حساسیت قیمت در معاملات تجاری

ریسک تجاری (Business Risk) چیست و چگونه آن را مدیریت کنیم؟

دیرش (Duration)

دیرش یا Duration دیرش به مقیاسی برای سنجش حساسیت قیمت به تغییر در نرخ بهره در اوراق یا بطور کلی ابزار با درآمد ثابت گویند که در قالب سال بیان می‌شود.

افزایش نرخ بهره منجر به کاهش قیمت اوراق و کاهش نرخ بهره به معنای افزایش قیمت اوراق (یا سایر ابزار با درآمد ثابت) خواهد بود.

محاسبه عدد دیرش روندی پیچیده دارد که عواملی چون نرخ بهره، کوپن اوراق، سررسید اوراق، ارزش حال و اختیارات اوراق نقش مهمی در محاسبه آن ایفا می‌کنند.

عدد بزرگتر دیرش بمعنای تاثیر‌گذاری بیشتر نرخ بهره بر ارزش حال آن و در نتیجه ریسک بیشتر نرخ بهره محسوب می‌شود. یکی از مفاهیمی که به درستی برای سرمایه‌گذاران اوراق بهادار تفهیم نشده است ریسک اوراق بهره است.

برخی به اشتباه بر آن باورند که اوراق بهره بدون ریسک می‌باشد، درصورتیکه این باور غلط است. اوراق قرضه بطور کلی شامل دو نوع ریسک نرخ بهره و ریسک اعتباری می‌باشند که مفهوم دیرش دربرگیرنده ریسک نرخ بهره است. نحوه محاسبه دیرش که معمولا بعنوان دیرش مکالی نام برده می‌شود بشرح ذیل است، یعنی ارزش حال کوپن‌های دریافتی تقسیم بر قیمت اوراق:

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.سایر اصطلاحات و واژه‌های اقتصادی و مالی را ببینید .

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

حساسیت قیمت در معاملات تجاری

packing list کالا های موجود در محموله و وزن و حجم و تعداد اقلام در آن قید کرده است ,

سند پکینگ لیست packing list لیست محموله یا کانتینر حمل شده به گمرک مقصد، وزن خالص و ناخالص

و حجم و تعداد هر کدام از اقلام به تفکیک را نشان می دهد, نام فارسی پکینگ لیست packing list صورت عدل بندی می باشد.

اطلاعاتی که در متن پکینگ لیست ( PACKING LIST) درج می‌شود عبارتند از :

• نام و آدرس کامل فروشنده
• ، آدرس،نام ، تلفن و فکس خریدار
• نام و آدرس شخصی که از رسیدن کالا به مقصد باید اطلاع داشته باشد .
• کشور و محل بارگیری محموله و تخلیه
• شماره و تاریخ صدور فاکتور
• در صورتی که خرید از طریق اعتبار اسنادی انجام گیرد ، باید شماره LC در این قسمت نوشته شود .
• نوع پرداخت نقدی یا اعتبار اسنادی
• نام و شرح کالاهای موجود در قرارداد و شماره قرارداد
• وزن خالص کالا
• وزن ناخالص کالاها

گواهی مبدا چیست؟

گواهی مبدا یا COC سندی است که توسط اتاق های بازرگانی کشورها صادر می گردد، گمرک ایران برای واردات کالا نیاز به گواهی مبدا دارد و گواهی مبدا جزء اسناد الزامی و ضروری برای ترخیص کالا می باشد. برای صادرات کالا نیز نیاز به گواهی مبدا می باشد. گواهی مبدا نشان دهنده ی کشور سازنده مبدا می باشد.

اینویس چیست ؟

اینویس Invoice همان فاکتور خرید یا سیاهه خرید کالا از خارج کشور می باشد , به موجب سند اینویس شما می توانید بدانید چه کالایی و با چه ارزشی را خریداری کرده اید

اطلاعات اینویس

سیاهه تجاری یا اینویس لازم نیست به یک شکل مشخص باشد و فروشندگان بسته به سلیقه و ساختار سازمان خود، اقدام به طراحی صورتحساب می‌نمایند. اما در حالت کلی هر اینویس باید دربرگیرنده اطلاعات زیر بر روی کاغذی مارک‌دار و با تاریخ صدور اینویس باشد:

۱. نام و آدرس فروشنده و خریدار کالا

۲. مشخصات کالا شامل: مقدار آن با توضیحات کامل، قیمت واحد، تعداد بسته‌ها و وزن کالا

۳. شماره سفارش یا قرارداد

۵. روش حمل و نام وسیله حمل

۶. شرایط پرداخت و تحویل کالا

پیش فاکتور(PROFORMA INVOICE):

پروفرما اینوویس در واقع نوعی پیش قرار داد است که هرچند جنبه رسمی ندارد. پیش فاکتور پیشنهاد فروش محصول است که توسط فروشنده (صادر کننده) پس از انجام توافقات اولیه برای خریدار (وارد کننده) صادر میشود، خریدار میتواند با استفاده از پیش فاکتور نه تنها از نحوه انجام معامله مطمئن شود بلکه شرایط حمل، ترخیص کالا در گمرک مقصد و اخذ مجوزات احتمالی جهت ترخیص و واردات محموله را بررسی نماید.

یک پیش فاکتور همانند (اینویس و پکینگ لیست) باید بر روی سربرگ شرکت فروشنده صادر و توسط شخص مجاز در شرکت امضا و ممهور گردد همچنین باید حاوی اطلاعات ذیل باشد.

لیست عدل بندی ‌‌ (Packing List) :

لیست عدل بندی یا پکینگ لیست سندی است که همانند سیاهه تجاری جهت انجام تشریفات گمرکی صادرات و واردات در گمرکات مبدا و مقصد مورد استفاده قرار میگیرد، همچنین این سند میتواند حساسیت قیمت در معاملات تجاری برای استفاده شرکت حمل مفید واقع گردد.

پکینگ لیست نشان میدهد که محموله صادراتی شامل چه اقلامی است و تعداد بسته ها ، ابعاد بسته ها، وزن خالص محصول و وزن ناخالص بسته های را نشان میدهد.

گواهی مبدا (Certificate of Origin) :

گواهی مبدا سندی است که توسط اتاق بازرگانی محلی در هر کشور بصورت فرم چاپی و یا بصورت الکترونیکی صادر و به امضای صادر کننده میرسد و همچون اینویس و پکینگ لیست باید توسط شیپر( صادرکننده) تهیه شود

این گواهی که در معاملات تجاری بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد مبین آن است

که کالا در یک کشور خاص تولید، باز تولید و یا پردازش شده است و شامل شماره، تاریخ،

مشخصات کامل فرستنده و گیرنده، نام کشور سازنده، نوع و وسیله حمل(هوایی، دریایی، زمینی) محموله، شرح کالا (برند ـ مدل ـ تعداد ـ وزن ـ‌ کد تعرفه گمرکی و …) و غیره می باشد.

پلتفرم Maker؛ معرفی کلی ارز دیجیتال پایدار Dai، معرفی CDP و مکانیسم پایداری قیمت در این سیستم

نگاهی کلی به سیستم ارزهای پایدار Dai : ارزهای دیجیتال معروف مانند بیت کوین و اتریوم نوسانات شدیدی دارند و شاید نتوانند به عنوان یک ارز روزانه مورد استفاده واقع شوند. ارزش بیت کوین معمولا نوسانات و بالا و پایین هایی را تا ۲۵ درصد در یک روز و شاید حدود ۳۰۰ درصد در ماه را تجربه می‌کند.

ارز پایدار Dai که یک ارز دیجیتال تضمین شده است، ارزشی پایدار بسته به دلار آمریکا دارد. ما معتقدیم که ارزهای دیجیتال مانند Dai برای استفاده از پتانسیل کامل بلاک چین لازم هستند.

Maker، یک پلتفرم هوشمند قراردادی بر روی اتریوم است که از طریق یک سیستم پویا به نام collateralized debt positions (یک پلتفرم مستقل خودتنظیمی) و بازیگران خارجی با انگیزه و خوب، ارز Dai را پشتیبانی کرده و پایدار نگه می‌دارد.

Maker، این امکان را فراهم می‌کند تا افراد از دارایی اتریوم برای استخراج Dai در پلتفرم Maker استفاده کنند. زمانی که Dai استخراج شد، می‌تواند مانند هر ارز دیجیتال دیگر عمل کند یعنی می‌تواند به دیگران ارسال شود، به عنوان ابزار پرداختی برای پول و خدمات استفاده شود و برای بلند مدت پس انداز گردد. لازم به ذکر است که استخراج Dai، عناصری که برای تقویت یک پلتفرم تجاری غیر متمرکز لازم است را تولید می‌کند.

قراردادهای هوشمند در سیستم Collateralized Debt Position

هرکسی می‌تواند از دارایی وثیقه برای استخراج Dai بر روی پلتفرمmaker و از طریق قراردادهای هوشمند و منحصر به فرد Maker به نام Collateralized Debt Positions که به طور مخفف (CDP) نامیده می‌شود، استفاده کند.

CDP، دارایی‌ها وثیقه‌ای که توسط کاربر سپرده‌گذاری می‌شود را نگه داری می‌کند و به کاربر این امکان را می‌دهد تا Dai را استخراج کند اما استخراج نیز به میزان بدهی اضافه می‌کند. این بدهی به طور موثر دارایی‌های وثیقه سپرده‌گذاری شده را در CDP تا زمانی که با قیمت معادل آن در Dai بازیابی شود، قفل می‌کند که در این حالت صاحب سرمایه می‌تواند مجددا از وثیقه صرف نظر کند. CDP های فعال همیشه در سطح اضافی تضمین می‌شوند بدین معنا که ارزش پول وثیقه بیشتر از ارزش بدهی است.

روند اثر متقابل CDP

مرحله ۱: تولید یک CDP و سپرده وثیقه

CDP در ابتدا یک معامله را برای Maker به منظور ایجاد CDP ارسال می‌کند و سپس یک معامله دیگری را برای تبدیل آن به سرمایه با مقدار پول و نوعی از وثیقه ارسال می‌کند که بتواند برای تولید Dai مورد استفاده واقع شود. در این لحظه، CDP تبدیل به وثیقه می‌شود

مرحله ۲: استخراج Dai از CDPوثیقه شده

کاربر CDP معامله‌ای را برای بازیابی مقدار Dai که از CDP میخواهد ارسال می‌کند و سپس در پاسخ، CDP مبلغ معادل بدهی معادل را اضافه می‌کند و آن را به عنوان وثیقه قفل کرده و از دسترس خارج می‌کند تا زمانی که بدهی واریز نشده پرداخت شود.

مرحله ۳: پرداخت بدهی و هزینه پایداری

زمانی که کاربر می‌خواهد وثیقه را بازیابی کند، باید بدهی خود به علاوه هزینه پایداری که در طول زمان به بدهی اضافه می‌شود را در CDP پرداخت کند. هزینه پایداری تنها در MKR پرداخت می‌شود. زمانی که یک کاربر Dai و MKR لازم را به CDP ارسال می‌کند و بدهی و هزینه پایداری را پرداخت می‌کند، CPD بدون بدهی می‌شود.

مرحله ۴: آزاد کردن وثیقه و بستن CDP

با پرداخت بدهی و هزینه پایداری، کاربر CDP می‌تواند بدون هزینه ای همه و یا قسمتی از وثیقه خود را بازیابی و به کیف پول خود بازگرداند که این کار با ارسال معامله به Maker امکان‌پذیر است.

Dai تک وثیقه‌ی و Dai چند وثیقه ای

Dai در ابتدا فقط در پشتیبانی از یک نوع از وثیقه به کار میرود که به آن Pooled Ether گفته می‌شود. در ماه‌های آینده، شرکت به دنبال ارتقای Dai تک وثیقه‌ای به چند وثیقه‌ای است. تفاوت اساسی این دو این است که می‌تواند همه انواع CDP را پشتیبانی کند

Pooled Ether (مکانیسم موقتی برای Dai تک وثیقه‌ای)

فعلا Pooled Ether که با عبارت (PETH) شناخته می‌شود، تنها نوع وثیقه مورد قبول Maker است. کاربرانی که می‌خواهند CDP باز کنند و Dai را در اولین فاز پلتفرم Maker استخراج کنند باید در ابتدا Pooled Ether را بدست بیاورند. این کار فورا و سریعا روی بلاک چین و با سپرده اتریوم در یک قرارداد هوشمند خاص که وجوه اتریوم را از همه کاربران مجتمع می‌کند انجام می‌شود و به آن ها در عوض، Pooled Ether متناظر می‌دهد.

اگر سقوط ناگهانی در بازار اتریوم اتفاق بیفتد و CDP بدهی بیشتری نسبت به ارزش وثیقه‌ها داشت، پلتفرم Maker به طور خودکار برای احیای سیستم Pooled Ether را تضعیف می‌کند. این بدان معناست که مطالبه هر Pooled Ether به سمت پایین حرکت می‌کند. پس از این که پلتفرم Maker برای پشتیبانی از انواع وثیقه‌های چندتایی ارتقا یافت، Pooled Ether از بین رفته و با اتریوم در کنار دیگر انواع وثیقه‌ها جابجا خواهد شد.

مکانیسم پایداری قیمت

قیمت هدف (Target Price)

قیمت هدف در پلتفرم Maker دو نقش اساسی دارد. ۱- محاسبه نسبت وثیقه به بدهی در CDP -2 تعیین ارزش دارایی‌های دارندگان وثیقه Dai که آن را با عنوان یک ابزار پرداخت جهانی دریافت می‌کنند. قیمت نهایی توسط دلار آمریکا تعیین می‌شود و با نسبت ۱ به ۱ آغاز می‌گردد.

مکانیسم خودتنظیمی نرخ هدف (Target Rate Feedback Mechanism)

در موارد ناپایداری شدید بازار، مکانیسم خودتنظیمی نرخ هدف می‌تواند وارد عمل شود. زمانی که این مکانیسم وارد عمل می‌شود، ثابت بودن Dai را تغییر می‌دهد اما ارزش آن را حفظ می‌کند

خودتنظیمی نرخ هدف (Target Rate) مکانیسم خودکاری است که توسط سیستم ارزهای پایدار Dai ارائه می‌شود تا نرخ هدف را تنظیم کند. تنظیم این نرخ با هدف این انجام می‌شود که نیروهای بازار، ثبات قیمت بازار Dai نزدیک به قیمت هدف تنظیم کنند.

نرخ هدف، تغییرات قیمت هدف در طول زمان را مشخص می‌کند. در واقع نرخ هدف می‌تواند به عنوان مشوقی برای حفظ Dai (در حالتی که نرخ هدف مثبت باشد) و یا به عنوان مشوقی برای قرض گرفتن Dai( در صورتیکه نرخ هدف منفی باشد) عمل کند. زمانی که مکانیسم خودتنظیمی نرخ هدف وارد عمل نشود، نرخ هدف ۰% ثابت می‌ماد بنابراین قیمت هدف در طول زمان تغییر نمی‌کند و Dai ثابت خواهد بود.

زمانی که این مکانیسم فعال باشد، هم نرخ هدف و هم قیمت هدف در طول زمان به طور پویا تغییر می‌کند تا بتواد عرضه و تقاضای Dai را به طور خودکار و با تنظیم انگیزه کاربر برای استخراج Dai متعادل کند. مکانیسم خودتنظیمی به قیمت بازار Dai فشار می‌آورد که به سمت قیمت متغیر هدف حرکت کند که باعث می‌شود نوسانات تنظیم شوند و یک نقدینگی سریع در زمان شوک‌های تقاضا اعمال شود.

زمانی که کانیسم خودتنظیمی نرخ هدف وارد عمل می‌شود و قیمت بازار Dai پایین‌تر از قیمت هدف باشد، نرخ هدف افزایش می‌یابد. این کار باعث می‌شود که قیمت هدف به سطح بالاتری برود که باعث می‌شود استخراج Dai با CDP گران‌تر شود. همزمان، افزایش نرخ هدف باعث می‌شود عواید سرمایه‌ای از Dai موجود افزایش یابد. ترکیب کاهش عرضه و افزایش تقاضا Dai باعث افزایش قیمت این ارز در بازار می‌شود و آن را به سمت قیمت هدف می‌برد.

همین مکانیسم به صورت برعکس نیز ممکن است اتفاق بیفتد. در حالتی که قیمت بازار Dai بالاتر از قیمت هدف باشد، نرخ هدف کاهش می‌یابد و باعث افزایش تقاضا برای استخراج Dai و کاهش تقاضا برای نگه داشتن آن می‌شود. این اتفاق باعث کاهش قیمت Dai در بازار شده و آن را به سمت نرخ هدف سوق می‌دهد

این مکانیسم یک چرخه خودتنظیمی منفی است: انحراف از قیمت هدف در یک مسیر باعث افزایش فشار در جهت مخالف است.

پارامتر حساسیت (Sensitivity Parameter)

پارامتر حساسیت نرخ خودتنظیمی، پارامتری است که بزرگی تغییرات نرخ هدف را در پاسخ به تغییرات قیمت بازار یا قیمت هدف Dai مشخص می‌کند. این عامل، نرخ خودتنظیمی را در مقیاس سیستم تنظیم می‌کند. رأی دهندگانMKR میتوانند پارامتر حساسیت را تعیین کنند اما زمانی که نرخ خود تنظیمی وارد عمل میشود، قیمت هدف و نرخ هدف توسط دینامیک بازار تعیین می‌گردد و مستقیما توسط رأی دهندگان MKR کنترل نمی‌شود.

پارامتر حساسیت همچنین برای اعمال یا عدم اعمال نرخ خود تنظیمی به کار می‌رود. اگر پارامتر حساسیت و نرخ هدف هر دو صفر باشند، قیمت Dai با قیمت هدف کنونی ارز یکسان است.

پرداخت جهانی (Global Settlement)

پرداخت جهانی روندی است که به عنوان آخرین مأمن شناخته می‌شود که قیمت هدف را به دارندگان Dai تضمین می‌کند. این روند، پلتفرم Maker را خاموش و باز می‌کند و در عین حال این اطمینان را به وجود می‌آوردکه هم دارندگان Dai و هم کاربراین CDP ارزش خالص سرمایه‌ای که صاحبش هستند را دریافت می‌کنند. این روند کاملا غیر متمرکز است و رأی دهندگان MKR دسترسی به آن برای اطمینان از این که این روش صرفا در موارد جدی و ضروری مورد استفاده قرار می‌گیرد را کنترل می‌کنند. مثال‌هایی برای ضرورت‌های مهم عبارتند از غیرعادی بودن وضعیت بازار در دراز مدت، هک شدن یا نقض امنیت و ارتقاء سیستم.

پرداخت جهانی مرحله به مرحله:

مرحه ۱: پرداخت جهانی فعال می‌شود

اگر بازیگران کافی که به عنوان مهاجران جهانی توسط مدیریت Maker تعیین شده باشند به این نتیجه برسند که سیستم در معرض یک حمله جدی است و یا حتی پرداخت جهانی به عنوان قسمتی از روند ارتقا برنامه‌ریزی شده باشد، می‌توانند عملکرد پرداخت جهانی را فعال کنند. این روند تولید و استفاده از CDP را متوقف می‌کند و قیمت را با ارزش مشخصی ثابت کرده و سپس به بررسی متناسب ادعای کاربران می‌پردازد

مرحله ۲: پرداخت جهانی حساسیت قیمت در معاملات تجاری وارد پردازش می‌شود

زمانی که پرداخت جهانی فعال شد، دوره زمانی نیاز است تا برای نگهبانان امکان پردازش همه مطالبات مناسب دارندگان Dai و CDP بر اساس ارزش ثابت فید فراهم شود. زمانی که این روند به پایان رسید، همه دارندگانDai و CDP می‌توانند مقدار ثابتی از اتریوم را با Dai و CDP هایشان مطالبه کنند.

مرحله ۳: دارندگان Dai و CDP میتوانند وثیقه ر برای Dai و CDP خود مطالبه کنند

هر دارنده Dai و CDP می‌تواند یک تابعی را در پلتفرم Maker مطالبه کند تا Dai و CDP خود را مستقیما به یک مقدار ثابت پول اتریوم تبدیل کند که مطابق با ارزش محاسبه شده داراییشان است و بر اساس قیمت هدف Dai تنظیم می‌َشود. به عنوان مثال اگر قیمت نهایی Dai معادل ۱ دلار آمریکا بوده و قیمت اتریوم/دلار آمریکا ۲۰۰ باشد و یک کاربر ۱۰۰۰ Dai را زمانی که پرداخت جهانی فعال است در اختیار داشته باشد، پس از دوره پردازش می‌تواند دقیقا ۵ اتریوم را از پلتفرم Maker دریافت کند. هیچ محدودیت زمانی برای مطالبه نهایی جود ندارد.

ریسک تجاری (Business Risk) چیست و چگونه آن را مدیریت کنیم؟

به طور کلی سرمایه گذاری مستلزم پذیرش ریسک است. فرقی نمی کند این سرمایه گذاری در بازار، صنعت، کشاورزی یا بورس اوراق بهادار انجام بگیرد. این مقاله به بررسی یکی از انواع ریسک های مرتبط با سرمایه گذاری به نام ریسک تجاری می پردازد و خواندن آن برای کسانی که قصد سرمایه گذاری در حوزه های مختلف از جمله بازار بورس اوراق بهادار را دارند، می تواند مفید باشد.

ریسک تجاری (Business Risk) چیست و چگونه آن را مدیریت کنیم؟

ریسک تجاری

مفهوم ریسک به معنی قرار گرفتن در موقعیتی است که در آن از جنبه‌ای احتمال بروز خطر وجود دارد. با اینحال هر انسانی در زندگی ریسک انجام کارهایی را می پذیرد، حتی در ساده‌ترین و کم تنش‌ترین انواع زندگی. یکی از حوزه هایی که مردم عموماً در آن دست به ریسک می زنند، اقتصاد است. مشارکت در یک پروژه انبوه سازی برای صاحبخانه شدن یا حتی فروش خانه، خرید و فروش ارز، طلا و سکه و همچنین این اواخر سرمایه گذاری در بورس.

گرچه در همه مثال‌های نامبرده شده خطرات زیان مالی وجود دارد اما عموماً مردم به دنبال راه هایی برای سرمایه گذاری می گردند که ریسک کمتری را به دنبال داشته باشد. نکته مهم این است که در بسیاری از اوقات سرمایه گذاری‌های خرد حتی با یک دانش عمومی محدود درباره مکانیزم حوزه‌ای که در آن سرمایه گذاری صورت می گیرد، نیز انجام نمی‌شود.

ریسک تجاری عبارت است از قرار گرفتن یک شرکت یا سازمان در برابر عواملی که می توانند منجر به کاهش سود و یا حتی زیان و ورشکستگی آن شود. به نوعی هر چیزی که تهدیدی برای اهداف مالی یک شرکت محسوب شود را به عنوان ریسک تجاری آن کسب و کار در نظر می گیریم. فاکتورهای بسیار زیادی در زمینه ریسک تجاری تعیین کننده اند.

این فاکتورها می توانند درون مجموعه قرار داشته باشند یا بیرون از آن. می توانند قابل کنترل باشند یا غیر قابل کنترل. گاهی اوقات مدیریت یک شرکت ممکن است مجموعه را به ورطه ای بکشاند که متحمل ریسک هایی با درجه بالاتر شوند. بنابراین همانطور که می توان از تعاریف و توصیفات بیان شده دریافت، ریسک تجاری اجتناب ناپذیر است و همه بنگاه های اقتصادی در جهان توسط مؤسسات معتبر، ریسک سنجی می شوند تا برای سرمایه گذاران مشخص شود که تا چه حد می توانند به بازدهی سرمایه خود امیدوار باشند. (1)

• ذائقه مشتری ها و مسائل مربوط به عرضه و تقاضا

• قیمت تمام شده محصولات برای مشتریان

• رقابت های اقتصادی

• شرایط کلی اقتصاد یک کشور

• تصمیمات سیاسی و اقتصادی مسئولان دولتی

• سایر اتفاقات غیرمترقبه نظیر شیوع یک بیماری مانند کرونا

مثلاً شاخص بورس داو جونز به عنوان یکی از بازارهای معتبر جهان به محض تأیید خبر شیوع جهان بیماری، در 24 فوریه 2020 به میزان حساسیت قیمت در معاملات تجاری سه درصد ریزش داشت. اما همه عوامل مؤثر بر ریسک تجاری به اندازه کورونا غیرقابل پیشبینی نیستند. (2)

اما نمونه دیگری از عوامل مؤثر بر ریسک تجاری تصمیمات سیاسی و اقتصادی دولت ها است. فرض کنید سهام هر شرکتی که محصولاتش به طور انحصاری در کشور تولید می شود یا واردات آن تعرفه های بسیار سنگینی دارد را خریده اید. آن شرکت تنها تولید کننده محصول مورد نظر است و خریدار داخلی چاره ای جز خرید کالای آن شرکت ندارد. بنابراین تقاضا همیشه از عرضه برای محصولات آن شرکت بیشتر است. در نتیجه سهامداران آن شرکت همواره سود می برند و روزگار خوشی را می گذرانند.

حالا اگر سایه سیاست های حمایتی دولت از روی آن کالای خاص برداشته شود و تعرفه واردات کالای مشابه نیز لغو گردد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ شرکت مورد نظر دیگر به اندازه گذشته مشتری نخواهد داشت. فروشش کم خواهد شد و سود کمتری به سهامدارانش تعلق می گیرد یا حتی ممکن است حساسیت قیمت در معاملات تجاری به مجموعه ای زیان ده تبدیل شود. به عنوان نمونه صنعت خودروسازی در ایران چنین وضعیتی دارد. یکی از ریسک های تجاری محتمل برای سهامداران شرکت های خودروسازی ایرانی از جانب سیاست گذاری های جدید خواهد بود.

حوزه های مرتبط با ریسک تجاری

1. ریسک استراتژیک

ریسک استراتژیک که یکی از انواع ریسک تجاری محسوب می شود به این معنی است که سران یک شرکت تصمیم بگیرند که بر اساس نقشه کسب و کار ( Business Model ) خود پیش نروند. یا اینکه اصولاً این اتفاق به صورت ناخواسته و ناشی از ضعف مدیریت باشد. به هر صورت پیش نرفتن مطابق مدل کسب و کار می تواند خطراتی را به دنبال داشته باشد.

فرض کنید شرکتی که با هدف ساخت خودروهای ارزان قیمت برای خانوارهای طبقه اقتصادی متوسط پایه گذاری شده است، ناگهان پس از گذشت چند ماه تصمیم به طراحی و تولید خودروهای لوکس بگیرد. از آنجا که شرکت مورد نظر تجربه ای در زمینه طراحی، تولید، بازاریابی و فروش آن نوع خودرو ندارد بنابراین احتمال زیان در طرح مورد نظر و از دست رفتن بخش از سرمایه های شرکت وجود دارد. به این ترتیب چنین تصمیمی می تواند منجر به ریسک تجاری برای مجموعه و ضرر مالی برای سهامدارانش در نظر گرفته می شود.

2. ریسک عرضه

این نوع ریسک در تجارت هایی بالاتر است که عرضه محصولات توسط دولت، سندیکاها یا اتحادیه ها به شدت کنترل می شود و شیوه های خاصی برای عرضه محصولات یا خدمات به مشتری وجود دارد. به طور کلی هرچه بستر عرضه سفت و سخت تر و انحصاری تر باشد یا اینکه کمبود امکانات زیرساختی باعث به وجود آمدن مشکلات در این حوزه شود، ریسک تجاری شرکت افزایش می یابد.

3. ریسک های عملیاتی

بنا به حوزه ای که یک کسب و کار درآن فعالیت می کند میزان و شکل این نوع ریسک متفاوت است. همچنین در شرکت های بزرگ که به تناسب حجم فعالیتشان انظباط و شفافیت مالی مناسبی ندارند و همچنین مدیریت کارآمادی تصمیم گیری نمی کند، بیش از بقیه چنین شکلی از ریسک را برای سهامدارنشان در پی دارد. یکی از راه حل های کاهش چنین ریسکی وجود بخش های نظارتی درونی و بیرونی بر شرکت و اصلاح روندهای اشتباه است.

روندهای اشتباه عملیاتی هم می توانند منشاء انسانی داشته باشند و هم ناشی از ابزارآلات و ماشین ها باشند. امروزه با اضافه شدن فضای اینترنت به زندگی انسان ها، تهدیدات سایبری نیز جزو فاکتورهای تأثیرگذار بر ریسک تجاری محسوب می شود. طبق آماری که از سال 2017 منتشر شده است 54 درصد از شرکت ها یک بار یا بیشتر حملات سایبری را تجربه کرده اند و جالب اینجاست که تنها یک سوم آن ها معتقدند که منابع لازم جهت مقابله با تهدیدات سایبری را در اختیار دارند. (3)

4. ریسک اعتباری

بنجامین فرانکلین یکی از بنیان گذاران ایالات متحده آمریکا می گوید: «به کارهای خوب زیادی نیاز است تا شهرت خوبی کسب شود، اما تنها یک کار بد می تواند آن را نابود کند». اشاره فرانکلین به حساسیت های مربوط به اعتبار، شهرت، حیثیت و آبرو قابل تأمل است. ریسک های مربوط به اعتبار یا شهرت یک مجموعه حوزه ای است که نتیجه همه مشکلات در آن سر ریز می شود. مدیریت جدیدی که نمی تواند به خوبی مدیر قبلی شرکت را هدایت کند ضربه اصلی را در واقع به اعتبار شرکت می زند.

همچنین خطاهای عملیاتی درون شرکت نیز باعث لطمه به آبرو مجموعه خواهد. به همین دلیل است که بسیاری از شرکت های بزرگی که در سطح جهانی مشغول به فعالیت هستند به محض مشاهده هرگونه گزارش درباره ایراد یا مشکلی در خدمات یا محصولاتشان برای رفع آن اقدامات فوری به عمل می آورند.

به عنوان مثال مشکلات مربوط به باطری های شرکت اپل در سال 2017 که در رسانه ها به رسوایی «باتری گیت» معروف شد، باعث کاهش ارزش سهام این شرکت گردید. سهام اپل در بازار بورس داو جونز پس از اینکه شرکت مسئولیت عمدی بودن کند شدن گوشی ها را بر عهده گرفت به میزان 1.7 درصد کاهش پیدا کرد. از مواردی که می تواند بر اعتبار یک مؤسسه تأثیر قابل توجهی بگذار «رسانه» است. رسانه ها به دلیل نفوذ گسترده شان در میان عموم تأثیر بسزایی در شکل گیری حسن شهرت یا عکس آن را برای یک فرد یا مؤسسه دارند. (4)

همه زمینه های نامبرده می توانند به عنوان عوامل بروز ریسک در بین کسب وکارهای متنوعی مشترک باشند، اما باید در نظر داشت که برخی کسب و کارها از بقیه در زمینه خاصی آسیب پذیرترند. مثلاً برای یک حساسیت قیمت در معاملات تجاری حساسیت قیمت در معاملات تجاری شرکت دارویی که فرآورده هایش با سلامتی مردم گره خورده و به خاطر همین عموماً از حمایت های دولتی حتی در شرایط بحران برخوردار است، ریسک های مربوط به سیاستگذاری های جدید که از عوامل خارجی محسوب می شود به نسب سایر کسب و کارها کمتر است. یا شرکتی که وابستگی بسیار زیادی به بستر اینترنت دارد تهدیدات حوزه سایبری برایش بیش از سایر بخش ها چالش محسوب می شود.

ریسک تجاری چگونه محاسبه می شود؟

• اول اینکه چقدر احتمال بروز مشکلی خاص وجود دارد.

• دوم اینکه اگر مشکل به وجود آمد تا چه حد می تواند آسیب برساند.

اما فاکتور دوم مربوط به توانایی، امکانات و منابع لازم یک تجارت برای مقابله با تهدیدات است. در محاسبه این فاکتور نیز براساس توان مقابله با تهدیدات ریسک سنجیده می شود. محاسبه می شود که اگر مشکلی در یک زمینه خاص برای مجموعه پیش بیاید آسیب پذیری تا چه حد است. معیار ارزیابی برای این پارامتر هم حساسیت قیمت در معاملات تجاری می تواند عددی باشد و هم کیفی. (5)

مؤسسات ریسک سنجی و اقتصادی در دنیار پارمتر های مختلفی را برای محاسبه ریسک سرمایه گذاری یا تجارت در یک کشور در نظر می گیرند بنابراین ممکن است نتایجشان کمی با یکدیگر متفاوت باشد. اما در مجموع برای تصمیم گیری سرمایه گذاران تعیین کننده اند.

جمع بندی و نتیجه گیری

ارزیابی میزان ریسک تجاری هم برای مدیران و هم برای سهامداران با اهمیت است. تجارت های که زمینه های به وجود آمدن خطرات احتمالی را برای خود در نظر نمی گیرند و برای مقابله با آن ها برنامه ریزی نمی کنند مانند کشورهایی هستند که هیچ ایده ای برای مواقع بحران ندارند. در این موقعیت سهامداران اولین کسانی هستند که ضربه می خورند. به عنوان یک سهامدار می توانید با بررسی وضعیت های مالی، گزارش های سالانه و پیگیری اخبار مربوط حوزه ای که در آن سرمایه گذاری کرده اید تهدیدات آینده را پیش بینی کنید تا در صورت نزدیک بودن حادثه زودتر از بقیه سرمایه تان را نجات دهید.

ریسک های تجاری منابع مختلفی دارند که در دو دسته کلی داخلی و خارجی تقسیم می شوند. بعضی از آن ها حاصل شرایط بیرونی هستند و بعضی دیگر نتایج تصمیمات، عملکردها و ساختارهای داخلی مجموعه. همانطور که زندگی معمول در دنیا حتی در آرام ترین نقاطش ریسک هایی را در پی دارد، سرمایه گذاری در یک بنگاه اقتصادی نیز ریسک های خاص خودش را به دنبال خواهد داشت. بنابراین نباید بی جهت از فعالیت اقتصادی ترسید بلکه باید با کسب آگاهی لازم دست به اقدامات مطلوب زد.

نگاهی به تغییرات نرخ ارز و تورم در 3 دهه اخیر/ حساسیت تورم به نرخ ارز بازار

به گزارش بانک اول شرایطی که نرخ ارز بازار از نرخ ارز محاسباتی در قانون بودجه فاصله می‌گیرد و امکان کنترل نرخ ارز در سطح سابق نیست، نرخ ارز محاسباتی بودجه برای سال آینده به یکی از مسائل مهم در مذاکرات مجلس و دولت تبدیل می‌شود.

توزیع رانت با نرخ ارز مرجع از جمله نقدهای مخالفان ارز دونرخی و ثابت نگه داشتن نرخ ارز در بودجه با هدف کنترل تورم محور مخالفان افزایش نرخ ارز در بودجه است. در این میان یکی از گزاره‌های مشهوری که همواره از سوی برخی‌ها مطرح می‌شود تامین کسری بودجه از محل رشد نرخ ارز و اقدام عامدانه دولت برای کاهش ارزش پول ملی است اما گزاره‌های و مستندات متعدد خبری این گزاره را رد می‌کن

همواره یکی از اصلی‌ترین مشکلات و اختلافات روسای کل بانک مرکزی با روسای جمهور نرخ ارز بوده است. روسای جمهور مدافع کنترل نرخ ارز باوجود افزایش واقعی بهای ارز و کاهش ارزش پول ملی به دلیل تورم بالا بوده‌اند. همین مساله موجب افزایش عرضه ارزهای مداخله‌ای بانک مرکزی به بازار می‌شد و در نهایت وقتی دولت به این نتیجه می‌رسید که با افزایش عرضه ارز امکان کنترل نرخ نیست و مجبور به پذیرش نرخ جدید می‌شد.

رد پای این رویکرد دولت در بودجه‌های سالیانه و میانگین نرخ ارز مرجع قابل مشاهده است. همانطور که در جدول زیر قابل مشاهده است نرخ ارز مرجع در دوران افزایش نرخ ارز با فاصله یک ساله و بیشتر به نرخ ارز آزاد رسیده است.

در سال‌هایی که نرخ ارز غیررسمی در حال افزایش بود، بهای ارز مرجع 175 تومان باقی مانده بود، اما این ثابت مانده منجر به کاهش نرخ ارز و کنترل نرخ تورم نشده است. سال‌های 73 و 74 به دلیل افزایش قیمت حامل‌های انرژی تورم به حالت لجام گسیخته درآمد و پس از بازگشت دولت به سیاست‌های تثبیت، بهای تورم در سال بعد به 23.2 درصد و در سال76 به 17.3 درصد کاهش یافت.

نکته دیگری که با این آمار و ارقام نشان می‌دهد، بی‌اعتنایی بازار به نرخ مرجع ارز است. 19 دی ماه رئیس جمهور در جلسه هیات دولت گفته بود: «ما در این بودجه اعلام کردیم قیمت امروز ارز کاهش خواهد یافت و این یکی از پیام‌های مهم بودجه ما است و این یعنی (احیای) ارزش پول ملی است. یکی از اهداف ما ارزش پول ملی است و لذا ارز را بر مبنای ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان مدنظر قرار دادیم که ارزش پول ملی ما بالا برود در یک شرایطی در سال آینده این کار شدنی و امکان‌پذیر است.»

اما آمارهای 28 سال اخیر نشان می‌دهد، بازار در شرایطی که فاصله زیادی با نرخ ارز مرجع دارد، در برابر نرخ ثابت ارز در بودجه واکنشی نشان نمی‌دهد. واکنش بازار ارز به نرخ ارز بودجه زمانی است که فاصله اندکی بین این دو نرخ برقرار باشد.

از نکات جالب توجه در عملکرد ارزی 3 دهه اخیر، یکسان‌‌سازی نرخ ارز در سال 81 با کمترین تحمیل تورم است. در سال 81 نرخ ارز مرجع از 175 تومان به 803 تومان (3.5 برابر) رسیده است، اما فقط 4.4 درصد رشد کرده و ضمن اینکه بهای ارز در بازار آزاد هم رشد خاصی نداشته است.

البته این سیاست در شرایط غیرتحریمی و منابع ارزی مناسب اجرایی شده است ولی بحث در اینجاست که اساسا در شرایطی که فاصله نرخ ارز بازار با نرخ ارز مرجع بسیار زیاد است، بازار معطل نزدیک شدن ارز مرجع به خود نیست. به عبارت دیگر اساسا در چنین شرایطی فقط با ثابت نگه داشتن نرخ ارز نمی‌توان انتظار کاهش قیمت ارز در بازار را داشت.

بلعکس، در صورتی که امکان یکسان‌‌سازی نرخ ارز وجود داشته باشد، می‌توان بدون کمترین آسیب نرخ ارز مرجع و نرخ ارز بازار را در یک سطح قرار داد.

نکته بعدی که می‌توان به آن پرداخت، تاثیر نرخ ارز بر نرخ حساسیت قیمت در معاملات تجاری تورم است. ارقام زیر نشان می‌دهد، نرخ تورم بیش از آنکه متاثر از نرخ ارز مرجع باشد، تحت تاثیر ارز در بازار آزاد است. در صورتی نرخ ارز مرجع می‌تواند باعث کنترل تورم شود که همه نیازهای ارزی با آن نرخ تامین شود که قطعا این سیاست غیرقابل اجرا و با آثار منفی اقتصادی مثل افزایش شدید واردات و تقاضا برای ارز خدمات، مفاسد فراوان و. همراه خواهد بود.

سال میانگین نرخ دلار مرجع نرخ دلار در بازار نرخ تورم
1371 154 149 24.4
1372 175 180 22.9
1373 175 266 35.2
1374 175 407 49.4
1375 175 444 23.2
1376 175 478 17.3
1377 175 464 18.1
1378 175 863 20.1
1379 175 819 12.6
1380 175 800 11.4
1381 803 802 15.8
1382 830 832 15.6
1383 868 874 15.2
1384 900 904 10.4
1385 924 922 11.9
1386 909 935 18.4
1387 941 966 25.4
1388 977 997 10.8
1389 1،017 1،044 12.4
1390 1،131 1،207 21.5
1391 1،226 2،607 30.5
1392 2،490 3،183 34.7
1393 2،664 3،280 15.6
1394 2،911 3،450 11.9
1395 3،133 3،644 9
1396 3،505 4،045 9.6
1397 4،200 10،783 26.9
1398 4،200 12،918 41.2
1399 4200 22،000 _

قطعا نرخ تورم تنها متاثر از نرخ ارز نیست و مولفه های دیگری مانند تغییرات حجم نقدینگی بر آن موثر است، اما برای روشن تر شدن موضوع از دو متغیر نرخ ارز مرجع و نرخ ارز در بازار استفاده شده است.