند و اطلاعات خود در این زمینه را افزایش دهند.
برای شرکت در این دوره نیاز به هیچ پیش‌نیاز به خصوصی وجود ندارد و آشنایی اولیه با این مفاهیم برای شرکت در دوره کافی خواهد بود.
ابزار مشتقه چیست و چگونه ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد؟
ابزار مشتقه (Derivative) اوراق معاملاتی هستند که به شما امکان می‌دهند ریسک سرمایه‌گذاری خود را بسیار کاهش دهید. با استفاده از ابزار مشتقه شما می‌توانید با هزینه اندکی به‌نوعی سرمایه‌گذاری خود را بیمه کرده و سود قطعی از آن بردارید.
نوع دیگری از ابزار مشتقه هم وجود دارد که ریسک شما را کاهش نمی‌دهد اما میزآن‌سود شما را بدون تغییر میزان ریسک، چندین برابر می‌کند. البته توضیح هرکدام از این‌ها خود مقاله مجزایی می‌خواهد.
درهرحال ما در این مقاله به‌صورت مختصر به معرفی ابزار مشتقه و انواع آن می‌پردازیم.
ریسک و سود، دو موجود جدانشدنی
نمی‌دانم چقدر کلا با بازار و بازارهای سروکار داشته‌اید؛ اما اگر داشته‌اید به‌احتمال‌زیاد می‌دانید که یک اصل خلل‌ناپذیر در بازار وجود دارد، آن هم این است که ریسک بالا با سود بالا همراه است و برای گرفتن سود بیشتر باید بیشتر هم ریسک کرد.
این‌یک اصلی کلی هر بازاری است. مهم نیست بازار سرمایه باشد یا بازار طلا و دلار یا برنج. کسی که می‌خواهد سود بیشتری در یک‌زمان مشخص ببرد، باید ریسکش را هم بپذیرد؛ یعنی بپذیرد که احتمال ضرر کردن هم بالاست.
قیمت‌ها در ابزار مشتقه
در کل چه در بازار مالی و چه در بازار کالاها قیمت‌ها بر پایه دو چیز تعیین می‌شوند. یکی ارزش اولیه و ذاتی متاع مورد معامله و دیگری میزان عرضه و تقاضای آن است.
مثلا در بازار سهام هنگامی شرکتی با‌عرضه اولیه می‌خواهد وارد بازار بورس شود، ارزش اولیه سهام آن را بر پایه ارزش اسمی شرکت، دارایی‌ها و سودآوری آن معین می‌شود.
بعدا هم که شرکت وارد بازار بورس شد قیمت سهم آن با عرضه و تقاضا تعیین می‌گردد. در این عرضه و تقاضا، ارزش ذاتی هم اهمیت دارد. ارزش ذاتی هم رقمی است که معامله‌گران بازار حاضر هستند برای سهام آن شرکت بپردازند.
در این میان هم اگر گزارش‌های مالی شرکت منتشر شود یا هر خبر دیگری که مربوط به کارایی و سودآوری شرکت است بیاید، قیمت معاملاتی سهام آن تغییر می‌کند زیرا این اخبار در نهایت روی عرضه و تقاضا خود را بروز می‌دهند.
در بازار کالاها مثل برنج، گندم و طلا هم پارامترهایی همچون قیمت تمام‌شده، قیمت دلار ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) و در مورد طلا قیمت انس جهانی طلا که آن هم دوباره با همین پارامترها و همچنین عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند، روی قیمت آن کالاها در بازار ایران تاثیر دارند.
اما ابزارهای معاملاتی یا در اصل برگه‌های قرارداد معاملاتی هم در بازار وجود دارند که چون برای کالا یا شرکت خاصی صادر نمی‌شوند قیمتشان هم با پارامترها شرکت یا کالا تعیین نمی‌شود.
بگذارید این جمله را بیشتر بسط دهیم.
بازار اوراق بهادار
آنچه در بازار سهام معامله می‌شود سهام شرکتهای مختلف است. پیش از آنکه بازار سهام الکترونیکی شود و موارد مورد معامله غیرملموس شوند و مشتری صرفا با یک اسم و چند رقم کارش را انجام دهد، معاملات حضوری بودند و سهام شرکت‌ها در اصل برگه‌های سهام آن شرکت بود که از طرف خود شرکت و تحت نظارت سازمان بورس صادر می‌شدند.
یعنی وقتی شما سهام یک شرکت را می‌خرید، آنچه در ازای پول تحویل می‌گرفتید برگه‌های سهام یک شرکت خاص بود. هر برگه سهام می‌توانست شامل یک یا چند سهام شرکت می‌شد. این برگه‌ها یا اوراق، قیمت داشتند و به همین دلیل هم به بازار آنها، بازار بورس اوراق بهادار می‌گفتند.
ارزش این برگه‌ها همان‌طور که گفتیم بر پایه متغیرهای خود شرکت و عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.
اما در بازار برگه‌های دیگری نیز وجود دارند که ارزش آنها نه بر پایه متغیرهای مستقیم آنها، بلکه بر پایه قیمت چیزی دیگری که این برگه‌ها برای آن صادر شده‌اند تعیین می‌شود. این برگه‌ها اوراق مشتقه یا ابزار مشتقه نام دارند.
ابزار مشتقه در اصل (برگه) ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) قراردادهایی هستند که توسط متخصصین مالی برای کاهش ریسک معاملات اصلی ساخته شده است.
یکی از نمونه‌های این برگه‌ها، همان قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش است که در مقاله پیشین به آن پرداختیم.
از جمله دیگر ابزارهای مشتقه، قراردادهای آتی هستند.
قراردادهای آتی در ابزار مشتقه
برای اینکه روشن کنیم منظور از قراردادهای آتی چیست، بگذارید یک مثال بیاوریم.
فرض کنید که کشاورزی کارش کشت سیب‌زمینی است. سیب‌زمینی‌های این کشاورز در میانه تابستان می‌رسند و باید برداشت شوند. کیفیت سیب‌زمینی‌ها او نسبت به بقیه کشاورزان آن منطقه بهتر است. دلیلش این است که او هم بذر مناسب و البته گران‌تر تهیه می‌کند و هم هزینه‌هایی برای افزایش کیفیت خاک و آب محصولات خود می‌کند؛ اما یک مشکل وجود دارد.
مشکل اینجاست که زمان برداشت محصولات او با زمان برداشت محصولات بقیه کشاورزان یکی است. این مسئله باعث می‌شود در زمان فروش این محصولات، میزان عرضه سیب‌زمینی به بازار زیاد شود و در نتیجه قیمت سیب‌زمینی در بازار پایین بیاید.
طبیعتا هنگامی هم که او می‌خواهد محصولش را بفروشد، چون توقع عموم مشتریان بر اساس قیمت‌های بازار شکل‌گرفته، قانع کردن خریداران به اینکه کیفیت این محصول بالاست و قیمت آن حداقل ۵۰ درصد بالاتر از بقیه است، سخت است. نتیجه آنکه میزان حاشیه سود این کشاورز نیز پایین می‌آید.
از آن‌سو یک کارخانه تولید چیپس هم در منطقه وجود دارد که مشخصا اصلی‌ترین ماده اولیه‌اش همین سیب‌زمینی است. این کارخانه به دنبال محصولات با کیفیت می‌گردد اما بازار پر از سیب‌زمینی‌هایی است که کیفیتشان پایین است.
قرارداد آتی سیب‌زمینی
در این میان این کارخانه با محصولات کشاورز ما مواجه می‌شود. کیفیت آنها مناسب هستند و به درد کارخانه می‌خورند.
اما مشکل اینجاست که میزان محصولات تولیدی این کشاورز کمتر از مواد اولیه موردنیاز کارخانه است. در خط تولید هم نمی‌توان دو جور سیب‌زمینی متفاوت استفاده کرد.
آنچه رخ می‌دهد این است که کارخانه چیپس و این کشاورز یک قرارداد می‌بندند.
قرارداد آنها شامل این مسئله است که کشاورز متعهد می‌شود در زمان مشخصی در سال بعد، سیب‌زمینی با همین کیفیت و البته سه برابر وزن بیشتر محصولات امسال خود را به کارخانه بدهد. کارخانه هم در این قرارداد تضمین می‌کند که سیب‌زمینی‌های تولیدی او را در قیمت مشخص‌شده در قرارداد در سال بعد بخرد.
این‌یک قرارداد آتی یا آینده کالا است؛ یعنی قراردادی که در آن دو طرف متعهد می‌شوند که در زمان مشخصی در آینده کالایی را با هم مبادله کنند. وقتی‌که سررسید این قرارداد می‌رسد کارخانه باید پول کل سیب‌زمینی‌ها را بدهد و کالایش را تحویل بگیرد.
مزیت این قرارداد برای کارخانه این است که مدیران کارخانه اطمینان دارند که مواد اولیه موردنیازشان را حداقل برای مصرف چند ماه در سال بعد با قیمت مشخص دارند.
اگر در سال بعد به هر دلیلی قیمت سیب‌زمینی بالا برود، اهمیتی ندارد. کارخانه به‌طورقطع با مبلغ خاصی از الان خریدش را انجام داده است.
کشاورز هم مطمئن است که حالا به‌طورقطع محصولات سال بعدش با قیمت مشخصی خریداری خواهند شد. اهمیتی ندارد قیمت سیب‌زمینی در بازار پایین برود یا نه. او مشتری‌اش را دارد. از آن‌سو چون مطمئن است که کل محصول خود را خواهد فروخت می‌تواند سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهد و زمینش را بزرگ‌تر کند تا بتواند میزان سیب‌زمینی را که به کارخانه تعهد کرده است، تولید کند.
به این نوع قرارداد آتی، قرارداد Forward می‌گویند. دلیلش این نام‌گذاری هم این است که تنها تضمین اجرای این قرارداد برگه‌های آن و اعتماد طرفین است. هیچ سازمانی در این میان وجود ندارد که بر این قرارداد، مفاد آن و اجرای آن نظارت داشته باشد.
قراردادهای آتی در بورس ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) کالای ایران
در ایران بورس کالا برای سامان‌دهی به همین مسئله تشکیل شده است. بورس کالا محلی است که در آن تولیدکنندگان و مشتریان محصولات در آن به تبادل کالا و عقد قراردادها می‌پردازند. بورس کالا همچنین مکانی است که در آن تولیدکنندگان و خریداران می‌توانند همدیگر را بیابند.
در بورس کالا قراردادهای آتی برای کالاهای مختلفی می‌تواند شکل بگیرد. بورس کالا این قراردادهای آتی را سامان‌دهی می‌کند. چنین قراردادهایی صرفا به این خاطر که همین استانداردها و قوانین برای قراردادها دارند، قراردادهای Future نام دارند.
همچنین این قراردادهای آتی مثل بقیه ابزار مشتقه همچون اختیار معامله، بین سرمایه‌گذاران معامله نیز می‌شود.
در نتیجه در این قرارداد آتی در نهایت کسی که در تاریخ سررسید قرارداد برگه‌های قرارداد را دارد باید پول کالا را بپردازد و کالا را دریافت کند.
مشخصا قیمت معاملاتی این قراردادهای آتی تابع قیمت تضمینی موجود در قرارداد و همچنین قیمت محصول در بازار است. به همین دلیل هم به این‌ها ابزار مشتقه می‌گویند؛ زیرا هم خود قرارداد و هم قیمت آنها از چیز دیگری که پایه آن قرارداد است مشتق می‌شود.
انواع ابزار مشتقه
در کل چهار نوع ابزار مشتقه در دنیا وجود دارد.
۱- قرارداد آتی با مقررات و سازمان‌دهی (Future) که همانی است که در سطور بالا گفتیم.
۲- قرارداد آتی بدون مقررات (Forward) همانند مثال بالایی است و قراردادهایی که برخی از صنف‌ها از جمله طلا‌فروش‌ها با یکدیگر می‌بندند و هیچ سازمانی در این میان دخیل نیست.
۳- قراردادهای اختیار معامله (Option): این نوع ابزار مشتقه را در مقاله اختیار خرید و اختیار فروش توضیح داده‌ایم.
۴- قرارداد معاوضه (Swap): در این نوع ابزار مشتقه دو طرف معامله قرارداد می‌بندند که دو ابزار مالی را با یکدیگر معاوضه کنند؛ مثلا یک نفر امتیاز دریافت یک وام را با اختیار خرید یک سهم خاص که در مالکیت فرد دیگری است معاوضه می‌کند.
در ایران ابزار مشتقه توسط بورس کالا ارائه و مدیریت می‌شود. اگر شما بخواهید در ابزار مشتقه معامله انجام دهید باید یک کد معاملاتی در بورس کالا داشته باشد. تنها ابزار مشتقه در بورس کالا نیز قراردادهای آتی و قرارداد اختیار معامله است.
دسته‌بندی ابزار مشتقه
ابزار مشتقه را در کل می‌توان در دو دسته طبقه‌بندی کرد:
ابزار مشتقه مبتنی بر کالا مثل همین قراردادهای آتی کالا مثل سکه، گندم، پسته و زعفران که در بورس کالای ایران وجود دارند.
دیگری ابزار مشتقه مالی هستند. مثال آن هم همین قراردادهای اختیار معامله و همین قرارداد معاوضه است. البته ابزار مشتقه مالی دیگری هم در دنیا وجود دارند که البته از حوزه این مقاله خارج هستند.
کاهش ریسک در ابزار مشتقه
همان‌طور که در مثال قرارداد آتی خرید سیب‌زمینی گفتیم، ابزار مشتقه ریسک را برای هر دو طرف کاهش می‌دهند. برای مثال اگر در همین معامله آتی خرید سیب‌زمینی، اگر در زمان سررسید قیمت سیب‌زمینی در بازار بیشتر از قیمت قرارداد باشد، کشاورز علی‌رغم اینکه کمتر سود کرده، اما ضرر هم نکرده است. از آن‌سو کارخانه سود کرده است.
اگر هم در سررسید، قیمت سیب‌زمینی در بازار کمتر از قرارداد آتی سیب‌زمینی باشد، کارخانه ضرر کرده است اما ضرر آن محدود است. از آن‌سو در عوض مواد اولیه با کیفیت خریده است.
مشابه این قضیه در قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش هم وجود دارد؛ مثلا اگر در قرارداد اختیار فروش یک سهم، قیمت آن سهم در سررسید بیشتر از قیمت تضمینی خرید در قرارداد باشد، سرمایه‌گذار قرارداد خود را اجرا نمی‌کند و از خیر مبلغی که برای خرید قرارداد اختیار فروش پرداخت کرده می‌گذرد.
اگر هم در آن زمان قیمت سهم کمتر از قیمت خرید تضمینی باشد، سرمایه‌گذار با اطمینان و با سود جنس خود را می‌فروشد.
به همین دلیل ابزار مشتقه برای مدیران سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌هایی که می‌خواهند مدیریت ریسک انجام دهند، بسیار جذاب است؛ زیرا آنها می‌توانند با استفاده از چنین ابزارهایی ریسک سبد تحت مدیریت خود را تغییر دهند.
توسعه ابزارهای پوشش ریسک، بسترساز ورود سرمایه‌گذاران خارجی
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم؛ قرارداد اختیار معامله یا آپشن در حالی طی روزهای گذشته در بورس کالای ایران راه اندازی شده است که در گام اول اختیار خرید سکه طلا اجرایی شده و می تواند مکمل خوبی برای بازار آتی سکه باشد. علاوه بر این کارشناسان و فعالان بازار بارها، نبود ابزارهای نوین مالی مانند آپشن یا فیوچر در بازار ایران را از دلایلی عمق کم بازار سرمایه عنوان می‌کردند که توسعه این ابزار می‌تواند از جنبه بین‌المللی بورس ایران را به بازارهای جهانی نزدیک کند.
در این زمینه حبیب رضا حدادی، مدیرعامل شرکت تامین سرمایه امید در گفتگو با خبرنگار تسنیم اعلام نظر کرده استم که متن آن را در ادامه می خوانید.
تسنیم: به تازگی معاملات آپشن در بورس کالا بر روی سکه طلا راه‌اندازی شده است؛ ایجاد این ابزار مالی در بازار سرمایه ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مشارکت‌کنندگان در بازارهای اقتصادی همواره با ریسک‌ها و مخاطرات ناشی از نوسانات بازار مواجه هستند. این نوسانات و عدم اطمینان از وضعیت آینده، گاه باعث زیان‌های شدید، خروج مشارکت‌کنندگان از بازار، کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری و در نتیجه کاهش رشد اقتصادی می‌شود. قراردادهای اختیار معامله که نوعی از ابزارهای مشتقه هستند، در بورس‌ها کاربرد ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) زیادی دارند و از آنها به‌عنوان ابزاری جهت مدیریت ریسک، تعمیق و افزایش کارایی بازار استفاده می‌شود. خوشبختانه معاملات قراردادهای اختیار معامله در بورس کالای ایران بر روی سکه طلا راه‌اندازی شده است که انتظار می‌رود در آینده در مورد سایر کالاها نیز این اقدام صورت بگیرد تا شاهد کارایی بیشتر بازار سرمایه باشیم. از سوی دیگر با توسعه ابزارهای پوشش ریسک، عدم اطمینان سرمایه‌گذاران خارجی کاهش می‌یابد که قدم مناسبی جهت ایجاد بسترهای لازم برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بازار سرمایه ایران است.
تسنیم: به نظر شما آپشن هم مانند معاملات آتی مورد استقبال قرار می‌گیرد؟
قراردادهای اختیار معامله انعطاف‌پذیر هستند، چرا که دارنده یک قرارداد آتی خرید، ملزم به خرید یک دارایی خاص در موعد معین و در قیمت خاص در ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) آینده است؛ اما دارنده اختیار خرید در صورت تمایل و صلاح‌دید، دارایی خاص را در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص خریداری می‌کند. بنابراین با توجه به ویژگی انعطاف‌پذیری قراردادهای اختیار معامله و استقبالی که تاکنون از معاملات آتی شده، انتظار می‌رود از معاملات قراردادهای اختیار معامله نیز استقبال شود؛ البته این امر مستلزم شناخت کافی فعالان بازار از این ابزار است.
تسنیم: معرفی قرارداد آپشن بر پایه سکه طلا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ویژگی‌های خاص طلا مانند ارزش ذاتی، مقبولیت عمومی و نقدشوندگی بالای آن باعث شده است، این محصول به‌عنوان یکی از کالاهای جذاب، ایمن و با ارزش همواره موردتوجه سرمایه‌گذاران در ایران و دنیا قرار بگیرد و به‌عنوان یک کالای استراتژیک در بازارهای بین‌المللی معامله شود. با توجه به ویژگی‌های سکه طلا از جمله نوسانات قیمتی و استقبالی که تاکنون سرمایه‌گذاران در ایران برای سرمایه‌گذاری در این کالا و معاملات آتی آن نشان داده‌اند، به نظر می‌رسد کالای مناسبی برای معرفی قراردادهای اختیار معامله در بازار سرمایه ایران باشد.
تسنیم: طراحی و به‌کارگیری ابزارهای مالی در بازار سرمایه را چطور می‌بینید؟
به طور معمول تمام بورس‌ها با طراحی ابزارهای مالی مناسب به دنبال مدیریت ریسک ناشی از نوسانات قیمت، کمک به برنامه‌ریزی و کاهش هزینه‌های مالی و مبادلاتی شرکتهای تولیدکننده، افزایش شفافیت و کارایی بازارها هستند تا از این طریق بسترهای مناسب جهت تامین مالی بنگاه ها را فراهم کنند. در این میان بورس کالای ایران نیز در راستای نقش آفرینی در بازار سرمایه و متعاقب آن اقتصاد کشور تاکنون با طراحی و به‌کارگیری ابزارهای مالی نوین همچون معاملات آتی، سلف، سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی و قراردادهای اختیار معامله در راستای عمق‌بخشی به بازارها اقدامات خوبی انجام داده است که امیدواریم این اقدامات با گسترش و توسعه ابزارهای نوین مالی و فراهم نمودن بسترهای لازم ادامه داشته باشد.
اوراق تبعی؛ ابزار پوشش ریسک بازار سهام
انتشار اوراق تبعی یا همان بیمه نامه سهام، مناسب ترین راهکار برای اطمینان خاطر سهامداران به ویژه سهامداران خرد خواهد بود و ریسک سهام را کاهش خواهد داد.
به گزارش بازار به نقل از بازار سرمایه ایران، جواد عشقی نژاد، عضو هیات مدیره شرکت بورس تهران در خصوص تاثیر مثبت انتشار اوراق تبعی گفت: اوراق تبعی یکی از مهمترین و مناسب ترین ابزارهای مشتقه ای است که می تواند به راحتی پوشش ریسک مناسبی برای سرمایه گذاران به خصوص سهامداران خرد به دنبال داشت.
وی در ادامه با اشاره به شرایط کنونی بازار سهام و ریزش های قیمتی گفت: در شرایط کنونی هرچند شاهد کاهش قیمت در بیشتر سهام معامله شده در بورس و فرابورس هستیم، اما بسیاری از ناشران به ارزندگی سهام خود اعتقاد دارند و معتقدند که ارزش سهام آنها بسیار بالاتر از ارقام فعلی است. در این راستا اوراق تبعی می تواند گزینه مناسبی برای چنین سهامی باشد.
عشق نژاد در ادامه با اظهار این مطلب که انتشار اوراق تبعی می تواند چند درصد از نوسان قیمتی را گارانتی کند، گفت: این اوراق پوشش بسیار مناسب برای ریسک سهام سرمایه گذاران خرد خواهد بود. در واقع ناشری که به ارزش بالای سهام خود واقف است، با انتشار این اوراق به بیمه کردن سهام می پردازد.
این فعال بازار سرمایه، اوراق تبعی را «بیمه نامه سهام» عنوان کرد و ادامه داد: در واقع ناشر با انتشار اوراق تبعی به اطلاع سهامداران می رساند که حفاظت از سهم را بر عهده دارد.
به گفته عشقی نژاد، فعالان بازار سرمایه باید اطلاع رسانی دقیقی از این موضوع برای سهامداران به ویژه سهامداران خرد داشته باشند. این که انتظار داشتیم تمامی سهامداران از ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) جزئیات کامل تمامی طرح ها و اقدامات باخبر هستند، اشتباه است و لزوم فرهنگ سازی مناسب و ارائه اطلاعات کامل در این زمینه بسیار مهم خواهد بود.
عضو هیات مدیره شرکت بورس تهران در ادامه به دو گروه اصلی سهامداران اشاره کرد و با اشاره به سهامداران تازه وارد، گفت: در گروه اول سهامدارانی قرار دارند که به تازگی اقدام به خرید سهام یک شرکت کرده اند؛ ناشر می تواند با انتشار اوراق تبعی، یک اطمینان خاطر به این گروه از سهامداران دهد که سهم مزبور در دوره مشخص یک ساله هیچ گونه ریسک خاصی ندارد و از گارانتی های لازم برخوردار است.
عشقی نژاد گروه دوم را سهامداران قدیمی شرکت عنوان کرد که بعضا در ضرر قرار دارند و افزود: ناشر با انتشار اوراق تبعی برای این گروه از سهامداران نیز می تواند اطمینان خاطری از نبود ریزش بیشتر قیمتی در یک سال آتی داشته باشد.
مدیرعامل شرکت مدبران اقتصاد در ادامه به تشکیل سه حالت در سررسید این اوراق تبعی اشاره کرد و ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) افزود: در حالت اول ممکن است که نرخ سهام موجود در بازار در سررسید بالاتر از قیمت اعمال باشد، در این صورت سهامدار با اطمینان از اوراق خریداری شده می گذرد.
وی ادامه داد: حالت دوم ایجاد قیمت تعادلی میان نرخ بازار و قیمت اعمال است که رفتاری بی تفاوت به دنبال خواهد داشت. حالت سوم نیز قیمت پایین تر سهام در تابلو بورس نسبت به قیمت اعمالی است. در این صورت سهامدار یک هفته قبل از سررسید به کارگزار خود برای فروش اوراق اطلاع می دهد.
عشقی نژاد در ادامه تاکید کرد: با توجه به شرایط کنونی بازار سهام و افت قیمت سهام که فشار فروش بالایی از سوی سهامداران به بازار وارد می شود، این روش می تواند مانعی برای فروش بیشتر سهام به ویژه از سوی سهامداران خرد باشد. به عبارت دقیق تر زمانی که سهامدار از بیمه نامه سهام اطلاع داشته باشد، دیگر نگران افت قیمت نخواهد بود و اطمینان خاطر از فروش سهام خود در سررسید با قیمت مناسب دارد.
این فعال بازار سرمایه در ادامه خاطرنشان کرد: به نظر می رسد که باید انتشار اوراق تبعی به صورت یک الزام در دستور کار ناشران بازار سرمایه قرار گیرد. تا به این ترتیب بازار سهام بتواند به دور از هیجان، فشارهای فروش و ریسک سیاسی به مسیر خود ادامه دهد. این نکته را فراموش نکنیم که رشد بازار سرمایه، رشد اقتصاد کشور را به دنبال خواهد داشت.
ابزاری برای پوشش ریسک (هِج)
- اعضای کانون
- قوانین و آیین نامه های سازمان بورس و اوراق بهادار
- مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار
یک دقیقه با کانون
تحلیل برتر
برنامه های کانون
هیئت سازش
شنبه بازار سرمایه
دوشنبه بازار سرمایه
ارتباط باما
سعید فلاح پور، معاونت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار: اساسا در بازارهای کاهشی برای مصون ماندن از زیان، دو استراتژی اصلی استفاده می‌شود. استراتژی نخست، نقد کردن موقت دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت است و مورد دوم استفاده از قرارداد آتی روی سبد سهام و کسب بازدهی حدودا معادل نرخ بازده بدون ریسک اما بدون نقد کردن دارایی‌ها است.
به‌گزارش روابط‌عمومی کانون به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، معاونت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار یکی از مهمترین مزیت های ابزار آتی روی سبد سهام را کاهش ریسک در سرمایه گذاری دانست و گفت: قرارداد آتی روی سبد سهام، یکی از مهمترین ابزارهای پوشش ریسک برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای سرمایه به شمار می رود. با استفاده از این ابزار، مدیران سرمایه‌گذاری این امکان را دارند که بتای پرتفوی خود را به صفر نزدیک کنند.
وی در ادامه گفت: در سال ها گذشته خلا چنین ابزاری به خوبی در بازار سهام محسوس بود، به طوریکه مدیران سرمایه‌گذاری تاکنون روشی اثرگذار و کارا برای مدیریت ریسک نوسانات در اختیار نداشتند.
فلاح پور در پاسخ به چگونگی استفاده از این ابزار در صندوق‌های سرمایه‌گذاری در جهت کنترل ریسک گفت: اساسا در بازارهای کاهشی برای مصون ماندن از زیان، دو استراتژی اصلی و جایگزین استفاده می شود. استراتژی نخست، نقد کردن موقت دارایی ها و سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت تا اتمام روند کاهشی است و مورد دوم استفاده از قرارداد آتی روی سبد سهام و کسب بازدهی حدودا معادل نرخ بازده بدون ریسک اما بدون نقد کردن دارایی ها است.
وی در توضیح این مکانیسم ها بیان کرد: صندوق های سرمایه گذاری به دلیل محدودیت‌های زیادی که در روش اول وجود دارد، نمی توانند از آن استفاده کنند. از جمله این محدودیت‌ها می‌توان به حجم بالای دارایی‌های صندوق‌ها اشاره کرد که نقد کردن این دارایی‌ها، ممکن است روند کاهشی بازار و رفتار هیجانی را تشدید کند. موضوع دوم الزام صندوق‌ها به رعایت نصاب‌های مشخص شده از طرف نهاد ناظر است که در هر زمان باید رعایت شود.
معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار، ارزش بالای سهام پرتفوی ها را دلیل دیگری دانست که باعث می شود صندوق های سرمایه گذاری نتوانند دارایی خود را موقتا نقد کنند. وی در این زمینه توضیح داد: ارزشمند بودن سهام موجود در پرتفوی باعث می شود که در مسیر فروش سهام، صندوق ها نتواند با همان حجم و قیمت دلخواه، مجددا و پس از اتمام روند کاهشی، آن را خریداری کنند.
فلاح پور افزود: از سوی دیگر، در استراتژی ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) اول یعنی نقد کردن و خرید مجدد، هزینه معاملات برای فروش سهام موجود، خرید اوراق و سپس پس از اتمام روند کاهشی، فروش اوراق و خرید مجدد سهام را نیز باید در نظر گرفت.
معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص استراتژی دوم نیز این چنین توضیح داد : در روش دوم، یعنی پوشش ریسک با استفاده از قرارداد آتی روی سبد سهام، می‌توان بدون نقد کردن پرتفوی موجود در زمان روند نزولی، از زیان در امان ماند. به عنوان مثال، در صورتی که همبستگی پرتفوی صندوق با سبد پایه در قرارداد آتی، مثبت باشد، با اخذ موقعیت فروش در قرارداد آتی، از زیان ناشی از روند کاهشی، می توان در امان ماند.
وی همچنین توضیح داد: در این زمینه کافی است صندوق، متناسب با نسبت بهینه پوشش ریسک، نسبت به اخذ موقعیت فروش اقدام کند. به این ترتیب، نه تنها زیان ناشی از روند کاهشی بازار با سود حاصل از قرارداد آتی جبران می‌شود، بلکه در صورت تنظیم صحیح، بازدهی حدودا معادل بازده بدون ریسک نصیب صندوق خواهد شد. در این حالت، مدیر سرمایه‌گذاری ضمن حفظ سهام ارزشمند خود در پرتفوی، می‌تواند به وظایف مقرراتی خود مبنی بر رعایت نصاب‌ها نیز عمل کند و همچنین، در هزینه‌های معاملاتی نیز صرفه‌جویی کند.
معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار شرایط معامله بعد از اتمام روند نزولی را اینچنین توضیح داد: پس از اتمام روند کاهشی بازار و آغاز روند صعودی، مدیر می‌تواند با اخذ موقعیت معکوس و بستن موقعیت فروش قبلی، از سودآوری روند صعودی بهره‌مند شود. همچنین کلیه فعالان حقیقی و حقوقی سرمایه‌گذار در سهام می توانند فارغ از اینکه یک سهم داشته باشند یا یک پرتفوی، از این استراتژی پوشش ریسک، متناسب با نسبت بهینه پوشش ریسک، استفاده کنند.
دیدگاه شما