نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

هر فردی در هنگام خرید سهام، احتمال سود و زیان را در نظر می‌گیرد؛ اما راهکارهایی برای مدیریت و نیز کاهش ریسک وجود دارد. اوراق اختیار فروش تبعی یکی از این راهکارها است.

اختصاصی آگاه پرس – در ادامه سلسله یادداشت های «سواد بورسی»، به تبیین و تشریح «اوراق اختیار فروش تبعی» و جزئیات مربوط به آن می پردازیم.

ریسک یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر سرمایه‌گذاری در هر بازاری است. در بازار بورس نیز نوسانات قیمت‌ها ممکن است به نفع یا ضرر معامله‌گران تمام شوند. هر فردی در هنگام خرید سهام، احتمال سود و زیان را در نظر می‌گیرد؛ اما راهکارهایی برای مدیریت و نیز کاهش ریسک وجود دارد. اوراق اختیار فروش تبعی یکی از این راهکارها است.

«اوراق اختیار فروش تبعی» چه کارکردی دارند؟

اوراق اختیار فروش تبعی، عملکردی شبیه بیمه دارند. با خرید این اوراق سهام‌دار سرمایه خود را در مقابل نوسانات بازار بیمه می‌کند. کارکرد این اوراق به این صورت است که سهام‌دار عمده (شرکت منتشرکننده اوراق) با توجه به تحلیل‌های خود و شناختی که از بازار دارد، اوراقی را منتشر می‌کند و به موجب آن متعهد می‌شود سهام را در تاریخ خاصی با قیمت خاصی از سهام‌داران خریداری کند. به این ترتیب دارنده اوراق در برابر نوسانات بازار ایمن خواهد بود و مطمئن می‌شود که در تاریخ سررسید، در صورت تمایل می‌تواند سهام خود را نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی نقد کند.

این فرایند راهکاری برای کاهش ریسک سیستماتیک در بازار است. در صورتی که قیمت سهام از مبلغی که در اوراق ذکر شده است کمتر باشد، فرد می‌تواند در تاریخ سررسید اوراق درخواست اعمال آن‌ها را به کارگزاری بدهد. اگر در تاریخ سررسید قیمت سهام از قیمت ذکرشده در اوراق بیشتر شده باشد، سهام دار از اعمال اوراق صرفنظر خواهد کرد. این شرایط، آسودگی خیال سرمایه‌گذاران را بیشتر می‌کند.

قوانین مربوط به «اوراق اختیار فروش تبعی»

طرح این گونه اوراق در جهان با دو روش اروپایی و آمریکایی اجرا می شود. در روش اروپایی، اوراق تنها در تاریخ سررسید اعمال می‌شوند و قبل از آن امکان اعمال آن‌ها وجود ندارد. در حالت آمریکایی، سرمایه‌گذار پس از خرید می‌تواند در هر تاریخی که بخواهد برای اعمال اوراق اقدام کند. در ایران، شیوه اروپایی اجرا می‌شود.

قوانین مربوط به این اوراق نیز به شرح ذیل است:

• اوراق اختیار فروش تبعی برای هر سهم به صورت خاص منتشر می شود و برای خرید آن باید سهام پایه داشته باشید. مثلاً کسی که می خواهد ۱۰۰ ورقه اختیار فروش تبعی برای سهام فملی بخرد، باید ۱۰۰ سهم فملی در پرتفوی خود داشته باشد؛
• تا زمان سررسید، امکان فروش سهام پایه یا اوراق وجود نخواهد داشت؛
• این اوراق بازار ثانوی ندارند و قابل انتقال نیستند؛
• هر کد بورسی تنها به تعدادی که در اطلاعیه اعلام می‌شود اجازه خرید اوراق را دارد.

خرید «اوراق اختیار فروش تبعی» چه مزایا و معایبی دارد؟

مهمترین مزیت این اوراق، امنیت و آسودگی خاطری است که برای سهام‌داران فراهم می‌آورند. همچنین با انتشار این اوراق، تقاضا برای خرید سهم بیشتر می شود و اعتماد سرمایه‌گذاران افزایش می‌یابد. با این حال، این اوراق معایبی نیز دارند. برای نمونه می‌توان به نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی نبود بازار ثانوی اشاره کرد. سهام پایه و اوراق تا زمان سررسید فریز می‌شوند و امکان معامله آن‌ها و سود بردن از نوسانات وجود ندارد. همچنین احتمال ایجاد هیجانات مثبت قبل از تاریخ اعمال یا جلوگیری از اطلاعیه‌های منفی برای پیشگیری از کاهش قیمت سهم نیز وجود دارد.

جمع‌بندی

اوراق اختیار فروش تبعی راهکاری برای کاهش ریسک نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی سرمایه گذاری در بورس به شمار می‌روند و به نوعی بیمه سهام تلقی می‌شوند. این اوراق تعهد می‌کنند که سهام را در تاریخ مشخص و با قیمت مشخص از سهام‌داران خریداری کنند و به این ترتیب امنیت خاطر سرمایه گذاران فراهم خواهد شد.

عرضه اوراق اختیار فروش تبعی سهام بانک صادرات

دنیای اقتصاد:شرایط و قیمت اوراق اختیار فروش تبعی بانک صادرات توسط صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار اعلام شد. صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار با هدف تامین مالی، اوراق اختیار فروش تبعی را روی سهام بانک صادرات منتشر می‌کند.

«اوراق اختیار فروش تبعی» در واقع همان طرح بیمه سهام است که توسط شرکت‌ها به فروش می‌رسند. «اوراق اختیار فروش تبعی» اوراقی است که براساس آن فروشنده که همان شرکت منتشرکننده است متعهد می‌شود تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخصی که اصطلاحا به آن «قیمت اعمال» می‌گویند در تاریخ معین یا همان «تاریخ اعمال» از سهامدار خریداری کند. شرکت‌های منتشر کننده اوراق تبعی قبل از فروش این اوراق ،ملزم به انتشار اطلاعیه عرضه برای اعلام عمومی ویژگی‌های آن هستند. بنابر‌این گزارش، کل حجم عرضه اوراق با نماد «هصادر ۱۰۸» بیش از ۵۵۰ میلیون سهم و حداقل حجم عرضه روزانه ۲۰ میلیون سهم تعیین شده که توسط صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار عرضه می‌شود. زمانبندی اجرای برنامه خرید از ۱۸ اردیبهشت با سررسید ۱۰ آبان سال ۱۴۰۱ برای یک تا ۱۰۰ هزار سهم و بدون دامنه نوسان تعیین شده است. همچنین قیمت اعمال ۳۲۰ تومان اعلام شده که تنها صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت با رعایت قوانین و مقررات و نصاب سرمایه‌گذاری مربوطه، مجاز به خرید اوراق اختیار فروش تبعی هستند. سهام پایه اوراق فوق باید در روز خرید اوراق اختیار فروش تبعی و صرفا از صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه خریداری شود.

بورس چگونه نجات می‌یابد

ابتدای این هفته نشستی با حضور وزیر اقتصاد و رییس سازمان بورس برگزار شد که در نهایت قرار شد حمایت هلدینگ‌ها از سهام زیرمجموعه خود در قالب انتشار اوراق اختیار تبعی باشد.

ابتدای این هفته نشستی با حضور وزیر اقتصاد و رییس سازمان بورس برگزار شد که در نهایت قرار شد حمایت هلدینگ‌ها از سهام زیرمجموعه خود در قالب انتشار اوراق اختیار تبعی باشد. پس از آن قرار شد که مقدمات عرضه اوراق اختیار فروش تبعی ۱۵ شرکت بزرگ فراهم شود تا بورس از رکود خارج شود. این عرضه از دیروز یعنی سه‌شنبه آغاز شد.

به این ترتیب صندوق نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار درصدد است اوراق اختیار فروش تبعی روی سهام شرکت‌های بانک تجارت، بانک ملت، بانک صادرات، بانک پارسیان، ایران خودرو، سایپا، پالایشگاه بندرعباس، پتروشیمی پارس، پالایشگاه اصفهان، پالایشگاه تهران، سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی، ملی مس، فولاد مبارکه، مخابرات و ارتباطات سیار ایران را منتشر کند.

بیمه کردن یکی از پرطرفدارترین روش‌های محافظت مردم از دارایی‌های خود است و این موضوع در بازار سرمایه نیز کاربرد دارد. اوراق اختیار فروش تبعی که همواره به عنوان یکی از ابزارهای مشتقه و مکانیسمی برای پوشش ریسک شناخته می‌شود، یکی از همین سازوکارها برای بیمه کردن سهام در اختیار افراد است. در واقع بسیاری از شرکت‌های فعال در این بازار، با هدف کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و پایین آوردن نوسانات شدید قیمتی سهام خود، اقدام به انتشار گسترده اوراق اختیار فروش تبعی می‌کنند و این موضوع می‌تواند اثرگذاری مناسبی بر اعتماد سرمایه‌گذاران داشته باشد. بنابراین، افرادی که ریسک گریز هستند، با استفاده از این فرآیند می‌توانند سهام در اختیار خود را بیمه کنند.

بازار بورس ایران یک بازار یک طرفه است؛ در واقع در چنین بازارهایی، سرمایه‌گذار تنها از طریق رشد قیمت سهم، سود کسب می‌کند. نوسانات شدید و اصلاحات بازار، سهامداران را نگران کرده و تمایل خرید آنها را کاهش می‌دهد. در این میان، شرکت‌هایی خاص با ارایه اوراق اختیار فروش، سهام در اختیار خود را اصطلاحا بیمه می‌کنند. اما سوالی که پیش می‌آید این است که اوراق اختیار فروش تبعی چگونه می‌تواند در بیمه کردن سهام، به افراد کمک کند؟

در واقع اوراق اختیار فروش تبعی که به سهامدار فروخته شده است، این امکان را به مالک آن می‌دهد که در تاریخی مشخص شده، سهام خود را با قیمتی از پیش توافق شده به فروش برساند. در واقع، شرکت‌ها اوراقی را به فروش می‌رسانند که این اوراق باعث ایجادیک کف قیمتی برای سهم شما شده و تضمین می‌کنند که در صورت ریزش قیمتی، خسارت شما را جبران کنند و ضرری به شما نرسد. به علت شباهت این موضوع با بیمه کردن، اصطلاحا آن را تحت عنوان بیمه سهام می‌شناسیم.

به عنوان مثال، سهام یکی از شرکت‌های فعال در بورس اوراق بهادار تهران، پس از افت 40 درصدی، قیمت آن به 600 تومان رسیده است و شرکت مذکور برای جلوگیری از افت بیشتر، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی می‌کند. براساس این اوراق، شرکت موظف می‌شود که در صورت افت بیشتر در شش ماه آینده، سهام در اختیار سرمایه‌گذاران را با قیمت 1000 تومان در تاریخ سررسید که در توضیحات این اوراق اختیار فروش تبعی قید می‌شود، خریداری کند.

در صورت خرید این اوراق، سه حالت در آینده قیمتی سهام مذکور رخ خواهد داد که با توجه به هر حالت، تصمیم‌گیری سهامدار باید متفاوت باشد.

حالت اول: قیمت سهام در تاریخ اعمال، کمتر از قیمت اعمال باشد؛ در این شرایط سهامدار اختیار فروش خود را اعمال کرده و خسارت وارد به سهم، توسط شرکت جبران می‌شود. به عنوان مثال در تاریخ اعمال (سررسید)، قیمت سهام 400 تومان می‌باشد و قیمت اعمال در این تاریخ را 600 تومان در نظر گرفته‌اند. بنابراین، شخص سهامداری که اوراق اختیار فروش را خریداری کرده است، می‌تواند سهام در اختیار خود را به جای 400 تومان، در قیمت 600 تومان به فروش برساند.

حالت دوم: قیمت سهام در تاریخ اعمال، بیشتر از قیمت اعمال باشد؛ در این حالت، سهامدار نباید اختیار فروش خود را اعمال کند. در صورت اعمال اختیار فروش، سهامدار ضرر خواهد کرد. به عنوان مثال، قیمت سهام در تاریخ سررسید، 1500 تومان است و قیمت اعمال اوراق اختیار تبعی، 1200 تومان است؛ در این حالت اگر سرمایه‌گذار، اوراق اختیار خود را اعمال کند، در قبال هر سهم مبلغ 300 تومان ضرر می‌کند و این کار منطقی به نظر نمی‌رسد و بهتر است در این شرایط، اوراق اختیار تبعی اعمال نشود.

حالت سوم: قیمت سهام تغییری نکند؛ این شرایط برای سرمایه‌گذار تفاوتی ایجاد نمی‌کند (سود و زیان کسب نمی‌شود) و تنها باید قیمت اوراق اختیار را پرداخت کند. به عنوان مثال در تاریخ سررسید، قیمت سهام 1200 تومان است و قیمت اعمال اختیار فروش تبعی نیز همان 1200 تومان است؛ در اینجا، فروش سهام یا اعمال اختیار فروش تبعی تفاوتی با یکدیگر ندارد. هدف از انتشار این اوراق، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار بورس و اطمینان‌بخشی به سهامداران در خصوص ارزندگی سهم و حفظ منافع آنها است. بنابراین سهامداران می‌توانند با خرید اوراق اختیار فروش تبعی، سهم خود را در برابر کاهش قیمت بیمه کنند.

اوراق تبعی چه تاثیری در معاملات سهامداران دارد؟

سید علی سجادی، رییس هیات‌مدیره شرکت سرمایه‌گذاری امین نیکان آفاق با بیان اینکه انتشار اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی بیمه سهام در مقابل نوسانات قیمت‌ها است، گفت: با این ابزار سهامدارانی که به صورت عمده یا خرد دارنده سهم هستند اطمینان حاصل می‌کنند که در یک قیمت مشخصی در سررسید معین قادرند سهام خود را با یک بازدهی معقول نقد کنند و با اوراق تبعی خیال سهامداران از بابت ریسک افت قیمت سهام و سود تضمین شده، راحت می‌شود و می‌توانند با اطمینان خاطر نسبت به نگهداری سهام خود اقدام کنند.

وی تشریح کرد: این ابزار می‌تواند در افزایش اعتماد سهامداران اثرگذار باشد. وی در این باره توضیح داد: باوجود افشای اطلاعاتی که همواره از سوی ناشران و شرکت‌های بورسی اتفاق می‌افتد باز هم عدم تقارن‌های اطلاعاتی ممکن است وجود داشته باشد. اما باید توجه داشت که مدیران شرکت و سهامداران عمده که نماینده سهامداران خرد هستند اطلاعات دقیق‌تری از شرکت دارند و زمانی که سهامدار عمده سهم را در قیمت مشخصی تضمین کرده و به نوعی به سهامداران اختیار فروش می‌دهد اطمینان خاطر و آسودگی را به سهامداران می‌دهد.

سجادی درباره نقش اوراق تبعی در رونق بازار نیز گفت: اوراق تبعی می‌تواند از فروش‌های هیجانی جلوگیری کند. به عبارتی انتشار این اوراق از سوی ناشران، سمت عرضه سهام را تضعیف کرده و عملا جلوی روند کاهشی قیمت سهم را می‌گیرد و با این تفاسیر، اختیار فروش تبعی به سهامداران اطمینان خاطر می‌دهد.

همچنین راضیه صباغیان، مدیر اسبق نظارت بر نهاد‌های مالی سازمان بورس درباره انتشار اوراق تبعی از سوی هلدینگ‌های بزرگ به منظور حمایت از سهام شرکت‎های زیرمجموعه خود، اظهار کرد: با توجه به شرایط فعلی بازار سرمایه، مردم نگران این هستند که با سرمایه‌گذاری در این بازار مجددا متضرر شوند، اما انتشار اوراق تبعی به نوعی این اطمینان خاطر را به سهامداران می‌دهد که اگر سهم را تا زمان سررسید نگهداری کنند، نه تنها از ارزش آن کم نمی‌شود، بلکه سودی نیز در زمان سررسید نصیب سهامدار می‌شود.وی در پایان گفت: بنابراین انتشار اوراق تبعی به سهامداران اطمینان داده و به ثبات بازار نیز کمک می‌کند، چراکه اوراق تبعی بیمه‌کننده پرتفوی سرمایه‌گذار است؛ به‌طوری که با داشتن این اوراق سرمایه‌گذار می‌داند که حداقل سودی تضمین شده دریافت خواهد کرد.

چقدر اوراق منتشر شد؟

با یک حساب سرانگشتی پیداست که بیشترین میزان عرضه فردا اوراق اختیار فروش تبعی به دو سهم خودرویی اختصاص داد. به‌طوری که میزان حجم اوراق مذکور برای شرکت ایران‌خودرو ۱.۸۳ درصد سهام شناور این شرکت و برابر با حجم مبنای حدود ۳۳ روز کاری «خودرو» است. برای سایپا نیز حجم اوراق منتشر شده، ۴.۲۸ درصد سهام شناور و بیش از ۳۱ برابر حجم مبنای روزانه آن است. از سوی دیگر آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد که تنها صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت مجاز به خرید این اوراق هستند و نرخ سود نیز بر اساس اطلاعات موثق ۲۲ درصد خواهد بود. این در حالی است که قیمت روز تابلوی سهام مذکور با قیمت اعمال در تاریخ سررسید بین ۲۵ تا ۳۲ درصد است. به این ترتیب فردا صندوق‌های با درآمد ثابت باید با قیمتی بالاتر از قیمت روز، اوراق مذکور را خریداری کنند. در این میان بررسی‌ها نشان می‌دهد گران‌ترین قیمت خرید نسبت به ارزش روز، متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی با اختلاف ۸.۱۸ درصدی خواهد بود.

بورس مثبت می‌شود؟

برخی از کارشناسان عقیده دارند با انتشار اوراق تبعی جدید نقدینگی وارد بازار سرمایه می‌شود و به نوعی یکی از روش‌های حمایت از بازار سرمایه است. از سوی دیگر برخی دیگر از کارشناسان می‌گویند که اوراق تبعی به زیان بازار سرمایه است؛ یعنی نقدینگی که باید به رشد تک سهم‌های بورس کمک کند به اوراق تبعی اختصاص می‌یابد. اما مساله ورود و گردش نقدینگی در بازار سرمایه است اگر ورود و گردش پول داشته باشیم بازار نیز به آرامش می‌رسد اما در صورت عدم ورود پول روند همچنان نزولی می‌ماند.

البته روز گذشته شاخص کل بورس مثبت شد و برخی می‌گویند این مثبت بودن ناشی از انتشار اوراق تبعی است و در بلندمدت بازار سرمایه همچنان مثبت خواهد ماند.در پایان دیروز شاخص کل بورس با رشد۹هزار و۶۶۲واحدی در میانه کانال یک میلیون و ۳۱۳ هزار واحدی قرار گرفت.شپنا، فولاد، فملی و شبندر از جمله تاثیرگذارترین نمادها برروی شاخص کل بودند.

شاخص هم وزن هم با ۳هزار و۲۰۵واحد افزایش همراه بود.ارزش معاملات خرد حدود ۲هزار و۷۰ میلیارد تومان بود و حقیقی‌ها حدود۱۴۰میلیارد تومان از بازار خارج کردند.کشرق با ۱۶، وخاور با ۹ و قیستو با ۸ میلیارد تومان بیشترین ورود و غزربا نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی ۸۳، بپاس با ۲۰ و ونوین با ۱۵ میلیارد تومان بیشترین خروج پول حقیقی را ثبت کردند.در میان صنایع نیز، گروه استخراج زغال سنگ با ۱۶ میلیارد تومان صدرنشین ورود پول حقیقی بود و گروه محصولات غذایی و آشامیدنی با ۸۳ میلیارد تومان از حیث خروج پول حقیقی رکورددار بود.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

این اوراق را می‌توان روشی برای به حداقل رساندن ریسک سیستماتیک (systematic risk) دانست. ریسک سیستماتیک به عنوان واریانس بازده‌ های مورد انتظار سرمایه گذاری تعریف شده است که به آن ریسک بازار نیز می‌گویند.

به گزارش نبض بورس، اوراق اختیار فروش تبعی که در ایران به عنوان بیمه کردن سهام از آن یاد می‌شود، در حقیقت، ابزاری است که به‌وسیله آن نوسانات و زیان سهام بیمه می‌شود.

بر اساس این روش، سهامدار عمده با توجه به شناختی که نسبت به سهم و پتانسیل‌های آن دارد، اوراقی را منتشر می‌کند و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند در تاریخ اعمال در صورتی که قیمت سهم پایین‌تر از نرخ توافقی باشد نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی زیان او جبران می‌شود.

نکته با اهمیت تا اینجا این است که سهامدار عمده تنها شخصیتی است که می‌تواند از این ابزار استفاده کند. یعنی سهامدار عمده اوراق را می‌فروشد و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند، در صورت پایین‌تر آمدن قیمت سهم، زیان وی جبران می‌شود .

بنابراین، این اوراق را می‌توان روشی برای به حداقل رساندن ریسک سیستماتیک (systematic risk) دانست. ریسک سیستماتیک به عنوان واریانس بازده‌ های مورد انتظار سرمایه گذاری تعریف شده است که به آن ریسک بازار نیز می‌گویند .

یکی از مهم‌ترین دغدغه ‌ها و دل مشغولی ‌های سهامداران در بورس، کسب حداقل بازده مورد انتظار (معادل نرخ سود بدون ریسک اوراق مشارکت) است. با استفاده از این ابزار، اطمینان لازم برای کسب بازده مورد انتظار برای سهامداران محقق می‌شود .

سهامدار می ‌تواند با در اختیار داشتن اوراق اختیار فروش تبعی، ریسک سیستماتیک را به حداقل برساند. به این ترتیب در صورتی که قیمت سهم شرکت در تاریخ مورد توافق تاریخ اعمال، exercise date کمتر از قیمت مورد توافق قیمت اعمال exercise price باشد دارنده اوراق اختیار فروش می‌تواند با دریافت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم در بازار عادی منتفع شود. از نکات حائز اهمیت این اوراق این است که :

اولا، خریداران این اوراق حق فروش آن را تا تاریخ سر رسید نخواهند داشت بنابراین از این لحاظ، این اوراق شبیه اوراق اختیار فروش اروپایی هستند .
ثانیا، این اوراق تنها به اشخاصی تعلق می‌گیرد که سهام شرکتی که اوراق اختیار فروش آن منتشر می‌شود را داشته باشند. مثلا: شخصی که سهام شرکت پتروشیمی کرمانشاه را دارد، می‌تواند اوراق اختیار فروش آن‌را خریداری کند .

ثالثا، خریداران تنها به میزان سهام تملک شده در بورس می‌توانند اقدام به خرید اوراق اختیار فروش تبعی کنند و خرید بیش از آن تعداد امکان ‌پذیر نبوده و ابطال خواهد شد. بنابراین عرضه کننده اوراق تعهدی نسبت به مازاد خریداری شده نخواهد داشت .

رابعا، این ابزار مالی جدید سبب می‌شود تا با توجه به حذف ریسک در بازار سرمایه، سرمایه گذاران به‌جای سرمایه‌ گذاری در بازار پول به دنبال کسب سود بیشتر در بازار سرمایه باشند. زیرا علاوه بر اینکه سهامداران عمده در هنگام تعیین نرخ سهام در تاریخ اعمال می‌ تواند درصد بیشتری را نسبت به نرخ اوراق مشارکت اعلام کنند (مثلا به جای 20 درصد نرخ اوراق مشارکت، 25 یا 30 درصد در نظر بگیرند) می‌تواند با توجه به تعیین فواصل زمانی واگذاری اوراق اختیار فروش از سوی سهامدار عمده، نسبت به اوراق مشارکت که حداقل یکساله است سود و منفعت بیشتری را نصیب سهامدار کند .

در کل می‌توان انتظار داشت که سهامداران با توجه به حداقل سود مورد انتظار ی که در آینده نصیبشان خواهد شد، از نوسانات مقطعی بازار سرمایه، هراسی نداشته و با کاهش قیمت سهامشان از بازار خارج نمی شوند. اما آنچه در این جا حائز اهمیت است این است که در تاریخ اعمال
(‌exercise date) چه اتفاقاتی می‌تواند رخ دهد :

الف) فرض کنیم ارزش روز سهام (Market Price) در تاریخ اعمال بیشتر از قیمت اعمال (Exercise Price) باشد. در این حالت طبیعی است که سهامداران از «حق» خود استفاده نکرده و می‌توانند سهامشان را در بازار به فروش برسانند. به عبارت دیگر

ب) قیمت بازار سهام در تاریخ اعمال بیشتر از قیمت اعمال باشد. اما این تفاوت بسیار کم بوده یا معادل ارزش روز آن سهم باشد .

در این چنین حالتی به احتمال بسیار زیاد سهم با عرضه سنگین سهام چه توسط آنهایی که برگه اختیار فروش را در اختیار دارند و چه سایر سهامداران مواجه خواهد شد، زیرا همگان بر اتمام تاریخ اختیار فروش آگاهی دارند .

این وضعیت زمانی بدتر خواهد شد که سهامدار عمده بخواهد از طریق واگذاری سهم، زیان سهامدار را جبران کند (اوراق را باز خرید کند (

ج) حالت سوم مربوط به زمانی است که بنا به هر دلیلی ارزش روز سهام از ارزش اعمال سهم کمتر باشد .

در این چنین شرایطی به‌خوبی معلوم است که صف‌های فروش طولانی بر روی آن سهم ایجاد خواهد شد، و طبیعی است که سهامدار عمده نیز بخواهد از طریق واگذاری سهام و نه پرداخت نقدی مابه التفاوت یا پرداخت ارزش سهم (به نرخ اعمال) در سررسید اوراق اختیار فروش با خریداران این اوراق تسویه حساب کند .

نا‌گفته، پیداست که بر حجم صف‌های فروش افزوده خواهد شد و سهامداری که تا چند روز پیش خودش را برنده تصور می‌کرد، با در اختیار گرفتن تعداد سهام بیشتر و با تداوم روز‌هایی که سهام شرکت مورد مثال مورد عرضه سنگین قرار می‌گیرد و همانند فردی که گلوله ای برفی در دست دارد و شاهد آب شدن این گلوله برفی است، شاهد از دست دادن سود انتظاریش خواهد بود. بنابراین باید، سهامداران در زمینه خرید این اوراق بسیار هوشمندانه عمل کرده و عملکرد مالی شرکتی که اوراق اختیار فروش آن را خریداری می‌کنند را بررسی کنند، شاید شرایط به گونه‌ای باشد که سهامدار و خریدار این اوراق ترجیح دهند حداقل زیان (معادل ارزش اوراق اختیار فروش) را پذیرفته و سهام شرکت رافروخته و از آن شرکت خارج شوند. بنابراین صرف عرضه اوراق اختیار فروش نمی‌تواند تضمینی برکسب سود مورد انتظار باشد .

اوراق اختیار فروش تبعی چیست | نکات و اوراق

اوراق اختیار فروش تبعی که در ایران به بیمه کردن سهام معروف است، در واقع ابزاری است که توسط آن نوسانات و زیان سهام بیمه خواهد شد. طبق اصول این روش، سهامدار عمده با توجه به شناختی که نسبت به سهم و پتانسیل‌ های آن دارد، اوراقی را منتشر کرده و کسی که اوراق اختیار فروش تبعی را می خرد در تاریخ اعمال در صورتی که قیمت سهم پایین ‌تر از نرخ توافقی باشد، زیان او جبران خواهد شد. نکته حائز اهمیت این است که سهامدار عمده تنها شخصیتی است که می ‌تواند از این ابزار استفاده نماید. یعنی سهامدار عمده اوراق اختیار فروش تبعی را به فروش می رساند و کسی که این اوراق را می خرند، در صورت پایین ‌تر آمدن قیمت نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی سهم، زیان وی جبران خواهد شد.

اوراق اختیار فروش تبعی

با توجه به تورم موجود در کشور، در صورتی سرمایه ‌خود را به صورت وجه نقد نگهدارید، به مرور زمان شاهد کم شدن ارزش پول خود می شوید. یکی از بهترین روش ها به منظور حفظ ارزش پول و کسب درآمد، تزریق پول به بازارهای گوناگون مالی و سرمایه گذاری است. هرکدام از این بازارها از ریسک مخصوص به خود برخوردارند . یکی از زمین های سرمایه گذاری خوب و کسب سود ایده ‌ال در کشور، بازار بورس به حساب می آید، البته در صورتی که شناخت و مهارت کافی برای فعالیت در آن را داشته باشید. خرید و فروش سهام در بورس نیز خود به نوعی دارای نوسانات گوناگون است. یکی از روش های مؤثر کاهش ریسک سرمایه ‌گذاری در بورس، خرید اوراق اختیار فروش تبعی است که در این مطلب به بررسی جزئیات آن می پردازیم.

منظور از اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

این اوراق در ایران مثل بیمه کردن سهام است که با استفاده از آن دارایی سهام شما در زمان نوسانات و هیجانات منفی بازار به نوعی بیمه می‌ شود. سهام‌دار عمده با توجه شناخت خود از بازار و پتانسیل‌ های آن، اوراقی را منتشر می ‌کند و افرادی برای خرید این اوراق اقدام می ‌کنند. در تاریخ اعمال اگر قیمت سهم پایین ‌تر از نرخ توافقی باشد، زیان شخص جبران خواهد شد. در این فرآیند باید در نظر داشت که سهام ‌دار عمده تنها مرجعی است که قادر به فروش این اوراق است و افرادی که برای خرید این اوراق اقدام می‌ کنند، به نوعی دارایی سهام خود را از زیان محفوظ می‌ کنند.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید، آموزش های رایگان بورسی و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

استفاده از این اوراق یکی از بهترین ابزارهای ممکن برای به حداقل رساندن ریسک سیستماتیک در معاملات سهام به حساب می آید. سرمایه‌ گذاران با استفاده از این ابزار قادرند نسبت به کسب بازده مورد انتظار اطمینان لازم را کسب کنند. به زبانی ساده چنانچه نرخ واحد سهم مد نظر در تاریخ مقرر آتی دچار کاهش شود، سهام ‌دار با استفاده از قرارداد اختیار فروش تبعی می‌ تواند اصل سرمایه خود را دریافت نماید.

در نظر داشته باشید که اگر نرخ هر واحد سهم در تاریخ اعمال افزایش یافته باشد، سهام‌ دار می تواند بدون استفاده از این اوراق سود خود را کسب کند. همین فرآیند برای تمامی سهامداران یک حاشیه امنیت به وجود می آورد که با خیال راحت به امور سرمایه ‌گذاری خود بپردازند. اوراق اختیار فروش تبعی در دنبا با دو روش اروپایی و آمریکایی قابل اعمال هستند که در روش اروپایی اوراق اختیار فروش در تاریخ سررسید اعمال می‌ شوند و در حالت آمریکایی فرد سرمایه ‌گذار در هر تاریخی تا سررسید می ‌تواند برای اعمال اوراق اقدام نماید. در ایران شیوه اروپایی کاربرد دارد و تنها در تاریخ سررسید می ‌توان برای اعمال آن اقدام نمود.

اصطلاحات مهم در خصوص قرارداد اختیار فروش تبعی

• قیمت اعمال : قیمتی که عرضه ‌کننده در تاریخ اعمال، متعهد به تسویه آن است.
• کل حجم عرضه : به تعداد اوراقی می گویند که عرضه‌کننده اوراق هر روز منتشر می کند.
• سهم پایه : به سهمی می گویند که اوراق اختیار فروش تبعی طبق آن تنظیم شده است.
• تاریخ اعمال : به تاریخی می گویند که برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی در نظر گرفته می ‌شود.
• سقف خرید : به حداکثر تعداد اوراق تبعی می گویند که اشخاص حقیقی یا حقوقی قادر به خرید آن هستند.
• دوره معاملاتی : به فاصله بین اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی، دوره معاملاتی می گویند.
• قیمت عرضه اوراق تبعی : منظور قیمتی است که به وسیله ناشر اوراق در بازار به فروش می رسد. این قیمت در هر روز بر مبنای یک فرمول مشخص ارزیابی می گردد.

ویژگی های اوراق اختیار فروش تبعی

1. امکان معامله برای آن ها وجود ندارد.
2. اوراق اختیار فروش تبعی حداکثر به میزان تعداد سهام پایه سهامدار اختصاص پیدا می کند نه بیشتر. در صورتی که تعداد اوراق اختیار فروش تبعی سهامدار از تعداد سهم پایه تحت مالکیت وی در پایان روز بیشتر شود، اوراق اختیار فروش‌ تبعی مازاد، باطل خواهد شد و شرکت عرضه کننده تعهدی در قبال آن ندارد.
3. سقف خرید این اوراق در اطلاعیه عرضه با عنوان (سقف خرید) ذکر خواهد شد.
4. مبلغی که در ازای خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می شود غیرقابل برگشت می باشد.
5. بعد از گذشت تاریخ اعمال سهامدارانی که اقدام به خرید اوراق اختیار فروش تبعی نموده اند توانایی فروش این اوراق را نخواهند داشت.
6. اشخاص حقوقی که تعداد ۱ میلیون و یا بیشتر اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کنند، موظفند اختیار خرید تبعی را در همان روزی که سهام پایه و اوراق اختیار فروش تبعی را خریده اند واگذار نمایند.
7. در بورس ایران الزامی است سرمایه گذار حتما سهام شرکت مورد نظر را داشته باشد و پس از آن اقدام به خرید این اوراق نماید.
8. این اوراق شبیه اوراق اختیار فروش اروپایی هستند، به خاطر این که افرادی که اقدام به خرید این اوراق می کنند تا زمان رسیدن به تاریخ سررسید حق فروش آن را ندارند.
9. ساعت معامله این اوراق به وسیله عرضه کننده ۱۲ تا ۱۲:۳۰ و به صورت حراج پیوسته است.

دستورالعمل اختیار فروش تبعی

• تعداد اوراق اختیار فروش که نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی هر فرد امکان خرید آن را دارد محدود است، لذا حتما پیش از خرید به محدودیت روزانه و کلی آن که به وسیله شرکت منتشر کننده تعیین شده دقت کنید. در صورتی که خرید شما بیشتر از میزان مجاز باشد، اوراق مازاد بدون اعتبار خواهد بود و هزینه پرداخت شده به شرکت داده می ‌شود.
• در زمان خرید اوراق اختیار فروش باید مالک سهام شرکت باشید و حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برای شما معادل تعداد سهام شماست.
• این اوراق معاملات ثانویه ندارند. بنابراین در صورتی که آن ها را خریداری کردید امکان فروش آن ها را ندارید.
• در صورتی که بعد از خرید اوراق قسمتی از سهام خود را بفروشید و در نتیجه‌ این معامله، تعداد اوراق شما بیشتر از تعداد سهام شود، در پایان روز معاملاتی اوراق مازاد اعتبار خود را از دست می‌دهد و هزینه ‌ای بابت این موضوع به شما برگشت داده نمی شود.
• در صورت تمایل به استفاده از اختیار فروش، باید در روز سررسید تا قبل از اتمام نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی مهلت تعیین شده به وسله شرکت، در خواست خود را به وسیله کارگزار اعلام کنید. در صورت عدم درخواست، اوراق شما باطل می ‌شود و هیچ هزینه ‌ای بابت آن به شما برگشت داده نمی شود.
• این اوراق تا پیش از سررسید قابلیت معامله نخواهند داشت.
• در صورتی که در روز سررسید قیمت پایانی نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی سهم، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را از دست می‌دهند و نیازی به درخواست خاصی نیست.
• بعد از اعمال اختیار فروش در صورتی که شرکت در پرداخت حقوق مشتری تاخیر کند، بنا به فرمولی که در زمان انتشار اوراق علام شده مبلغی تحت عنوان جریمه به وسیله سازمان بورس از وی دریافت و به مشتری پرداخت می‌ شود.
• در مواردی که حقوق مشتری با تاخیر پرداخت شود، سود روزشمار طبق فرمولی که در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، به مشتری تعلق خواهد گرفت.

به منظور دسترسی به متن کامل قوانین و ضوابط مربوط به این اوراق و آگاهی از دیگر شرایط مانند قوانین مربوط به زمانی که سهم در روز عرضه بسته باشد، افزایش سرمایه یا توزیع سود داشته باشد و … می ‌توانید به دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی، مصوب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه نمایید.

فرایند اعمال اوراق اختیار فروش تبعی

۱) در صورتی که قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال بزرگتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، اوراق اختیار فروش تبعی قابل اعمال نیست.

۲) در صورتی که قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال از قیمت اعمال کمتر باشد، اعمال این اوراق منوط به ارائه درخواست اعمال از سوی سهامدار و از طریق کارگزار وی به بورس حداکثر تا ساعت ١٣ روز اعمال خواهد بود. کارگزاران می ‌توانند ١٠ روز قبل از تاریخ اعمال، درخواست‌ های اعمال را از مشتریان خود دریافت دارند و در روز اعمال به بورس ارائه دهند.

۳) در صورت ارائه درخواست اعمال طی مهلت مقرر به بورس اقدامات زیر، انجام خواهد شد؛ انتقال سهم به قیمت اعمال، از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضه کننده آن. پرداخت مابه ‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم پایه به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به صورت نقدی یا از طریق واگذاری سهم پایه از عرضه کننده به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی خواهد بود.

مزایای اختیار فروش تبعی

1. این ابزار به عنوان بهترین روش برای مدیریت ریسک سرمایه‌ گذاری در بورس و بازپس گرفتن حداقل سرمایه است.
2. با وجود اوراق اختیار فروش تبعی در بازار بورس، تقاضا برای سهام و ایجاد اعتماد برای سرمایه‌ گذاران بیشتر می شود.
3. چنانچه ارزش سهام شرکت در راستای هیجانات منفی در بازار کاهش پیدا کند، این اوراق شرایط امنی را برای سرمایه‌ گذاران به وجود می آورد.
4. سهامداران عمده اغلب به منظور حمایت از سهام خود اقدام به افزایش دارایی خود می ‌کنند. بر خلاف این دیدگاه در روش استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی، منجر به کاهش ریسک سرمایه‌ گذاری و پوشش ارزش سهام آن ‌ها می شود.

معایب اختیار فروش تبعی

1. عدم وجود بازار ثانوی
2. اتمام تعهد عرضه‌کننده اوراق اختیار فروش بعد از تاریخ اعمال
3. وقتی که این اوراق به وسیله سهامدار خریداری شود، سهام‌ دار باید دارای سهام پایه باشد.
4. امکان ایجاد هیجانات مثبت قبل از تاریخ اعمال یا جلوگیری از اطلاعیه‌ های منفی برای عدم کاهش قیمت سهم
5. اعمال سقف خرید برای سهام‌ دار به معنی اعمال محدودیت خرید اوراق اختیار فروش برای هر کد بورسی است.
6. در صورت درخواست سهام‌ دار برای فروش سهام پایه، چنانچه تعداد سهام از تعداد اوراق اختیار فروش کم تر شود، اوراق اختیار فروش اضافه در پایان روز ابطال خواهد شد.

نکاتی مهم در رابطه با اوراق اختیار فروش تبعی

• این اوراق از نوع اختیار فروش اروپایی هستند؛ یعنی تنها می‌توان در تاریخ سررسید آن را اعمال کرد.
• این اوراق قابلیت معامله در بازار ثانویه را ندارند و تنها در یک مرحله در زمان عرضه به وسیله ناشر مورد خرید و فروش قرار می ‌گیرد.
• درصد سود و زیان شما با توجه به نوسانات قیمتی سهام تا تاریخ سررسید و اینکه شما در چه قیمتی سهام پایه را خریداری کرده باشید متفاوت است.
• این نکته را در خاطر داشته باشید که بر اساس قانون حتی در صورتی ‌که شما درخواست اعمال اوراق را به کارگزار بدهید، در صورتی‌ که قیمت روز سهام پایه در تاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال نباشد اوراق سررسید شده اعمال نخواهند شد.
• توجه فرمایید ازآنجایی‌که اوراق اختیار فروش تبعی قابلیت معامله مجدد را ندارند درنتیجه سهام پایه موضوع این اوراق نیز تا زمان پایان معاملات قابلیت معامله را از دست می‌دهند و حتما باید به این موضوع را در خاطر داشته باشید.

نتیجه گیری و کلام پایانی

اوراق اختیار فروش تبعی در حقیقت همان طرح بیمه سهام است که به وسیله شرکت ها به فروش می رسند. این اوراق، اوراقی است که بر اساس آن فروشنده که همان شرکت منتشر کننده است، متعهد می ‌شود تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخصی که اصطلاحا به آن قیمت اعمال گفته می شود در تاریخ معین یا همان تاریخ اعمال از سهامدار خریداری نماید. شرکت‌ های منتشر کننده این اوراق پیش از فروش این اوراق ملزم به انتشار اطلاعیه عرضه جهت اعلام عمومی ویژگی‌ های آن هستند. توصیه می شود سهامداران قبل از اقدام به خرید اوراق تبعی هر نماد، اطلاعیه عرضه آن اوراق را مطالعه کنند.

در این مطلب تلاش داشتیم با شرح یک مثال کاربرد قرارداد اختیار فروش تبعی را در حالت‌ های گوناگون به صورت دقیق بررسی کنیم و همچنین به فواید و معایب آن پرداختیم. شما به عنوان یک سرمایه گذار در هر بازاری باید عامل به حداقل رساندن ریسک سرمایه ‌گذاری را بیش از هر عامل دیگری مد نظر خود قرار دهید. در بازار بورس با استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی قادرید با خیال راحت و با به حداقل رساندن ریسک سرمایه ‌گذاری گام بردارید.

امیدوارم از این مقاله که به موضوع اوراق اختیار فروش تبعی پرداختیم، نهایت استفاده رو برده باشید.

هر گونه سوال و یا ابهامی در خصوص انواع اوراق بورسی داشتید، از طریق بخش ارسال نظرات و دیدگاه ها با ما و سایر همراهان سایت کد بورسی همراه باشید.