نسبت سود و زیان در حق تقدم

حق تقدم سهام چیست

حق تقدم سهام به سهامداران شرکت های سرمایه گذاری و پس از تصویب افزایش سرمایه آن ها در مجمع افزایش سرمایه به منظور حفظ میزان قدرت تصمیم گیری آن ها در امور شرکت ارائه می گردد. برای این منظور پس از تصویب این افزایش سرمایه از سوی شرکت سرمایه گذار گواهی حق تقدم برای سهامداران ارسال می گردد که با پر کردن این فرم ها می توانند مقدار مشخصی از سهام افزوده شده را به قیمت اسمی آن خریداری کنند یا همان حق تقدم سهام را به سهم در بورس تبدیل کنند.

برای مشاوره حق تقدم سهام در بورس

برای مشاوره حق تقدم سهام در بورس

عناوین اصلی این مقاله

شرکت های سرمایه گذار فعال در بازار بورس با اهداف مختلفی مانند تامین مالی پروژه ها، پرداخت بدهی ها، افزایش میزان دارایی، بالا بردن تقاضای سهام خود در بورس و . اقدام به افزایش سرمایه در این بازار می کنند، اما این افزایش سرمایه به معنی کاهش سهم سهامداران آن شرکت و در نتیجه کم شدن میزان قدرت و نفوذ آن ها در تصمیم گیری های شرکت شده که منصفانه نیست.

از این رو شرکت نسبت سود و زیان در حق تقدم های سرمایه گذار به منظور احترام به حقوق سهامداران و راضی نگه داشتن آن ها اقدام به فروش سهام جدید به آن ها پیش از ارائه آن به بازار بورس و سرمایه گذاران این بازار به نام حق تقدم سهام می نمایند. نکته قابل توجه در این نوع سهام ها این است که قیمت آن ها برای ارائه به سهامداران معادل قیمت اسمی نسبت سود و زیان در حق تقدم می باشد که کمتر از قیمت بازار بوده و به نفع سرمایه گذاران می باشد.

مهلت خرید حق تقدم سهام برای سهامداران محدود بوده و فقط در بازه زمانی مشخص شده امکان خرید و فروش و یا تبدیل آن ها به سهم در بورس وجود دارد. در ادامه به تعریف حق تقدم، ویژگی های آن، گواهی حق تقدم، انواع آن و اینکه چگونه حق تقدم را به سهم تبدیل کنیم پرداخته شده است.

حق تقدم سهام چیست ؟

تمامی شرکت های فعال در بورس به منظور تامین منابع مالی، بازپرداخت بدهی ها، افزایش ظرفیت استقراض، بالا بردن میزان تقاضای سهام شرکت و دلایلی از این دست اقدام به افزایش سرمایه شرکت از محل آورده های نقدی می کنند که در نتیجه آن به همان میزان سهام آن شرکت در بازار بورس نیز افزایش می یابد. در پی این اقدام به دلیل افزایش سرمایه شرکت میزان ارزش منابع سهامداران در آن کاهش یافته که این به معنای پایین آمدن میزان تاثیر گذاری آن ها در اداره شرکت می باشد.

از این رو شرکت ها برای حفظ حقوق و راضی نگه داشتن سهامداران خود اقدام به ارائه سهامی با عنوان حق تقدم سهام پیش از عرضه اولیه آن به صورت عمومی می کنند. میزان این سهام به اندازه درصد افزایش سرمایه در سهم آن ها می باشد، برای نمونه فرض کنید که شرکتی 20 درصد افزایش سرمایه داشته است در این صورت مقدار حق تقدم سهام برای هر سهامدار به میزان 20 درصد از سهم آن ها در شرکت در نظر گرفته خواهد شد.

پس از برگزاری مجمع تصمیم گیری برای افزایش سرمایه حق تقدم سهام به تمامی افرادی که سهام شرکت را پیش از برگزاری این مجمع خریداری کرده اند تعلق گرفته و به صورت گواهی حق تقدم به آن ها ارائه می گردد.

لازم به ذکر است که برای تعلق گرفتن این سهام به افراد لزومی به شرکت در مجمع افزایش سرمایه نمی باشد و تنها خرید سهام شرکت قبل از برگزاری این مجمع برای تعلق گرفتن حق تقدم سهام به افراد کافی می باشد.

ویژگی های حق تقدم سهام

حق تقدم سهام در بورس دارای ویژگی هایی می باشد که سبب جذاب شدن آن هم برای سهامداران و هم برای شرکت های سرمایه گذار شده است، اما با وجود مزایای زیاد این نوع سهام باز هم نمی توان از معایب آن چشم پوشی نمود، در این راستای اینکه که می دانیم سهام چیست ، در ادامه به بررسی ویژگی های این سهام بپردازیم :

این سهام سبب حفظ تاثیر گذاری سهامداران در اداره شرکت ها با حفظ ارزش سهام آن ها می شود. نماد این نوع سهم ها در بازار با قرار گرفتن حرف « ح » در انتهای نام نماد بورسی شرکت مشخص می شود.

افزایش تعداد سهام جدید شرکت با قیمت پایین سبب افت قیمت بازار آن می شود در این حالت اگر سرمایه گذاران از حق خرید سهامی که شرکت برای آن ها با عنوان حق تقدم سهام در نظر گرفته است استفاده کنند از تحمیل زیان به آن ها جلوگیری می شود .

حق تقدم سهام سبب افزایش ظرفیت استقراض شرکت ها می شود.

شرکت ها با فروش حق تقدم سهام اقدام به تامین مالی با هزینه بسیار کمتر نسبت به تامین مالی از طریق فروش سهام عادی می کنند. همچنین به دلیل قیمت پایین این سهام ها مورد استقبال سهامداران و در نتیجه افزایش میزان سرمایه می شود.

انتشار حق تقدم سهام سبب کاهش قیمت سهام شرکت و در نتیجه افزایش میزان تقاضا برای آن می شود.

تمامی اطلاعیه های مربوط به افزایش سرمایه شرکت ها و حق تقدم سهام شرکت در سایت کدال و یا روزنامه های مخصوص اخبار آن شرکت قرار داده می شوند.

دامنه نوسان برای حق تقدم سهام دو برابر سهام عادی می باشد.

مهلت استفاده از حق تقدم محدود و به مدت 60 روز می باشد، سهامداران فقط در مدت زمان مشخص شده توانایی پذیره نویسی و یا فروش آن را دارند.

ارزش حق تقدم سهام معادل ارزش اسمی سهام ( به ازای هر سهم 100 تومان ) است و از ارزش بازار آن کمتر می باشد که این به نفع سهامداران شرکت می باشد.

از آنجایی که زمان پذیره نویسی حق تقدم سهام 2 ماه به طول می انجامد در نتیجه ممکن است جهت قیمت در این مدت تغییر کرده و از حالت صعودی به حالت نزولی تبدیل شود و سهامداران متحمل زیان شوند.

ممکن است سهامداران در زمان پذیره نویسی حق تقدم سهام از این موضوع بی اطلاع باشند و یا توان مالی برای خریداری کردن آن را نداشته باشند که در این صورت متحمل زیان می شوند.

عرضه حق تقدم سبب کاهش سود نقدی شرکت نسبت به عرضه سهام عمومی نقدی می شود.

گواهی حق تقدم چیست ؟

پس از تصویب افزایش سرمایه شرکت در مجمع افزایش سرمایه فرم هایی برای سهامداران ارسال می شود تا در صورت تمایل به استفاده از حق تقدم خود این فرم را پر کنند و برای شرکت ارسال کنند که به این فرم اصطلاحا گواهی حق تقدم سهام گفته می شود، مهلت تکمیل و ارسال این فرم محدود و به مدت 60 روز می باشد.

پس از تکمیل این فرم و ارسال آن در موعد مقرر برای شرکت توسط سهامداران و همچنین واریز مبلغ اسمی سهام به حساب شرکت، سهام جدید به نام آن ها صادر می شود. همچنین ممکن است سهامداران به دلیل عدم اطلاع از افزایش سرمایه شرکت و یا هر دلیل دیگری فرم مذکور را پر نکنند که در این صورت شرکت اقدام به فروش سهام به قیمت بازار می کند و پس از کسر قیمت اسمی آن مابه التفاوت را به حساب سهامدار واریز می کند.

حالت سومی که وجود دارد این است که سهامدار شخصا اقدام به فروش حق تقدم سهام در بورس به قیمت روز بازار کند. لازم به ذکر است که در هر کدام از این سه حالت مزایای ناشی از حق تقدم سهام متعلق به سهامدار می باشد.

گاهی اوقات شرکت افزایش سرمایه داشته ولی سهام حق تقدم در پرتفوی سهامدار ظاهر نمی شود که در این حالت سهامدار برای رفع مشکل باید کارگزار ناظر خود را تغییر دهد.

بیشتر بخوانید: فرم استفاده از حق تقدم

انواع حق تقدم سهام

در کل سه نوع سهام حق تقدم برای سهام شرکت های سرمایه گذار وجود دارد که همه آن ها با هدف حفظ کردن قدرت کنترل و مدیریت سهامداران در اداره امور شرکت و حفظ حقوق آن ها به وجود آمده اند. این حق تقدم ها عبارتند از :

۱ حق تقدم خرید سهام عادی :

این حق تقدم برای خرید سهام عادی جدید منتشر شده استفاده می شود و رایج ترین نوع حق تقدم می باشد.

۲ حق تقدم خرید اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام :

این حق تقدم به خرید اوراق قرضه و یا هر اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام عادی ارائه می گردد.

۳ حق تقدم خرید انواع دیگر اوراق بهادار :

این حق تقدم به خرید انواع اوراق قرضه، سهام ممتاز و سهام سایر شرکت ها اختصاص داده می شود.

نحوه تبدیل حق تقدم سهام به سهم عادی

با توجه به مطالبی که ذکر شد برای خیلی از افراد این سوال پیش خواهد آمد که نحوه تبدیل حق تقدم سهام به سهم عادی به چه صورت می باشد؟ بعد از اینکه سهامداران فرم های مربوط به حق تقدم را تکمیل کرده و برای شرکت ارسال می کنند به مدت 60 روز به آن ها فرصت داده می شود تا ارزش اسمی تعداد سهم خریداری شده توسط آن ها که برای هر واحد سهم 100 تومان می باشد را به شرکت پرداخت کنند. پس از پرداخت این مبلغ، حق تقدم سهام آن ها در پایان دوره زمانی و ثبت افزایش سرمایه شرکت در سازمان بورس خود به خود تبدیل به سهام عادی بورس می شود.

در ادامه بخوانید : پرداخت سود سهام از طریق سجام

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد حق تقدم سهام در کانال تلگرام سرمایه گذاری عضو شوید، همچنین کارشناسان مرکز مشاوره سرمایه گذاری دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره سرمایه گذاری تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حق تقدم سهام در پرفکت مانی پاسخ دهند.

سوالات متداول

1- ✔️ حق تقدم سهام چیست ؟

✔️ به سهامی که در هنگام افزایش سرمایه به سهامداران شرکت فروخته می شود حق تقدم سهام گفته می شود که در متن مقاله به تعریف دقیق و ویژگی های آن پرداخته شده است.

2- ✔️ حق تقدم سهام به چند نوع تقسیم می شود ؟

✔️ این سهام به سه نوع تقسیم می شود که در متن مقاله به آن ها اشاره شده است.

3- ✔️ چگونه حق تقدم را به سهم عادی تبدیل کنیم ؟

✔️ برای تبدیل آن به سهم عادی باید ارزش اسمی آن را پرداخت کنیم که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.

عرضه اولیه سهام چیست

درمورد عرضه اولیه می توان چنین عنوان کرد که به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره می نماید که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه می‌شود. با توجه به تجربیات افراد که در بازار بورس هستند گفته می شود که در عرضه اولیه ها بیشتر مواقع سود آور می باشد.

عرضه اولیه سهام

عرضه اولیه در معنای ساده بدین شرح است که شرکتی برای نخسین بار سهام خود را در بورس قرار دهد به عبارت دیگر سهام شرکت ها برای نخسین بار در بازار بورس توسط عامه مردم خریداری می شود اما خرید سهام در صورتی است که کد یا سهام یا کد بورسی داشته باشند.

عرضه اولیه سهام یکی از گزینه های بسیار مهم و جذاب جهت کسب سود بیشتر می باشد چون سهام‌ هایی که در این عرضه به فروش می‌رسند در بیشتر مواقع سود آور بوده و به همین دلیل، طرفداران زیادی دارند در این عرصه دارند.

درمورد عرضه اولیه می توان چنین عنوان کرد که به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره می نماید که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه می‌شود. با توجه به تجربیات افراد که در بازار بورس هستند گفته می شود که در عرضه اولیه ها بیشتر مواقع سود آور می باشد.

توجه داشته باشید که عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، تازه کار خودش را شروع کرده است. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است. حتی گاهی شرکت‌های دولتی با سال‌ها سابقه کار در این عرضه شرکت می‌کنند. شرایط خرید و فروش سهام در عرضه‌های اولیه کمی با سهام‌ های عادی متفاوت است.

مراحل خرید عرضه اولیه

برای خرید عرضه اولیه به دو صورت امکان پذیر می باشد بصورت آنلاین و آفلاین می باشد.

در خرید آفلاین باید به همان صورت که در اطلاعیه عرضه اولیه عنوان کرده اند سرمایه گذار باید قیمت و حجم درخواستی خود را وارد سامانه معاملاتی کند تا کارگزار نسبت به خرید عرضه اولیه برای شخص اقدام و خریداری نماید. در مقابل در روش آنلاین سرمایه گذار بایستی در زمان مشخص شده توسط سازمان بورس اقدام به خرید اوراق بهادار نماید.

لازم به ذکر می باشد جهت خرید عرضه اولیه سرمایه گذار باید درخواست قیمت و حجم را وارد سامانه معاملاتی کند. در خصوص قیمت و حجم باید گفت که سرمایه گذار نمی تواند درخواست خود را به هر قیمت و حجمی وارد سامانه کند بلکه باید درخواست حجم و قیمت خود را طبق اطلاعات منتشر شده در آگهی عرضه اولیه وارد سامانه کند.

مراحل خرید عرضه اولیه

۱٫مطالعه اطلاعیه جهت خرید عرضه اولیه

• نام شرکتی که عرضه اولیه خواهد شد به همراه نماد آن.
• تاریخ انجام عرضه اولیه.
• حداکثر حجمی که خریدار قادر به خرید خواهد بود.
• بازه قیمتی که برای خرید سهام در نظر گرفته شده است.

۲٫ شارژ حساب معاملاتی خود.

جهت خرید سهام ابتدا بایستی حساب سامانه معاملاتی خود را شارژ نمایید این عملیات را می توان در منوی پرداخت وجه انجام داد. بهتر است شارژ کردن حساب خود را به ساعات نزدیک انجام معامله عرضه اولیه موکول نکنید و در روزهای قبل این کار را انجام دهید زیرا امکان شلوغی سامانه معاملاتی وجود دارد.

۳٫ ثبت سفارش

“معمولا” در نخستین ساعت‌های زمان معاملات، از طریق پیغام ناظر سایت مدیریت فناوری بورس تهران، بازه زمانی ثبت سفارش اعلام می‌شود.

نکته حائز اهمیت آن است که اختصاص سهم در عرضه اولیه به روش ثبت سفارش، براساس اولویت زمانی ثبت سفارش نیست. بنابراین چه در ساعات اولیه این کار را انجام دهید و در چه ساعات پایانی، تفاوتی در تعداد سهام تخصیص یافته به شما ندارد.

۴٫ تخصیص سهام

در صورتی که عرضه اولیه در ساعات اولیه صبح صورت پذیرد، معمولا پس از ساعت ۱۶ روز عرضه اولیه، تخصیص سهام پایان می‌گیرد برخی کارگزاری‌ها، خودشان برای مشتریان عرضه اولیه می‌خرند.

برای استفاده از این روش، باید روز قبل از عرضه اولیه، حساب خود را شارژ کنید تا کارگزار در زمان ثبت سفارش از حسابتان برداشت و خرید را انجام دهد.

تعدادی دیگر از کارگزاری‌ها، برای افزایش مشارکت خریداران و تشویق مشتریان، عرضه اولیه را بدون نیاز به نقدینگی انجام می‌دهند که این روش نیز مانند روش بالا نیاز به تایید فرم توافق نامه کارگزاری دارد.

حق تقدم سهام

یکی از مزایای سهام در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار این است که چون سهامداران یک شرکت، در واقع به نسبت سهم خود، مالک آن شرکت محسوب می‌شوند، در خرید سهام جدید شرکت نیز در اولویت قرار دارند.

به این اولویت، حق تقدم خرید سهام می‌گوینـد. به عبارت دیگر در صورتی که یک شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند و به این اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق تقدم خرید سهام گفته می‌شود.

هنگامی که یک شرکت افزایش سرمایه می‌دهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه تعداد سهام آن نیز افزایش پیدا می‌کند. حال به دلیل اینکه سهامداران یک شرکت خواهان حفظ حقوق و منافع خود در شرکت هستند، این انتظار را دارند که بعد از افزایش سرمایه شرکت، درصد مالکیت خود در شرکت را نسبت به قبل از افزایش سرمایه حفظ کنند. به همین دلیل براساس قانون تجارت این حق برای سهامداران شرکت در نظر گرفته می‌شود.

نسبت سود و زیان در حق تقدم

دامنه نوسان حق تقدم سهام شرکت ها دو برابر سهم عادی است و ریسک بالایی دارد. نوسان دو برابری هم می‌تواند سود زیادی را نصیب سرمایه گذار کند و هم می‌تواند باعث ضرر و زیان شود که این موضوع به میزان آشنایی شما با بورس و تشخیص درست زمان ورود و خروج توسط سهامدار بستگی دارد.

دامنه نوسان در معامله نماد حق تقدم شرکت‌ها، ۲ برابر دامنه نوسان سهام عادی است، به این معنی که نماد حق تقدم در طی روز می‌تواند ۱۰+ درصد و یا ۱۰- درصد به نسبت قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد.

اشخاصی که به معامله حق تقدم می‌پردازند باید به این موضوع توجه کنند که ریسک حق تقدم سهام بیشتر از سهام عادی است، چون در این حالت در طی روز در بیشترین حالت می‌تواند حدود ۲۰ درصد هم نوسان داشته باشد در حالتی که این دامنه نوسان برای سهام عادی نزدیک به ۱۰ درصد است.

اگر شخصی فرم شرکت در افزایش سرمایه را تکمیل نکند و حق تقدم خود را در مدت زمان تعیین شده نفروشد، به این حق تقدم ها، حق تقدم استفاده نشده می‌گویند که شرکت حق تقدم استفاده نشده را به روش حراج و از طریق آگهی‌ها می‌فروشد و مبلغ کارمزد فروش را از آن مبلغ کم کرده و باقیمانده آن را به حساب سهامداران واریز می کند.

شکایت از شرکت های بورسی

جهت اعلام و مشخص کردن تخلفات شرکت‌های فعال در بازار بورس و سرمایه ایران و هم‌چنین کارگزاری‌های رسمی سازمان بورس، شما می‌توانید هم به سازمان بازرسی کل کشور قوه قضاییه شکایت خود را عنوان نمایید و یا به صورت اینترنتی، تخلف مورد نظر خود را ثبت سیستمی کنید و کد رهگیری برای پیگیری تخلف اعلامی دریافت نمایید و همچنین می‌توانید به سامانه رسمی ثبت تخلفات بورس مراجعه کرده و گزارش تخلف را اعلام نمایید.

معمولا پس از ۲ تا ۴ هفته، نتیجه رسیدگی به گزارش شما اعلام خواهد شد. با توجه به اینکه شمار فعالان بازار بورس ایران هر سال افزایش می یابد و شمار جدیدی از مردم به جمع جامعه سهامداران می‌پیوندند، اعلام تخلفات از کارگزاری ها و ناشران روند صعودی داشته و درگزارش امروز، شیوه اعلام تخلف را معرفی کردیم.

برطبق ماده ۲۴۰ لایحه اصلاحی قانون تجارت شرکت های بورسی موظف اند حداکثر ظرف مهلت ۸ ماه از تاریخ برگزاری و تشکیل مجمع، سود را پرداخت نمایند و همچنین ناشران موظف هستند در مدت ۱۰ روز قبل از تشکیل و برگزاری مجامع شرکت ‌های بورسی، برای پرداخت سود نقدی، جدول زمان ‌بندی را تنظیم نموده و طبق آن مکلف اند تا سود سهامداران را پرداخت نمایند.

حقوق سهام داران

حقوق سهام داران : مالکیت سهام چهار حق اساسی را به سهام داران اعطا می نماید ، مگر این که حق خاصی با توافق سهام داران از مالکیت سهام سلب شده باشد.

انواع چهار گانه حقوق سهام داران به شرح زیر است :

1-حق رای :

حق مشارکت سهام داران ، در مدیریت از طریق دادن رای به موضوعاتی که در مقابل آنها قرار می گیرد.

این حق ، حق منحصر به فرد سهام داران برای هم صدایی در مدیریت شرکت است.

هر سهام دار به ازای هر سهمی که در اختیار دارد ، حق یک رای را دارد ؛

2-سود سهام :

حق دریافت بخش متناسبی از سود سهام. هر سهم طبقه خاصی از سهام ، سودی مساوی دریافت می کند ؛

3-تصفیه :

حق دریافت بخش متناسبی ( بر اساس تعداد سهام ) از دارایی های باقیمانده پس از پرداخت بدهی های زمان تصفیه ؛

4-حق تقدم (در توضیح حقوق سهام داران) :

حق حفظ سهم مناسبی از مالکیت شرکت سهامی.

فرض کنید که شما مالک 5% از سهام یک شرکت سهامی می باشید.

حال اگر این شرکت سهامی 100.000 سهم جدید صادر کند ، شما فرصت خرید 5% سهام جدید را دارید.

این حق که به آن حق تقدم می گویند معمولاً از سهام داران سلب می شود.

مصوبه قانونی :

طبق ماده 166 قانون تجارت ایران در خرید سهام جدید ، صاحبان سهام شرکت به نسبت سهامی که مالک هستند ، حق تقدم دارند و این حق قابل نقل و انتقال است.

مهلتی که طی آن سهام داران می توانند حق تقدم مذکور را اعمال کنند ، کمتر از شصت روز نخواهد بود.

این مهلت از روزی که برای پذیره نویسی تعیین می گردد شروع می شود.

همچنین بر اساس ماده 172 همین قانون در صورتی که حق تقدم در پذیره نویسی سهام جدید از صاحبان سهام سلب شده باشد یا صاحبان سهام از حق تقدم خود ظرف مهلت مقرر استفاده نکنند ، تمام یا باقیمانده سهام جدید عرضه و به متقاضیان فروخته خواهد شد.

مجامع عمومی صاحبان سهام (در توضیح حقوق سهام داران) :

1-مجمع عمومی موسس ؛

2-مجمع عمومی عادی ؛

3-مجمع عمومی فوق العاده ؛

در شرکت های سهامی خاص تشکیل مجمع موسس الزامی نیست ، هر گونه تغییر در مورد اساس نامه یا در سرمایه شرکت یا احلال شرکت قبل از موعد ، منحصراً در صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده می باشد.

مجمع عمومی عادی می تواند نسبت به کلیه امور شرکت به جز آنچه در صلاحیت مجمع عمومی موسس و فوق العاده است ، تصمیم بگیرد.

مجمع عمومی عادی باید سال یک بار در زمانی که اساس نامه پیش بینی کرده است برای رسیدگی به ترازنامه و ارسال سود و زیان سال قبل و صورت دارایی و مطالبات و دیون شرکت و صورت حساب دوره عملکرد سالیانه شرکت و رسیدگی به گزارش مدیران و بازرسی سایر امور مربوطه به حساب های سال مالی تشکیل شود.

الزامات :

بدون قرائت گزارش بازرسان در مجمع عمومی نسبت سود و زیان در حق تقدم اخذ تصمیم نسبت به ترازنامه و حساب سود و زیان سال مالی معتبر نخواهد بود.

تقسیم سود و اندوخته بین صاحبان سهام فقط پس از تصویب مجمع عمومی ، جایز خواهد بود و در صورت وجود منافع مستقیم ، 10% از سود ویژه سالانه بین سهام داران الزامی است.

مفاصا حساب مدیران (در توضیح حقوق سهام داران) :

تصویب ترازنامه و حساب سود و زیان هر دوره مالی شرکت ، به منزله مفاصا حساب مدیران برای همان دوره مالی می باشد.

مدیر عامل و اعضای هیات مدیره حق ندارند هیچ گونه وام یا اعتبار از شرکت تحصیل نمایند و شرکت نمی تواند دیون آنها را تضمین یا تعهد کند.

مدیرعامل و مدیران نمی توانند معاملاتی نظیر معاملات شرکت که متضمن رقابت با عملیات مالی شرکت باشد ، انجام دهند.

تصویب پاداش :

مجمع عمومی عادی می تواند با توجه به ساعات حضور اعضای غیر موظف هیات مدیره ، مبلغی به طور محدود پرداخت نماید.

یا چنانچه در اساس نامه پیش بینی شده باشد ، مجمع عمومی می تواند تصویب کند که نسبت معینی از سود خالص سالانه به عنوان پاداش به آنان پرداخت شود.

هیات مدیره شرکت می بایست لااقل هر شش ماه یک بار خلاصه صورت دارایی و قروض شرکت را تنظیم کرده و به بازرسان ارائه دهند.

هر صاحب سهمی می تواند از پانزده روز قبل از انعقاد مجمع عمومی در مرکز شرکت به حساب ها مراجعه و از ترازنامه و حساب سود و زیان و گزارش عملیات مدیران و بازرسان رونوشت تهیه کند.

اندوخته قانونی (در توضیح حقوق سهام داران) :

هیات مدیره مکلف است هر سال 20/1 از سود خالص شرکت را به عنوان اندوخته قانونی در نظر بگیرد.

زمانی که اندوخته قانونی به 10/1 سرمایه شرکت رسید ، تعیین مجدد آن اختیاری می باشد.

چنانچه برابر زیان های وارده حداقل نصف سرمایه از بین برود ، هیات مدیره مکلف است فوراً مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سرمایه را دعوت کند تا نسبت به انحلال یا بقای شرکت مشورت نموده و در صورت بقای شرکت کاهش سرمایه را جبران یا این که به مبلغ موجود سرمایه ، تبدیل نمایند.

تغییرات در سرمایه شرکت سهامی :

سرمایه شرکت را می توان از طریق صدور سهام جدید و یا از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود افزایش داد.

پرداخت مبلغ اسمی سهام جدید به یکی از طرق زیر امکان پذیر است (در توضیح حقوق سهام داران) :

1-پرداخت مبلغ اسمی سهام به طور نقد ؛

2-تبدیل مطالبات اشخاص از شرکت به سهام جدید ؛

3-انتقال سود تقسیم نشده یا اندوخته یا عواید حاصل از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت ؛

4-تبدیل اوراق قرضه به سهام ؛

موارد افزایش سرمایه شرکت :

شرکت ها در موارد زیر سرمایه خود را افزایش می دهند :

1-در مواردی که به منظور اجرای طرح های توسعه و گسترش فعالیت ها و تولیدات به سرمایه جدیدی نیاز باشد ؛

2-هنگامی که شرکت از لحاظ بنیه مالی و امکانات اقتصادی در وضعیت نامطلوبی باشد ؛

3-در مواردی که به علت بدهی های زیاد لازم باشد از طریق سرمایه گذاری جدید آن را پرداخت کنند ؛

4-در موارد خرید موسسات اقتصادی یا ادغام در شرکت دیگر ، سرمایه افزایش می یابد ؛

موارد کاهش سرمایه شرکت (در توضیح حقوق سهام داران) :

کاهش سرمایه شرکت موجب تقلیل ارزش اسمی سهام شده و در موارد زیر ممکن است انجام شود :

1-کاهش سرمایه به علت زیان های وارد شده معادل نصف سرمایه شرکت :

در چنین حالتی می باید سرمایه شرکت مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد.

این نوع را کاهش اجباری سرمایه می گویند و هیات مدیره پس از تصویب مجمع عمومی فوق العاده تعداد سهام را معادل سرمایه جدید تقلیل می دهد.

ممکن است به جای کاهش تعداد سهام ، مبلغ اسمی سهام تقلیل یابد ، که در این صورت لازم می باشد ، اوراق سهام جدید منتشر شود ؛

(در توضیح حقوق سهام داران)

2-کاهش سرمایه به علت افزایش دارایی های شرکت :

این در حالتی است که به علت عدم تناسب منطقی بین دارایی های شرکت و دیون و سایر اقلام ارزش ویژه ( اندوخته ها و ذخایر ) و سرمایه شرکت لازم می شود مقداری از دارایی ها را بین سهام داران توزیع نمود و سرمایه شرکت را تقلیل داد ، این نوع را کاهش اختیاری سرمایه گویند ؛

افزایش سرمایه و انواع آن

همه شرکت‌ها در طول فعالیت خود به دلایل مختلف، مانند سرمایه گذاری‌های جدید، برنامه‌های طرح و توسعه، خارج‌شدن از زیان، اصلاح ساختارهای مالی شرکت و …، نیاز به تامین منابع مالی بیشتری نسبت به آنچه که در اختیار شرکت است پیدا می‌کنند. روش‌های مختلفی برای این تامین مالی وجود دارد مانند وام بانکی، انتشار اوراق قرضه و افزایش سرمایه. انتخاب هر روش در مجامع عمومی آن شرکت انجام می‌شود.

افزایش سرمایه

افزایش‌‌ سرمایه منافع بیشتری نسبت به گرفتن وام بانکی یا انتشار اوراق‌ قرضه برای شرکت دارد. زیرا شرکت با ورود نقدینگی جدید از محل افزایش سرمایه با شرایط آسوده‌تری به سرمایه گذاری خواهد پرداخت. درصورتی که گرفتن وام بانکی و بازپرداخت آن ریسک و مشکلات خود را دارد. یا انتشار اوراق قرضه، شرکت را ملزم به پرداخت سود اوراق خواهد کرد.

شرکت ها برای افزایش سرمایه باید تعدادی سهام جدید منتشر کنند و به سهامداران بفروشند تا مبلغ مورد نیاز را تأمین کنند. افزایش سرمایه شرکت‌ها از منابع متفاوتی تامین می شود که در ادامه به انواع روش‌ها و محل تامین آن خواهیم پرداخت.

انواع روش‌های افزایش سرمایه

روش‌های تامین مالی از محل افزایش سرمایه را می توان به ۴ روش زیر تقسیم بندی کرد:

1. افزایش سرمایه از محل اندوخته‌ها ( تبدیل سود تقسيم نشده سال‌های قبل (سود انباشته) به سرمایه )
2. از محل آورده‌نقدی سهامداران شرکت (حق تقدم)
3. از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
4. به روش صرف سهام (سلب حق تقدم)

مراحل افزایش سرمایه

زمانی که شرکت نیازمند افزایش سرمایه باشد، ابتدا پیشنهاد هیئت مدیره به مجمع عمومی فوق العاده در خصوص افزایش و محل تامین آن در سامانه کدال اطلاع رسانی می شود. انجام افزایش سرمایه مدنظر منوط به موافقت سازمان بورس و اوراق بهادار و تصویب مجمع عمومی فوق العاده می باشد.

پس از اظهارنظر حسابرس و بازرس قانونی نسبت به گزارش توجیهی هیئت مدیره در خصوص افزایش و موافقت سازمان بورس اوراق بهادار هیئت مدیره، مجمع عمومی فوق العاده‌ای را برگزار می کند. حداقل ۱۰ روز زودتر آگهی مجمع فوق العاده در سامانه کدال اطلاع رسانی می‌گردد و ۱ روز قبل مجمع هم نماد متوقف می‌شود. در مجمع، پیشنهاد افزایش و دلایل و روش آن را به دیگر سهامداران اعلام می‌کنند. و پس از آن برای تصمیم‌گیری قطعی اجرای آن رای گیری می شود. اگر این پیشنهاد تصویب شد، اقدامات قانونی انجام می‌شود. و سپس افزایش سرمایه در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت می‌رسد و به پرتفوی سهامداران اضافه می‌شود.

افزایش سرمایه از محل اندوخته‌ها (سود انباشته)

شرکت‌ها در هنگام برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه موظف هستند تا حداقل ۱۰ درصد از EPS خود را بین سهامداران بصورت نقدی توزیع نمایند. این میزان می‌تواند بیشتر هم باشد و مابقی را به عنوان سود اندوخته در شرکت نگهداری کند. اگر شرکت برای برنامه‌های تولیدی و سرمایه‌گذاری جدید نیازمند این پول باشد، می‌تواند با افزایش سرمایه از محل سود انباشته از این پول استفاده نماید.

در این حالت سرمایه‌ای از سهامداران تزریق نمی‌شود و منبع تامین مالی، حساب اندوخته شرکت است. در این نوع، به نسبت افزایش، سهام جدید منتشر می‌شود. و به نسبت تعداد سهام سهامداران و میزان درصد افزایش، سهام جدید به پورتفوی سهامداران اضافه می‌گردد. به اصطلاح به این سهام، سهام جایزه هم می‌گویند.

سهام جایزه به کسانی تعلق می گیرد که در زمان برگزاری مجمع فوق العاده سهامدار، شرکت بوده اند. این افراد حتی اگر بعد از مجمع فوق العاده سهام اصلی خود را بفروشند، سهام جایزه به پرتفوی آنها اضافه خواهد شد. (البته توصیه می شود که مقدار اندکی در پورتفو داشته باشند تا فرایند واریز سهم راحت‌تر انجام شود.)

طبق فرمول زیر قیمت سهام بعد افزایش به گونه‌ای تغییر می کند (تئوریک) که با وجود افزایش تعداد سهام، تغییری در میزان دارایی سهامدار رخ ندهد:

قیمت جدید هر سهم پس از افزایش سرمایه = (قیمت پایانی هر سهم پیش از افزایش) تقسیم بر (1+A)

که در این فرمول A برابر است با درصد افزایش تقسیم بر ۱۰۰.

مثال: صدور مجوز افزایش سرمایه شرکت فولاد مبارکه اصفهان( نماد فولاد)

در اجرای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (مصوب آذرماه ۱۳۸۴)، تقاضای افزایش و انتشار سهام جدید شرکت فولاد مبارکه اصفهان (سهامی عام) در این سازمان مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس رسیدگی انجام شده، مواردی حاکی از مغایرت با قوانین و مقرّرات مربوط به انتشار سهام ملاحظه نگردید. در نتیجه افزایش سرمایه با مشخّصات زیر و با رعایت قوانین و مقرّرات مربوطه، از نظر این سازمان بلامانع بود.

سرمایه فعلی: ۷۵،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال

تعداد سهام قابل انتشار: ۵۵،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ سهم

ارزش اسمی هر سهم: ۱،۰۰۰ ریال

مبلغ افزایش: ۵۵،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال

منبع تأمین افزایش: ۵۵،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال از محل سود انباشته،

موضوع افزایش: اصلاح ساختار مالي و تقويت سرمايه در گردش

در مثال فوق شرکت فولاد مبارکه اصفهان، افزایش ۷۳.۳ درصدی را از محل سود انباشته دارد. قیمت پایانی قبل مجمع، ۴،۸۸۸ ریال بوده است. با توجه به فرمول زیر قیمت پایانی بعد مجمع ۲،۸۲۰ ریال خواهد بود:

A = 73.3%/100 = 0.733

قیمت جدید هر سهم پس از افزایش = ۴،۸۸۸ ریال تقسیم بر (۱+۰.۷۳۳) = ۲،۸۲۰ ریال

افزایش سرمایه از محل آورد نقدی سهامداران شرکت(حق تقدم)

زمانی که شرکت نیاز به افزایش سرمایه دارد اما از سایر روشها این امکان مقدور نمی باشد، به دلیل اینکه اندوخته کافی برای انجام آن ندارد و یا سیاست شرکت بر آن است که از روش‌های دیگر استفاده نکند، می‌تواند از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران بهره ببرد.

در این حالت سرمایه جدید وارد شرکت می‌شود و به همان میزان سهام جدید منتشر می‌شود و شرکت حق استفاده و حضور در این افزایش را ابتدا برای سهامداران خود در نظر می گیرد. سهامداران در مدت زمان مجاز پس از مجمع فوق العاده که معمولا ۶۰ روز کاری می باشد باید به دو روش زیر اقدام کنند:

مشارکت و واریز پول به حساب شرکت

اوراق جدید که به عنوان حق تقدم به انتشار می‌رسد، با نمادی مشابه نماد شرکت به علاوه یک حرف “ح” در انتهای نام نماد، به پرتفوی سهامدار اضافه می‌شود که این میزان بر اساس درصد افزایش سرمایه به نسبت تعداد سهامی که سهامدار داشته است شکل می گیرد.

قیمت حق تقدم حدود ۱۰۰۰ ریال از قیمت بعد مجمع فوق العاده که در تابلوی معاملاتی ثبت شده کمتر است و سهام داران برای تبدیل حق تقدم‌ها به سهام عادی باید مبلغ اسمی(۱۰۰۰ ریال) را به حساب شرکت واریز کنند.

عدم واریز پول و فروش حق تقدم

در صورتی که سهامداران تمایل به پرداخت مبلغ اسمی سهام نداشته باشند، می‌توانند با حق تقدم خود را به سرمایه‌گذاران دیگر بفروشند و انتقال دهند و خریدار اوراق حق تقدم باید مبلغ اسمی را به حساب شرکت واریز کند تا این اوراق تبدیل به سهام اصلی شود.

چنانچه سهامداران در مهلت مقرر که معمولا ۶۰ روز است مبلغ اسمی را واریز ننمایند و یا از فروش گواهی حق تقدم خود صرف نظر کنند، شرکت پس از اتمام زمان استفاده از حق تقدم، اوراق باقیمانده را به عنوان حق تقدم استفاده نشده از طریق اطلاعیه ناظر بازار در معرض فروش عمومی قرار می‌دهد و پس از فروش، مبلغ حاصل از فروش را به حساب سهامداران قبلی واریز می‌کند. به این صورت، افراد جدید می‌توانند حق تقدم استفاده نشده را خریداری کرده و از این طریق، جایگزین سهامداران قبلی شوند.

فرمول محاسبه قیمت حق تقدم و قیمت سهم پس از افزایش سرمایه آورده نقدی

قیمت جدید = ((قیمت پایانی هر سهم پیش از افزایش) + (آورده سهامداران به ازای هر سهم * A)) تقسیم بر (1+A)

A = (درصد افزایش سرمایه)/۱۰۰

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

این روش افزایش سرمایه معمولا زمانی انجام می شود که قدرت خرید پول کاهش پیدا کرده و شاهد افزایش تورم در اقتصاد کشور هستیم که به موجب آن قیمت کالا‌ها و خدمات افزایش پیدا خواهد کرد. شرکتی طی سال‌های گذشته ملکی را با مبلغ یک میلیارد تومان خریداری کرد و در زمان حاضر قیمت آن ملک بعد از گذر زمان به محدوده قیمتی ده میلیارد تومان می‌باشد. اما در سرمایه ثبت شده شرکت همان قیمت قدیمی ثبت‌شده (دارائی‌های ثابت) و باعث کم جلوه‌داده‌شدن سرمایه ثبت‌شده شرکت و گاهی اوقات نسبت کم دارایی‌ها به بدهی‌ها می‌شود. شرکت‌ها برای رفع این مشکل از روش تجدید ارزیابی دارائی‌ها برای افزایش سرمایه استفاده می‌کنند و با این کار ارزش دارائی‌های شرکت در ترازنامه بروز می شود.

در روش تجدید ارزیابی دارائی‌ها نیز سهامداران پولی بابت دریافت سهام انتشاریافته پرداخت نمی‌کنند و پولی از خارج شرکت وارد نقدینگی آن نمی‌شود اما بالا رفتن ارزش دارایی‌های شرکت در نسبت‌های مالی ترازنامه تاثیرگذار است.

یکی از موارد استفاده از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی و دارایی، برای شرکت‌های دچار بحران مالی و اغلب ورشکسته می باشد (شرکت‌های مشمول قانون ۱۴۱ تجارت).

شرکت‌های مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت، برای خروج از شرایط ورشکستگی اقدام به این کار می‌کنند. همچنین شرکت‌های دارای نسبت بدهی بالا (بدهی به حقوق صاحبان سهام) که توانایی دریافت وام جدید را ندارند، اقدام به این افزایش سرمایه می‌کنند. بنابراین شرکت با افزایش از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها وضعیت ساختار نسبت سود و زیان در حق تقدم مالی خود را سر و سامان می‌دهد. و با کاهش نسبت زیان انباشته به سرمایه از مشمولیت قانون ورشکستگی (ماده ۱۴۱ قانون تجارت) خارج می‌شود.

فرمول محاسبه قیمت سهام بعد از افزایش از محل تجدید ارزیابی، مشابه افزایش سرمایه از محل اندوخته می‌باشد و طبق آن سهام جدید منتشره (سهام جایزه) به نسبت تعداد سهام سهامداران و میزان درصد افزایش به پورتفوی سهامداران نسبت سود و زیان در حق تقدم اضافه می‌شود.

افزایش سرمایه به روش صرف سهام ( سلب حق تقدم از سهامداران فعلی)

در این روش، شرکت سهام جدید منتشره ناشی از افزایش از محل آورده نقدی را با سلب حق تقدم از سهامداران فعلی و با فروش به سهامداران جدید از طریق پذیره‌نویسی به مبلغ بیش از قیمت اسمی (۱۰۰۰ ریال) یعنی به قیمت تابلوی بازار بورس بفروش می رساند. (سهامداران فعلی از حق تقدم خود استفاده نمی‌کنند و به شرکت اجازه فروش حق تقدم به سهامداران جدید را می‌دهند.)

شرکت می تواند تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی را به حساب اندوخته شرکت منتقل کند و یا در قبال آن سهام جدید به سهامداران قبلی دهد و یا می تواند وجه آن را به صورت نقدی بین سهامداران قدیمی توزیع نماید.

افزایش سرمایه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

افزایش سرمایه به سهامداری تعلق می‌گیرد که در تاریخ برگزاری مجمع عمومی فوق العاده شرکت مبنی بر افزایش سرمایه، مالک سهام شرکت باشد و اصطلاحاً در مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه، شرکت نماید.

جمع‌بندی

انواع روش‌های افزایش سرمایه و نحوه تغییر قیمت سهام در هریک از آن‌ها در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت. توجه به این نکته ضروری است که با توجه به فرمول‌های موجود، علی رغم تغییر ارزش سهام، در سرمایه فردی که در افزایش سرمایه شرکت می‌کند، تغییری حاصل نمی‌شود و افزایش از هر نوع برای سرمایه افراد خنثی خواهند بود.

حق‌تقدم خرید سهام و نحوه استفاده ازآن

در افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی، به نسبت درصد افزایش سرمایه، تعداد سهام آن شرکت هم افزایش می‌یابد.

زمانی که یک شرکت بعد از افزایش سرمایه از محل آورده­نقدی و مطالبات، سهام جدیدی برای فروش عرضه می‌کند، طبق قانون تجارت، برای حفظ منافع سهامداران خود، به سهامداران فعلی نسبت به سهامداران جدید در خرید این سهام اولویت می‌دهد که به این اولویت در خرید سهام، «حق‌تقدم خرید سهام» گفته می‌شود. قابل ذکر است که سهامدار در زمان برگزاری مجمع فوق‌العاده، باید سهام آن شرکت را داشته باشد در این صورت بعد از برگزاری مجمع، تعدادی حق‌تقدم به سبد دارایی آن سهامدار افزوده می‌شود.

بعنوان مثال فرض کنید شرکتی 100 درصد افزایش سرمایه می‌دهد، همانطور که گفته شد به همین نسبت تعداد سهام شرکت افزایش پیدا می‌کند. فرض کنید شما قبل از افزایش سرمایه 1000 سهم از شرکت را داشته‌اید درحالتی که شرکت افزایش سرمایه بدهد تعداد سهام شما تغییری نمی‌کند ولی میزان مالکیت شما نسبت به حالت قبل از افزایش سرمایه کاهش پیدا می‌کند. شرکت برای حفظ مالکیتتان به شما حق می‌دهد به نسبت درصد افزایش سرمایه، حق‌تقدم در خرید سهام جدید منتشر شده داشته باشید. بنابراین شما به اندازه 100 درصد از سهام خود، حق‌تقدم در خرید خواهید داشت و 1000 حق‌تقدم خرید سهام به شما تعلق و به سبد داراییتان افزوده خواهد شد.

نحوه استفاده از حق‌تقدم سها م:

· بعد از افزایش سرمایه و تقسیم سهام حق‌تقدم بین سهامداران، سهامدار برای گرفتن مالکیت حق‌تقدم خرید، موظف است فرم استفاده از حق‌تقدم را در مهلت تعیین شده دو ماهه تکمیل و مبلغ مورد نظر را به حساب شرکت واریز نماید. (البته قابل ذکر است که مهلت تعیین شده قابل تمدید می‌باشد.)

· امکان فروش حق‌تقدم خرید سهام در بازار بورس برای سهامدارانی که تمایل به شرکت در افزایش سرمایه ندارند، وجود دارد.

· درصورت عدم آگاهی سهامداران فعلی شرکت به افزایش سرمایه و پایان مهلت مقرر برای تبدیل حق‌تقدم به سهام، شرکت سهام را به قیمت روز فروخته و ما به تفاوت قیمت بازار و ارزش اسمی سهم را به حساب سهامدار واریز می‌کند.

· خرید و فروش نماد حق‌تقدم یک شرکت فقط در یک بازه زمانی مشخص امکان‌‌پذیر است که طبق قوانین بورس، این بازه زمانی نباید کمتر از 60 روز باشد.

· امکان خرید حق‌تقدم برای افرادی که در مجمع سهامدار نبودند، وجود دارد. بسیاری افراد حق‌تقدم‌های خرید را همانند سهام عادی خرید و فروش می‌کنند و از نوسانات آن سود می‌برند.